ეს ინტერვიუ 2004 წლის ნოემბერში გამოვაქვეყნე გაზეთ „რეზონანსში,“.ვინაიდან განათლების რეფორმა სწორედ იმ კანონით განხორციელდა, როლის პროეტზეც საუბრობს ბატონი მიხეილი, ინტერვიუ დღესაც აქტუალურია, მით უმეტეს რომ ბლოგის მიზანია რეფორმის გატარების მთელი ისტორია გააცნოს მკითხველს. ასევე მქონდა სურვილი ბატონი მიხეილის ხსოვნა აღმენიშნა მისi ანალიზის თავიდან გამოქვეყნებით. მე ინტერვიუს ტექსტს მივყვები.
განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მიერ წარმოდგენილი კანონპროექტის განხილვა დღითი დღე მეტ აქტუალობას იძენს. რეფორმატორები ოპონენტებს არგუმენტების უქონლობაში , სწავლების საბჭოთა სისტემის შენარჩუნების სურვილში, კორუმპირებულობაში და ბევრ სხვა რამეში სდებენ ბრალს. ჩვენ ივ. ჯავახიშვილის სახ. თბილისისსახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორს, ფილოლოგიურ მეცნიერებათა დოქტორს, გელათის აკადემიის აკადემიკოსს, „რუსთაველის საზოგადოების“ თავმჯდომარეს მიხეილ ქურდიანს ვესაუბრებით.
დალი ქვირია: --ბატონო მიხეილ, განათლების კანონპროექტის ავტორები და მათი მომხრეები მთელ რიგ ბრალდებებს უყენებენ ოპონენტებს. ზოგიერთი მათგანი ასეთია: ოპონენტების ნაწილს არ აქვს წაკითხული პროექტი და მიუხედავად ამისა ექსპერტებადაც გვევლინებიან., ზოგიერთს წაკითხული აქვს, მაგრამ კრიტიკისათვის არავითარი არგუმენტი არ გააჩნია,.არის ასეთი ბრალდებაც--ჩვენ საბჭოთა განათლების სისტემას ვებრძვით,ოპონენტები კი საბჭოურს ეროვნულთან აიგივებენ და ეროვნულთან ბრძოლაში გვადანაშაულებენო.
რას იტყვით ამაზე?
მიხეილ ქურდიანი:--პირველი ბრალდება აბსურდულია. პროექტის რამდენიმე ვერსია არსებობდა. პირადად მე , პროფესორ მარიამ ცაცანაშვილთან ერთად გავაკრიტიკე ორი ვერსია. ეს იყო ძალიან სერიოზული მუხლობრივი ანალიზი,
რომლითაც ჩვენ ვცადეთ დაგვემტკიცებინა, რომ ეს კანონპროექტი ფაქტობრივად არ შედგა .ჩვენ შემოგვთავაზეს სრულიად უმწიფარი რამ. ამას რამდენიმე სერიოზული მიზეზი აქვს და მე ვალდებული ვარ ავხსნა ეს მიზეზები. მე არ შემიძლია გავიგო, როდესაც ამბობენ, რომ რეფორმა ვიღაცას არ უნდა.რას ქვია არ უნდა,? აბა ადამიანს უნდა ისევ ისე ისწავლებოდეს და ხდებოდეს, როგორც საბჭოთა პერიოდში ხდებოდა? დღესაც ისე უნდა ვასწავლოთ? ან ისე როგორც მე-18-ე საუკუნეში ხდებოდა? ეს ვის შეიძლება უნდოდეს? ეს არგუმენტი არ არის.
ჩვენ ვართ განათლების სისტემის განვითარების მომხრენი, მაგრამ მიგვაჩნია, რომ უპირველეს ყოვლისა, სახელმწიფომ უნდა შეიმუშაოს განათლების სტრატეგია. ეს სტრატეგია უნდა იყოს იერარქიული და უნდა მოიცავდეს ყველა სფეროს, ყველა საფეხურს-დაწყებული ზოგადი განათლებიდან, დამთვრებული მეცნიერების ორგანიზაციით.არ შეიძლება ადამიანმა ეს გააკეთოს ნაწილ--ნაწილ. მთლიანი სტრატეგიის ფარგლეში უნდა გაკეთდეს ეს იერარქია .მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ჩვენ გვექნება სტრატეგია, ანუ გვეცოდინება, რას ფიქრობს ხელისუფლება, სახელმწიფო განათლებაზე, შეიძლება საუბარი განათლების. კანონებზე და ამ პროექტების განათლების სტრატეგიასთან შესაბამისობაზე.. ესენი კი არ გვაცნობენ სახელმწიფო ს სტრატეგიას განათლების სფეროში და პირდაპირ შემოაქვთ კანონ-პროექტები, რომლებიც არა მარტო კონსტიტუციასთან მიმართებაში წინააღმდეგობებს შეიცავენ, არამედ ეკლექტიკურები არიან თავის არსში.
