სახელმწიფო გამოცდებით ჩარიცხულ ფრანგ სტუდენტებს დედამიწის რადიუსი 10 მმ ჰგონიათ.

სახელმწიფო გამოცდებით ჩარიცხულ ფრანგ სტუდენტებს დედამიწის რადიუსი 10 მმ ჰგონიათ.
საქართველოში 2004 წელს დაწყებული განათლების რეფორმის მიმდინარეობისას გარდა კორუფციის, რეპეტიტორთა ინსტიტუტის მოსპობოსა და ბოლონიის პროცესის დებულებათა მიმართ ერთგულების დაპირებებისა, მუდმივდ ხდებოდა დასავლეთის განვითრებული ქვეყნების სახელებით აპელირება.2008 წელს მეცნიერ მკვლევარების—ლევან გეონჯიანისა და მარინა ლომოურის მიერ ქართული ეროვნული გამოცდების სამწლიანი შედეგების ანალიზმა სასკოლო განათლების კრიზისი დააფიქსირა. Aამასვე მიუთითებს განათლების საერთაშორისო ცენტრის მიერ მსოფლიოს 60 ქვეყანაში ჩატარებული კვლევები, რომელთაც საქართველოს სასკოლო განათლებას ყველაზე ჩამორჩენილ ჯგუფში—ბახრეინის, ლიბანის, მაროკოს, იორდანიისა და სხვათა გვერდით მიუჩინეს ადგილი.(ამის თაობაზე ჩვენ ადრეც გაცნობებდით). უცხოეთში მიღებული განათლებით მუდმივად ამაყი ქართველი რეფორმატორები ან საერთოდ არ გასცნობიან მეოცე საუკუნის მეორე ნახევარში დასავლეთის განვითარებულ ქვეყნებში ჩატარებული სასკოლო განათლების რეფორმების შედეგებს, ან გაეცნენ და მიზანმიმართულად დაანგრიეს ქართული სასკოლო განათლება. Uუფრო სარწმუნო მეორე მოსაზრებაა, მითუმეტეს, თუ გავივალისწინებთ, რომ რეფორმები საქართველოში სწორედ მაშინ დაიწყო, როდესაც დასავლეთში გაუაზრებელი რეფორმების შედეგების გამო განგაში უკვე ატეხილი იყო. Dდღეს ჩვენ პარიზის პიერ და მარიამ კიურების სახ. უნივერსიტეტში მოღვაწე ფიზიკა- მათემატიკურ მეცნიერებათა დოქტორის ვიქტორ დოცენკოს წერილის ნაწილს გაგაცნობთ (наука и жизнь 2004г. N 1). რუსი პროფესორი, გარდა ფრანგულ უნივერსიტეტში მოღვაწეობისას შეხვედრილი კურიოზების აღწერისა, მეტად მნიშვნელოვან პარალელებს ავლებს შორეულ წარსულთან, საიდანაც ნათელია, რომ საქმე მხოლოდ მათემატიკური ცოდნისა და ანალიტიკური აზროვნების დაკარგვა კი არ არის, არამედ ის, რომ ბრძენი და განათლებული ერი შეიძლება სულ მთლად დაქვეითდეს და კატასტროფამდე მივიდეს.