დ.ქ.--მოცემული კანონპროექტების შესწორებებს თუ უჭერთ მხარს?
მ. ქ.:--მოცემული პროექტი არ წამოადგენს იმ შემთხვევას,როდესაც ამ შეცდომების გასწორების შედეგად ჩვენ რაიმე ნორმალურის და კარგის მიღებას შევძლებთ.მისი ცალკეული ნაწილები კონცეპტუალურად არ არიან ერთმანეთ თან დაკავშირებული და არც ბოლომდე გააზრებულია თითოეული მათგანი. ჩვენი ანალიზით შევეცადეთ გვეჩვენებინა საზოგადოებისათვის, რომ ეს პროექტი არ შეიძლება მსჯელობის საგანი გახდეს. იმ ადამიანებს, რომელთაც, ლოგიკური აზროვნების უნარი აქთ, არავითარი ეჭვი პროექტის არასრულყოფილებში აღარ ეპარებათ.
ამრიგად საჭიროა თუ არა რეფორმა, ეს ერთი საკითხია, ხოლო საჭიროა თუ არა რეფორმისათვის უმწიფარი კანონპროექტი, ეს მეორე. პროექტის არსებობის აუცილებლობის უარყოფაზე არ არის ლაპარაკი. ჩვნ ვაჩვენეთ და გარკვევით ვამბობთ, კანონპროექტი უნდა აკმაყოფილებდეს ორ პირობას: იგი უნდა იყოს გარკვეული სტრატეგიის შედეგი და მეორე- შინაგან წინააღმდეგობებს არ უნდა შეიცავდეს.,
დ.ქ.--თუ სტრატეგიისაგან დამოუკიდებლად განვიხილავთ მოცემულ კანონ--პროექტს, რა არის მაშინ თქვენი კრიტიკის ძითადი თემა?
მ.ქ.: პირველ ყოვლისა, მისი ეკლექტურობა. გარდა ამისა, პროექტში არეულია, რამდენიმე უმიშვნელოვანესი მომენტი, რომელთა მოწესრიგების გარეშე უნივერსიტეტს არსებობა არ შეუძლია. პროექტის ავტორები ბევრ რამეს ვერ ანსხვავებენ ერთმანეთისაგან. და აქვთ სრულიად შემთხვევითი დაკავშირებები სვადასხვა მომენტებისა.
დ. ქ.:--კანონ-პროექტის ორი ვერსიის თქვენეული კრიტიკის გამოქვეყნებას თუ მოჰყვა გამოხმაურება?
მ.ქ.:--უამრავი ადამიანი გამოგვეხმაურა. ბევრი გვიხდიდა მადლობას. პირდაპირ გეუბნბოდნენ, რომ ამ წერილების წაკითხვის შემდეგ გააცნობიერეს, თუ რასთან გვაქვს საქმე. და რამდენად საშიშია ეს პროექტი საზოგადოებისათვის.
დ. ქ.-- როგორ არის პტროექტში გადაწყვეტილი უნივერსიტეტის ავტონომიურობის საკითხი?
მ.ქ.:--როექტის მიხედვით უნივერსიტეტს ავტონომია დაკარგული აქვს. მკითხველი სურთ შეცდომაში შეიყვანონ, თითქოს უნივერსიტეტს შენარჩუნებული აქვს ავტონომია და უფრო მეტიც, ავტონომიას ფაკულტეტებსაც მივანიჭებთო..ეს იმას ჰგავს, ავტონომია სახელმწიფოს რომ წააართვა და მის ცალკეულ რეგიონებს კი დმოუკიდებლობა მიანიჭო. განა ეს ლოგიკურია?
დ.ქ.:-- პროექტში ნათქვამია, რომ ფაკულტეტი ანიჭებს სადოქტორო ხარისხს. რას გვეტყვიტ ამაზე?
მ.ქ.:-- საქმე ის არის, რომ ფაკულტეტი აკადემიურ ხარისხს ანიჭებს, ხოლო როგორ გადაწყდება სამეცნიერო ხარისხების მინიჭევბა, ამაზე პროექტი არაფერს ამბობს.აკადემიოური ხარისხი კი სასწავლო ხარისხი გახლავთ. ის განათლების დონი სმაჩვენებელია და არა მეცნიერული დონის.
დ.ქ.:-- პროექტში ნახსენები სადისერტაციო საბჭო რა ფუნქციის მატარებელი იქნება?
მ.ქ.: სადისერტაციო საბჭო სწორედ აკადემიური ხარსხის მიმნიჭებელი ორგანოა. აქ ერთი თავზარდამცემი ამბავიც ირკვევა. გვეუბნებიან, რომ აკადემიური ხარისხის მქონე ადამიანი 5 წელიწადში შეიძლება გახდე პროფესორი. იმაზე კი, რა განსხვავებაა აკადემიური ხარისხის მატარებელ და სამეცნიერო ხარისხის მატარებელ პროფესორს შოის, პროექტში არაფერია ნათქვამი. არადა მათი აღრევა სრულიად გამორიცხულია. ზეპირ საუბრებში ჩვენ გვეუბნებიან, რომ ეს საკითხი არის მეცნიერების შესახებ კანონის სფერო და ამ კანონში იქნება ყველაფერი გარკვეული. მაგრამ როგორი იქნება ის კანონი მეცნიერების შესახებ, ამაზე არაფერს ამბობენ, და საერთოდ განა შეიძლება შეიქმნას კანონი მეცნიერების შესახებ ისე, რომ ის არ იყოს შესაბამისობაში უმაღლესი განათლების კანონთან?
კიდევ ერთხელ მინდა აღვნიშნო, რომ დისერტაცია სულაც არ ნიშნავს სამეცნიერო შრომას. მაგალითად ზოგიერთ ქვეყანაში დისერტაციას მაგისტრის ხარისხის მოსაპოვებლად იცავენ.. ამ პროექტითაც სადისერტაციუო საბჭო დაამტკიცებ სსამაგისტრო შრომას, სადოქტორო შრომას, და ეს აკადემიური შრომები იქნება.
დ..ქ.--: ოპონენტები ამბობენ, რომ პროექტის დაკანონების შემთხვევაში, ის ორ კვირაში ამოქმედდება. ე. ი.უნივერსიტეტის რექტორი კარგავს უფლებამოსილებას. უნივერსიტეტში მოდის დანიშნული მმართველი, რომელიც ხელში იღებს მის ხელმძღვანელობას.
მ. ქ.--: მმართველზე მეტად ის ფაქტი მაწუხებს, რომ პროექტის მიხედვით უნივერსიტეტის რექტორი არის სრულიად უუფლებო. მისი მოხსნა მინისტრს შეუძლია. ფაკულტეტის დეკანისა კი არა. ამ დროს ორივე არჩევითი თამნამდებობაა. რამდენად ლოგიკურია ეს?
დავუშვათ, რომ ხელისუფლება უნივერსიტეტის მართვით არის დაინტერესებული და რეფორმების გასატარებლად სხვა გზა ვერ იპოვა--ანუ ყოველგვარი არჩევნებისა და დემოკრატიის წესების გარეშე თავის კანდიდატს მმართველად (თავმოყვარე სახელმწიფო ამას არ იკადრებს) ნიშნავს. ამ ფაქტის გამართლება ასეთი იქნება--ეს გამოწვეულია აუცილებლობით მოცემულ ეტაპზე, მერე კი დავუბრუნდებით დემოკრატიას და დავუბრუნდებით ასე:: ამ პროექტის მიხედვით რექტორი 6 წელიწადში ერთხელ აირჩევა, გარდა პირველი რექტორის-მმართველისა, რომელსაც ორწლიანი უფლებამოსილება ექნება. ეს რისთვის არის საჭირო? პირველი რექტორი ვადის შემცირება რას გვაძლვს, გაურკვეველია.
დ.ქ.:--- რექტორთან დაკავშირებით მე კიდევ ერთი კითხვა მებადებ. თუ პროექტი დაკანონდა, ის 15 დღეში შევა ძალაში. უნივსიტეტის დიდი საბჭო კი რექტორს 13 დეკემბერს ირჩევს..კანონის ამოქმედებას კი მმართველის დანიშვნა მოჰყვება. მაშინ რა ხანგრძლივობის იქნება არჩეული რექტორის უფლებამოსილება?