გადავიდეთ წერილის გაცნობაზე. ისტორიკოსები დღემდე ვერ გარკვეულან, როგორ მოხდა, რომ ასეთმა განათლებულმა და ბრძენმა ეგვიპტელებმა ასე სწრაფად დაივიწყეს თავისი დიდებული პირამიდების შენების ცოდნა (ეს მოხდა ქრიტეს შობამდე 26-ე საუკუნეში). Eეს იყო გამაოგნებელი ისტორიული კატასტროფა. ყოველივე ამას საუკუნეობით სწავლობდნენ, აგროვებდნენ ცოდნას და გამოცდილებას, სრულყოფდნენ თავის ოსტატობას და უცებ ყველაფერი დაივიწყეს, დაკარგეს ჩვევები, ელემენტარული საკითხების გაგების უნარი. საოცარია, რომ თითქოს ყოველივე თავისთავად მოხდა, ბარბაროსების შემოსევისა და ომების გარეშე. ყველაფერი, რაც შემდეგ აშენდა, იყო დიდებული პირამიდების საცოდავი მიმსგავსება. დღეს მე უკვე ვიცი, როგორ მოხდა ყოველივე. საქმე ის არის, რომ უკვე მეხუთე წელია ვასწავლი პიერ და მრიამ კიურების სახ. Pპარიზის უნივერსიტეტში (“Pარის ვი”). განათლების დონით არც პარიზია პლანეტაზე ბოლო ადგილზე და არც ჩვენი უნივერსიტეტია უარესთა შორის პარიზში... ჩემ შესაძლებლობებში არ შედის შევადარო რუსული განათლების საშუალო დონე, ფრანგული განათლების საშუალო დონეს. მითუმეტეს, რომ საერთოდ არ მესმის, რას ნიშნავს “განათლების საშუალო დონე”. გიამბობთ მხოლოდ ჩემ პირად გამოცდილებაზე, ანუ ”რასაც ვხედავ, იმას ვმღერი”.
საფრანგეთში დიდი ხანია შემოიღეს ერთიანი სახელმწიფო გამოცდები BAK-ი (სიტყვა ბაკალავრიატიდან). ამგვარი გამოცდების შემოღების მოტივაცია დაახლოებით ისეთივე იყო, როგორიც რუსეთში ყველა მოსწავლის ჩაყენება ერთნაირ პირობებში, კორუფციის მოსპობა და ა, შ. BAK-ი შეიძლება იყოს სამეცნიერო (პრიორიტეტით მათემატიკსა და ფიზიკაში) და ჰუმანიტარული (პრიოპიტეტით ენებში, ფილოსოფიაში, ეკონომიკასა და სხვა). BAK-ის ჩამბარებელი პირი ირიცხება ნებისმიერ უნივერსიტეტში თავისი პროფილით და სწავლობს იქ უფასოდ, თუ არ ჩავთვლით “საკომისიო მოსაკრებელს”(300 ევრო) წლის დასაწყისში. თუ ოჯახის შემოსავალი გარკვეულზე დაბალია, სტუდენტი მიუხედავად მოსწრებისა, იღებს სტიპენდიას. გარკვეული ქულების მიღებისას ახალგაზრდა ირიცხება”Гранд Эколь”-ის მოსამზადებელ კურსებზე. ”Гранд Эколь”-ი ელიტარული უნივერსიტეტია, და იქ მოსახვედრად მოსამზადებელი კურსების შემდეგ, კიდევ მისაღები გამოცდებია ჩასაბარებელი. როგორც მოსამზადებელ კურსებზე, ისე უნივერსიტეტში, სწავლისას ხდება განთესვა როგორც ზამთრის, ისე საგაზაფხულო სესიებზე, იმ შემთხვევაში, თუ სტუდენტი საკმარისი რაოდენობის ქულებს ვერ დააგროვებს. მიღებულია კურსზე დატოვებაც. ჩემს უნივერსიტეტში ზამთრის სესიებზე 40, ხოლო საგაზაფხულოზე სტუდენტთა 30 %-ი ირიცხება. სწავლების მეორე წლის ბოლოს ჩარიცხულთა ¼-ღა რჩება.