მ.ქ.:-- ამაზე მე უკვე გამოქვეყნებულ მასალაში ვთქვი:-„ვის ვირჩეთ, უნივერსიტეტის რექტორს 6 წლით,. თუ ხალიფს ერთი საათით?“
ეს მომენტი წინასწარ კარგაად არის გააზრებული. თუ დიდი საბჭო ისეთ ადამიანს აირჩევს რქტორად, რომელიც ხელისუფლებას არ აწყობს,, მაშინ ამ კანონის ძალით არჩეული რექტორი უფლებამოსილებას კარგავს მმართველის მოსვლის შემდეგ.
დ.ქ.--:რამდენად გამიჯნულია აკადემიური საბჭოსა და სენატის უფლებამოსილებანი?
მ.ქ.--: მე არ მესმის, როგორ შეიძლება იურისტი ეწოდოს ადამიანს, რომელიც ასეთ აბსურდს დაუშვებს: პროექტში წერია,რომ აკადემიური საბჭო უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანოა და იქვე წერია, რომ უმაღლესი ორგანო თავის გადაწყვეტილებებს დასამტკიცებლად სენატს წარუდგენს.
პროექტის ავტორებს სურთ ოპონენტებისაგან ცივილიზაციის, პროგრესის მოწინააღმდეგეთა სახე შექმნან, მაგრამ ხომ ცხადია, რომ ასეთი არაკვალიფიციური პროექტის ავტორები ვერ იქნებიან და არც არიან პროგრესის მომხრენი.
სრული პასუხისმგებლობით ვაცხადებ, რომ განათლების პროექტის ავტორები არაპროფესიონალები არიან, წრმოდგენა არ აქვთ კანონშემოქმედების ტექნიკაზე და მის სხვა მახასიათებლებზე. ჩვენ წინაშე ძალიან მძიმე შემთხვევაა. ყველაზე სამწუხარო კი ის არის, რომ ამ ადამიანებს სურთ ხარვეზები თავიანთ განათლებაში აქციონ საზოგადოებრივ პრობლემად.
ესპროექტი ჩვენ 50 წლით უკან დაგვაბრუნებს. თუმცა, არამგონია, რომ ხელისუფლება კბილებით დაიცავს ამ პროექტს. რატომ არ უნდა უნდოდეს ჩვენ ხელისუფლებას, რომ საქართველო იყოს წესიერი და ცივილიზებული ქვეყანა?
დ.ქ.--: როგორ არის გადაწყვეტილი ამ პროექტში სწავლების ენის საკითხი?
მ.ქ.--: ამ საკითხში პროექტში ანტიკონსტიტუციური ტექსტი შემოდის. მგონია, ვინც ეს კანონი შეუკვეთა, ამ შეცდომას მაინც გამოასწორებინებს.
დ.ქ.--: ერთიანი ეროვნული გამოცდების შესახებ რას იტყვით?
მ.ქ.-- გამოცდების ამ ფორმით ჩატარების საწინააღმდეგო არაფერი მაქვს .უნივერსიტეტი რომ განთვისუფლდება ამ ამ გამოცდები\საგან, ეს კარგია, მაგრამ რა გარანტია აქვთ პატივცემულ ავტორებს, რომ იქ არ იქნება კორუფცია?
დ.ქ.-- უნივერსიტეტის თანამშრომელთა კორუფციულობაზე რეფორმატორები ხშირად საუბრობენ. თქვენ რას გვეტყვით ამის თაობაზე?
მ.ქ.--: ადამიანი პატიოსანი უნდა იყოს გარემოსაგან დამოუკიდებლად. მაგრამ უნდა გაიმიჯნოს კორუფცია და ქრთამის აღება..მექრთამეობა ინდივიდუალური დანაშაულია. ვიღაც გარეწარი იღებს ქრთამს. .კორუფცია კი სისტემაა. .სახელმწიფომ არ უნდა შექმნას ასეთი სისტემა, როდესაც ცალკეული ადამიანები ხდებიან ამ სისტემის მონაწილენი. ჩვენ იქ არ ვეძებთ კორუფციის მიზეზებს, სადაც საჭიროა.მიზეზი სიღარიბეში კი არ უნდა ვეძებოთ, არამედ სიტუაციაში .სულ რამდენიმე თვეა, რაც ახალი ხელისუფლება გვყავს, და უკვე რამდენიმე თავისი წარმომადგენელი დაიჭირა კორუფციის ბრალდებით.
მე ასე ვამბობ: უნივერსიტეტში ყველთვის უნდა იყოს შეურიგებელი ბრძოლა მექრთამეობასთან, პრინციპყული ბრძოლა. მაგრამ პირველი ქვა იმან უნდა გვესროლოს, ვინც შესძლებს კორუფციის აღმოფხვრას თავის რიგებში.
დ.ქ.---პროექტში მოცემულ დებულებათაგან არცერთი არ არის მისაღები?
მ.ქ.:-- ზოგიერთი დებულება შეიძლება იყოს კარგი, მაგრამ ამ კონტექსტში ისიც აზრსა და ღირებულებას კარგავს..
დ. .ქ.: --რა უნდა იღონოს საზოგადოებამ, რომ პროექტი არ დამტკიცდეს?
მ. ქ.. :-- ჩვენ უნდა გავაგებინოთ ხელისუფლებას, რომ განათლება ერის არსებობის სტრატეგიული მოვლენაა და მისი მისი კანონი არ შეიძლება მიღებულ იქნას ხმების უმრავლესობით.ეს უნდა იყოს ჩვენი ერის კონსენსუსის შედეგი. ერი უნდა შეთანხმდეს განათლების სტრატეგიაზე, როგორც თავისი მომავლის შემადგენელ ნაწილზე.. განათლების საკითხებს მხოლოდ გამარჯვებული პარტია არ უნდა წყვეტდეს.
დ.ქ.:--როგორია რუსთაველის საზოგადოების როლი ამ პროცესში?
მ.ქ.:--...რუსთაველის საზოგადოებამ შესთავაზა ქვეყნის უმაღლეს სასწავლებლებს, სხვა კულტურულ დაწესებულებებს, აქტიურად ჩაებან განათლების სისტემის შექმნის საკითხში. ჩამოვაყალიბეთ საკოორდინაციო საბჭო. უმაღლესი განათლების კანონპროექტთან ერთად, ვიმუშავებთ ზოგადი განათლებისა და მეცნიერების საკითხებზე. ეს იქნება საზოგადოებრივი მონიტორინგი..მე მინდა ხაზგასმით აღვნიშნო, რომ რუსთაველის საზოგადოება ვალდებულია თავისი პოზიცია ჰქონდეს განათლების ნებისმიერი პროექტის მიმართ. მაგრამ არავითარ შემთხვევაში არ უნდა დავიყვანოთ ჩვენი პრობლემები კონკრეტულ ადამიანებამდე. ჩვენ უნდა ვებრძოლოთ არა პიროვნებებს, არამედ იდეებს.
დ.ქ.:--მოცემულ ეტაპზე რა არის უპირველესი, რაც უნდა გაკეთდეს განათლების სფეროში?
მ.ქ.:--საჭიროა სახელმწიფომ გამოაქვეყნოს განათლების ზოგადი სტრატეგია, ის გახდეს ზოგადი მსჯელობის საგანი, საჭიროა შევთანხმდეთ ამ სტრატეგიაზე და მხოლოდ ამის შემდეგ შეიქმნას ისეთი პროექტები, რომლებიც თავსებადი იქნება ამ სტრატეგიასთან და ქვეყნის კონსტიტუციასთან..
воскресенье, 5 декабря 2010 г.
среда, 17 ноября 2010 г.
დაუშვებელია სხვა ქვეყნების კანონების გადმოწერა "სკოლადამთავრებულებს ცოდნის ისეთი დინე აქვთ, როგორც ადრე მეშვიდეკლასელს ჰქონდა
დაუშვებელია სხვა ქვეყნის კანონების გადმოწერა
„სკოლადამთავრებულს ცოდნის ისეთი დონე აქვს, როგორიც ადრე
მეშვიდეკლასელს ჰქონდა“
„ კაცნი ამა ქვეყნისანი არიან ამაყნი, ლაღნი, გონიერნი, სწავლის მოყვარენი“- ამბობდა ვახუშტი ბატონიშვილი ქართველებზე .. 21- საუკუნეში სწავლისმოყვარეობა, განათლება და მეცნიერება ქვეყნის ეკონომიკური პროგრესისა და უსაფრთხოების გარანტად იქცა. იმის თაობაზე, თუ რამდენად მყარია ეს გარანტი დღეს, ამერიკის ფიზიკური საზოგადოების წევრი, პროფესორი მერაბ ჯიბლაძე გვესაუბრება.
-- ბატონო მერაბ, რა პრობლემებია დღეს ქართულ განათლებასა და მეცნიერებაში?