(ფაქტობრივად ეს ორ წელიწადზე გაჭიმული მისაღები გამიცდებია).განთესვა ნაკლები ინტენსივობით შენდეგაც ხდება. უნივერსიტეტში სწავლება 2 ან 3 წლის შემდეგ მთავრდება DEA-თი,რომელიც ასპირანტურასთანაა ახლოს და ის მთავრდება დისერტაციის დაცვითა და სამეცნიერო ხარისხის მოპოვებით. ამ დონემდე აღწევენ მხოლოდ სტუდენტები, რომლებიც არიან”ყველაზე- ყველზე” ამ მოსაწყენი შესავლის შემდეგ , ცოტაოდენს ჩემზე გეტყვით--ვასწავლი უნივერსიტეტის პირველკურსელებს ფიზიკასა და მათემატიკას. ვკითხულობ თეორიული ფიზიკის კურსს და ვუტარებ სემინარებს ”ЕкольНормаль Суперьер”-ის ბოლო წლის ასპირანტებს (ანუ იმ სტუდენტებს, რომლებიც არიან არა მარტო ”ყველაზე--ყველაზე”, არამედ კიდევ ”ცყпერ” და ”экстра”. როგორც ხედავთ განათლების სისტემა არცთუ ცუდად არის მოფიქრებული და ამისათვის ფულიც არის. თუმცა ფრანგები გამუდმებით აღნიშნავენ, რომ განათლებისათვის ფული კატასტროფულად არასკმარისი არის... მათ ხომ არ იციან, რას ნიშნავს ნანდვილად არასაკმარისი. მინდა გითხრათ, რომ”გვინდოდა როგორც უკეთესია და გამოვიდა ,როგორც ყოველთვის”--ხდება არა მხოლოდ რუსეთში. ამის მაგალითია ფრანგული განათლება (და მე ვფიქრობ არა მხოლოდ ფრანგული). ჩემი სპეციალობიდან გამომდინარე, ზოგჯერ იძულებული ვარ მივმართო ექსპერტებს, მხედველობაში მაქვს ისინი, ვინც იცის არითმეტიკის ოთხივე მოქმედება, აგრეთვე წილადების შეკრება და გაცნობილია გამრავლების ტაბულას. პირველკურსელბთან მუშაობისას შევაგროვე ასეთი მასალა: 50- კაციანი ჯგუფიდან, რომელსაც მე ვასწავლი, 8 ახალგაზრდა თვლის, რომ 3/6=1/3-ს. ამ ახალგაზრდებმა, ახლახან ჩააბარეს ერთიანი სახელმწიფო გამოცდები ფიზიკისა და მათემატიკის პრიორიტეტით. როდესაც მის შესახებ ვუამბობ ექსპერტებს, რომელთაც უნივერსიტეტში სწავლების პრაქტიკა არ აქვთ, ისინი ჩიხში ექცევიან (ცდილობენ სტუდენტთა ასეთ პასუხებში იპოვონ ლოგიკა, მათემატიკური მსჯელობები, რომლითაც ასეთი პასუხები მიიღება). საქმე კი მეტად მარტივად არის: მოსწავლეებს ასე ასწავლეს სკოლაში და მათ ,როგორც ბეჯითებმა, ასე დაიმახსოვრეს (უნივერსიტეტში ხომ მხოლოდ ბეჯითები ხვდებიან). შემდეგ ლექციაზე, ფუნქციის წარმოებულის ახსნის ნაცვლად იძულებული ვიყავი ამეხსნა სტუდენტებისათვის, რომ 3/6 უდრის 1/2-ს, და არა 1/3-ს, როგორც ზოგიერთს ჰგონია. რეაქცია ასეთი იყო ”ასეა? კარგი”. მათთვის რომ მეთქვა, 3/6 ტოლია 1/10-ისა მეთქი, რეაქცია იგივე იქნებოდა. წინა 2 სასავლო წლის განმავლობაში ჩემი