--მდგომარეობა უკიდურესად მძიმეა. საშუალო სკოლა საჯარომ შეცვალა. ეს იგივე ამერიკული „ფაბლიკ სკულია“, რომელიც აშშ-ში გონებასუსტი ბავშვებისათვის შეიქმნა შესაბამისი პროგრამით. მაგრამ იქ მაღალი დონის სკოლებიც არის. ჩვენი საჯარო სკოლის კურსდამთავრებულებს ცოდნის ისეთი დონე აქვთ, როგორიც ადრე მეშვიდეკლასელს ჰქონდა.
---რატომ ჩავარდა დიდი საგანმანათლებლო ტრადიციების მქონე ჩვენი ქვეყანა ასეთ მდგომარეობაში/?
---შევარდნაძის მოსვლისთანავე საქართველოს მიენიჭა განვითარებადი ქვეყნის სტატუსი, რაც საქართველოს განვითარების დონის სამხრეთ აფრიკის ქვეყნების დონესთან გათანაბრებას გულისხმობდა. საქართველოში კულტურა მხოლოდ ეთნოგრაფიულ დონეზე უნდა დარჩეს. ბავშვების განათლება კი ინგლისურისა და
კომპიუტერისოპერეტორის დონეზე ცოდნით უნდა შემოიფარგლოს. ეს სრულიად საკმარისია უვხოელთა მომსახურებისათვის.
---როგორ ახორციელებენ ამ ვანდალურ მიზანს.?
----1992 წლიდან დაწყებული ჩვენში ჩატარებული ყველა რეფორმა განვითარებადი ქვეყნის სტატუსის გამართლებას ემსახურება. განათლების დონის დაქვეითება 1973 წლის ორი საკავშირო ბრძანების გამოცემით დაიწყო, რაც უმაღლესი სასწავლებლის დაფინანსება სგანსაზღვრავდა სტუდენტთა რაოდენობით.(7 სტუდენტი ერთ პედაგოგზე) და კრძალავდა მოუსწრებლობის გამო სტუდენტის კურსზე დატოვებას. ამრიგად 7 არადამაკმაყოფილებელი ნშსნის დაწერა ერთით ამცირებდა პედაგოგთა რაოდენობას. თანდათან დაქვეითდ აგამოცდებძე მოთხოვნის დონე. 80-იანი წლებისათვის სტუდენტთა და კურსდამთავრებულთა ცოდნის დონემ მნიშვნელოვნად დაიწია.
---განათლების მინისტრის პოსტზე თქვენი მუშაობისას(1990---92 წ.წ). რაიმე თუ შეიცვალა სასიკეთოდ?
--მე ვეწინაარმდეგებოდი უზენაესი საბჭოს მიერ ფასიანი სასწავლებლების შესახებ კანონის იმ ფორმით მიღებას. ეს იყო დიდი შეცდომა.მაგრამ ეროვნული
ხელისუფლების მოღვაწეობის ხანმოკლე პერიოდში ვერ მოხერხდა დასახელებული კანონების შეცვლა. განვითარებადი ქვეყნის სტატუსს მთლიანად ნულზე დაჰყავდა სასიკეთო ცვლილებების გატარების შანსი. ყოველივე ამან 1992 წლის მაისში პოსტის დატოვება გაამაწყვეტინა.
----დღეს რა მდგომარეობაა უმაღლეს სასწავლებლებში დაფინანსების არსებული სისტემის პირობებში?
--ნებისმიერი უმაღლესი სასწავლებელი ეძებს ფულის გადამხდელ სტუდენტს. ასეთი სტუდენტი, როგორი უცოდინარიც უნდა იყოს, მიიღებს დიპლომს. ხოლო სწავლეის დონე ინტერესმიღმაა დარჩენილი.. ფაქტბრივად ხდება დიპლომის გაყიდვა.
----რატომ აწყობს ხელისუფლებას განათლების ასეთი სისტემა?
----გაუნათლებელი ხალხი ადვილი სამართავია და ნაკლებ პრობლემებს უქმნის ხელისუფლებას. გაუნათლებლობა განსაზღვრავს განვითარებადი ქვეყნის სტატუსს და მას ჰუმანიტარული დახმარების, გრანტებისა და დაბალპროცენტიანი სესხების მიღებით უზრუნველყოფენ. 1992 წლიდან დაწყებული საქართველოს ხელისუფლება ასრულებს საქართველოსადმი, როგორც განვითარებადი ქვეყნისადმი, აშს-ის ადმინუ\ისტრაციის ყველა რეკომენდაციას.