სტუდენტების 1/10 ავლენდა ”არასტანდრტულ მათემატიკურ ცოდნას”. ისინი თვლიდნენ, რომ ყოველი რიცხვი (-1) ხარისხში ნულის ტოლია. ეს იყო არა შემთხვევითი, არამედ კაგად ათვისებული ცოდნა, რომელიც მიუხედავად ჩემი წინაარმდეგობისა, ხშირად მეორდებოდა და თანაც ორმხრივად მოქმედებდა: თუ რიცხვი(-1) ხარისხში იყო ასაყვნი, მას 0-ს უტოლებდნენ და პირიქით, 0-ს აიგივებდნენ რაღაც რიცხვის (-1) ხარისხთან. დასკვნა ასეთია: მათ ასე ასწავლს სკოლაში. რაც ვერ ასწავლეს საწყალ ფრანგ ბავშვებსს, ეს არის წილადებზე მოქმედება. საერთოდ წილადები, მათი შეკრება, გამოკლება, გამრავლება და განსაკუთრებით გაყოფა, ჩემი სტუდენტების მუდმივი თავის ტკივილია. პარიზის უნივერსიტეტში ჩემი მუშაობის პრაქტიკიდან მიღებული დასკვნა ასეთია: წილადებზე დარწმუნებით მოქმედება შეუძლია, ჩემი სტუდენტების არაუმეტეს მეათდისა. უნდა ითქვას, რომ არითმეტიკული ოპერაცია, გაყოფა, არის თანამედროვე ფრანგული საშუალო განათლების ყველაზე რთული და ძნელი თემა. როგორ უნდა ასწავლო ბავშვს გაყოფა. ალბთ ექვსი ვაშლის სამ ბავშვზე თანაბარი განაწილების მაგალითით. ფრანგმა ექსპერტებმა ამიხსნეს, როგორ ასწავლიან ფრანგ ბავშვებს გაყოფას: აძლევენ შარადებს (ჩვენთანაც გვხვდება შარადები სახელმძღვანელოებში დ.ქ.), რომელშიც სვეტებად განლაგებულია გასაყოფი, გამყოფი და განაყოფი. ზოგიერთი ციფრი გამოტოვებული და ისინი ბვშვებმა უნდა ჩასვან. ბუნებრივია, სწავლების ასეთი მეთოდის გამოყენების შემდეგ, რაც არ უნდა გითხრან 3/6-ს თაობაზე, ყველაფერზე თანახმა იქნები. გარდა სკოლაში მიღებული ”არასტანდარტული ცოდნისა”, ხშირად ძალიან სასაცოლო ფანტაზიებიც გვხვდება. მაგ.: ერთმა სტუდენტმა შემომთავაზა მრიცხველიდან მნიშვნელში რიცხვის გადატანა შეცვლილი ნიშნით. მსგავსი მაგალითების მთელი კოლექცია მაქვს, მაგრამ ამაზე აღარ ვილაპარაკებ. ბოლოსდაბოლოს, ,ახალგაზრდებს რომ ჯერ კიდევ შეუძლიათ იფანტაზიორონ, ეს არც ისე ცუდია. სკოლაში ფიქრს გადააჩვიეს. ვინც ვერ გადააჩვიეს, უნივერსიტეტში გადააჩვევენ. მაშ ასე მაინც გამოავლინონ ტვინის ცხოველმყოფელობა (სანამ ისინი, ტვინი და ცხოველმყოფელობა, კიდევ არსებობენ) დიდხანს მიკვირდა , ცოდნის ასეთი დაბალი დონით როგორ ახერხებდნენ ახალგაზრდები მისაღები გამოცდების ჩაბარებას. ახლა მე უკვე ვიცი ამ კითხვის პასუხი. საქმე ის არის, რომ ВАК-ის ყველა ამოცანის ამოხსნა შესაძლებელია კარგი კალკულატორით, რომლის ხმარებაც ВАК-ის დროს დაშვებულია. თანამედროვე კალკულატორებს ნებისმიერი ალგებრული გარდაქმნის წარმოება შეუძლიათ. რა-რა და, სწრაფად და სწორი თანამიმდევრობით ღილაკებზე დაჭერას თანამედროვე ახალგაზრდები ადვილად სწავლობენ. ერთი კია, თუ სხვა ღილაკს დააჭერ, შერცხვები (ჩემი ძველმოდური გაგებით). ახლებური გაგებით კი, მივიღებთ უბრალოდ შეცდომას. რას იზამ, ხდება ხოლმე. ერთმა ჩემმა სტუდენტმა, მაგალითად ღილაკს არასწორად დააჭირა და დედამიწის რადიუსი 10მმ. ტოლი მიიღო. საუბედუროდ, მას სკოლაში არ ასწავლეს, ან ასწავლეს და ვერ დაიმახსოვრა, რა ზომისაა ჩვენი პლანეტა. მიღებულმა პასუხმა, სტუდენტი არ გააოცა. ჩემი შენიშვნის შემდეგ, მან ღილაკებს სწორად დააჭირა და სწორი პასუხი მიიღო. მთავარი ის არის, რომ მისთვის, როგორც რუსულად იტყვიან ”до лампочки”, როგორი რადიუსი აქვს დედამიწას-10მმ. თუ 6400კმ. რამდენსაც იტყვიან, იმდენი იქნება. საქმე ის არის, რომ კალკულატორის აკრძალვას, ის მოჰყვება, რომ ВАК-ის ვერავინ ჩააბარებს, ბავშვები უნივერსიტეტში ჩარიცხვის ნაცვლად, სამუშაოს ძებნას დაიწყებენ. უმუშევარი დარჩება უნივერსიტეტის პროფესორთა მთელი არმია, ანუ იქნება დიდი სოციალური აფეთქება. ასე რომ, კალკულატორებს ხელი არ უნდა ვახლოთ, მითუმეტეს, რომ უმრავლეს შემთხვევაში მოსწავლეები სწორად აჭერენ ღილაკზე.
პ.ს. წერილის შემდეგ თავებში, რუსი პროფესორი გვიამბობს ფიზიკის სწავლებისას შეხვედრილ კურიოზებზე, უნივერსიტეტის პროფესორთა დონეზე და ასეთი სწავლების შედეგად მიღებულ საზოგადოებაზე. რა სურათია ქართულ სკოლებში, ამის თაობაზე მასწავლებლებმა უნდა გვიამბონ, თუკი გვიამბობენ და თუმცა ქართული სახელმძღვანელოებიც არ არის შარადებით ღარიბი, იმედს ვიტოვებ, რომ ქართველი ბავშვები დედამიწის რადიუსს 10მმ-ს არ გაუტოლებენ. სხვათა შორის მე ერთ მშობელს ვიცნობ (ის მხატვარია), რომელმაც თავის პატარა შვილს კალკულატორი მე-12 სართულიდან გადაუგდო. მისი შვილი შემდეგში ყველა მათემატიკური ოლიმპიადის გამარჯვებული და სინფორმაციო ცენტრ ”მზიურის” ”განსაკუთრებული მათემატიკური ნიჭით დაჯილდოვებულ ბავშვთა ჯგუში” ჩარიცხეს. დღეს ის უკვე მე-12-ე კლასის მოსწავლეა და მას მათემატიკის მასწავლებელი კლასის უპირობო ლიდერად თვლის. მე არ ვფიქრობ, რომ ასეთი შედეგი მხოლოდ კალკულატორის უგულებელყოფით მიიღწევა, მაგრამ დასავლური სკოლის გამოცდილებას თუ გავიზიარებთ, ლოზუნგი ასეთი უნდა იყოს - შორს კალკულატორი ქართული სკოლებიდან. ყური მივუგდოთ თანამედროვეობის უდიდესი მატემატიკოსის, მსოფლიოს ყველა აკადემიების წევრს, ვლადიმერ არნოლდს, რომელიც თვლის, რომ კალკულატორის ხმარებამ დასავლეთის სკოლებში მიგვიყვანა ანალიტური და ლოგიკური აზროვნების დაკარგვამდე.
დალი ქვირია. 95 19 83; 899 388 275.