----თქვენ უნივერსიტეტში ასწავლიდით ეროვნული გამოცდებით ჩარიცხულ პირველკურსელებს, ცოდნის როგორი დონე ჰქონდათ მათ?
---რეფორმების შედეგია, რომ პირველკურსელთა ცოდნის დონე ასე დაბალია. ,მათ ნიუტონის კანონებიც კი არ იციან. ეროვნული გამოცდების დონეც შესაბამისია დ ისინი ცოდნის ნაცვლად „უნარ-ჩვევებს“ აფასებენ.
--- ამდენადაც ვიცი უნივერსიტეტიდან წამოხვედით და სკოლაში მასწავლებლობა დაიწყეთ.
----ერთი წელი ვასწავლიდი მე--8-9-10 კლასებში. მათ არაფერი იცოდნენ ფიზიკასა და მათემატიკაში. ყველაზე გულსატკენი კი ის არის, რომ ამ გაუაზრებელმა სისტემამ მოსწავლეთა დიდ უმრავლესობას დაუკარგა აზროვნების უნარი. რამდენიმე ბავშვი შემხვდა ნიჭიერი და მონდომებული, მაგრამ დიდია მათი უცხოეთში წასვლისა და იქ დარჩენის ალბათობა.
--არ ეთანხმებით აზრს, რომ ნიჭიერი ადამიანი თვითონ გაიკვლევს გზას?
--კანონი მეცნიერებისა და განათლების შესახებ ძირეულად უნდა შეიცვალოს.
დაუშვებელია სხვა ქვეყნების კანონების მექანიკურად გადმოწერა. უნდა შევქმნათ
კანონები ქართული მენტალიტეტისა და ტრადიციების გათვალისწინებით.. ქართველ კაცს არც ნიჭი აკლია, არც მუშაობის უნარი. მას მხოლოდ ნიჭის გამოვლენისთვის საჭირო გარემო აკლია.
---როგორ გესახებათ ქართული საზოგადოების როლი ამ პრობლემების გადაჭრაში?
---მშობელმა უნდა დასვას კითხვა--რაში იხდის ის გულს, ცოდნის შეძენაში თუ დიპლომს ყიდულობს? როგორც საჯარო, ისე უმაღლესი სკოლის სასწავლო პროგრამები აბსოლუტურად არ შეესაბამება ჩვენი საუკუნის მოთხოვნებს.
საზოგადოება ვალდებულია დაფიქრდეს შვილებისა და ქვეყნის მომავალზე და მოითხოვოს ძირეული ცლილებები იმ სისტემისა, რომლის შექმნა შევარდნაძემ
დაიწყო. საქართველოს გადაარჩენს ინტელექტუალური სისტემური ცვლილებები.
კანონშემოქმედებაში უნდა ჩაერთონ ქართული ინტელექტუალური ძალები.
პ. ს. „აუცილებელია, რომ სამეცნიერო საზოგადოება უშუალოდ ჩაერთოს სახელმწიფო პოლიტიკაში“--განაცხადა ამერიკის ახალმა პრეზიდენტმა ნაციონალურ აკადემიაში გამოსვლსას.. ვინძლო ,ქართული სამეცნიერო ელიტა განათლებისა და მეცნიერების მართვის პოლიტიკაში მაინც ჩაერთოს. ჩვენ ხომ ასე ხშირად ვიმეორებთ--ასეა უცხოეთში. ჰოდა, მოდით, ამ შემთხვეაში მივბაძოთ, რათა ჯერ დაკარგული დონე დავიბრუნოთ, შემდეგ კი წინ წავიწიოთ.
დალი ქვირია. „ყველა სიახე“ 2009 წ. . სექტემბერი
„სკოლადამთავრებულს ცოდნის ისეთი დონე აქვს, როგორიც ადრე
მეშვიდეკლასელს ჰქონდა“
„ კაცნი ამა ქვეყნისანი არიან ამაყნი, ლაღნი, გონიერნი, სწავლის მოყვარენი“- ამბობდა ვახუშტი ბატონიშვილი ქართველებზე .. 21- საუკუნეში სწავლისმოყვარეობა, განათლება და მეცნიერება ქვეყნის ეკონომიკური პროგრესისა და უსაფრთხოების გარანტად იქცა. იმის თაობაზე, თუ რამდენად მყარია ეს გარანტი დღეს, ამერიკის ფიზიკური საზოგადოების წევრი, პროფესორი მერაბ ჯიბლაძე გვესაუბრება.
-- ბატონო მერაბ, რა პრობლემებია დღეს ქართულ განათლებასა და მეცნიერებაში?
--მდგომარეობა უკიდურესად მძიმეა. საშუალო სკოლა საჯარომ შეცვალა. ეს იგივე ამერიკული „ფაბლიკ სკულია“, რომელიც აშშ-ში გონებასუსტი ბავშვებისათვის შეიქმნა შესაბამისი პროგრამით. მაგრამ იქ მაღალი დონის სკოლებიც არის. ჩვენი საჯარო სკოლის კურსდამთავრებულებს ცოდნის ისეთი დონე აქვთ, როგორიც ადრე მეშვიდეკლასელს ჰქონდა.
---რატომ ჩავარდა დიდი საგანმანათლებლო ტრადიციების მქონე ჩვენი ქვეყანა ასეთ მდგომარეობაში/?
---შევარდნაძის მოსვლისთანავე საქართველოს მიენიჭა განვითარებადი ქვეყნის სტატუსი, რაც საქართველოს განვითარების დონის სამხრეთ აფრიკის ქვეყნების დონესთან გათანაბრებას გულისხმობდა. საქართველოში კულტურა მხოლოდ ეთნოგრაფიულ დონეზე უნდა დარჩეს. ბავშვების განათლება კი ინგლისურისა და
კომპიუტერისოპერეტორის დონეზე ცოდნით უნდა შემოიფარგლოს. ეს სრულიად საკმარისია უვხოელთა მომსახურებისათვის.
---როგორ ახორციელებენ ამ ვანდალურ მიზანს.?
----1992 წლიდან დაწყებული ჩვენში ჩატარებული ყველა რეფორმა განვითარებადი ქვეყნის სტატუსის გამართლებას ემსახურება. განათლების დონის დაქვეითება 1973 წლის ორი საკავშირო ბრძანების გამოცემით დაიწყო, რაც უმაღლესი სასწავლებლის დაფინანსება სგანსაზღვრავდა სტუდენტთა რაოდენობით.(7 სტუდენტი ერთ პედაგოგზე) და კრძალავდა მოუსწრებლობის გამო სტუდენტის კურსზე დატოვებას. ამრიგად 7 არადამაკმაყოფილებელი ნშსნის დაწერა ერთით ამცირებდა პედაგოგთა რაოდენობას. თანდათან დაქვეითდ აგამოცდებძე მოთხოვნის დონე. 80-იანი წლებისათვის სტუდენტთა და კურსდამთავრებულთა ცოდნის დონემ მნიშვნელოვნად დაიწია.
---განათლების მინისტრის პოსტზე თქვენი მუშაობისას(1990---92 წ.წ). რაიმე თუ შეიცვალა სასიკეთოდ?
--მე ვეწინაარმდეგებოდი უზენაესი საბჭოს მიერ ფასიანი სასწავლებლების შესახებ კანონის იმ ფორმით მიღებას. ეს იყო დიდი შეცდომა.მაგრამ ეროვნული
ხელისუფლების მოღვაწეობის ხანმოკლე პერიოდში ვერ მოხერხდა დასახელებული კანონების შეცვლა. განვითარებადი ქვეყნის სტატუსს მთლიანად ნულზე დაჰყავდა სასიკეთო ცვლილებების გატარების შანსი. ყოველივე ამან 1992 წლის მაისში პოსტის დატოვება გაამაწყვეტინა.
----დღეს რა მდგომარეობაა უმაღლეს სასწავლებლებში დაფინანსების არსებული სისტემის პირობებში?
--ნებისმიერი უმაღლესი სასწავლებელი ეძებს ფულის გადამხდელ სტუდენტს. ასეთი სტუდენტი, როგორი უცოდინარიც უნდა იყოს, მიიღებს დიპლომს. ხოლო სწავლეის დონე ინტერესმიღმაა დარჩენილი.. ფაქტბრივად ხდება დიპლომის გაყიდვა.
----რატომ აწყობს ხელისუფლებას განათლების ასეთი სისტემა?
----გაუნათლებელი ხალხი ადვილი სამართავია და ნაკლებ პრობლემებს უქმნის ხელისუფლებას. გაუნათლებლობა განსაზღვრავს განვითარებადი ქვეყნის სტატუსს და მას ჰუმანიტარული დახმარების, გრანტებისა და დაბალპროცენტიანი სესხების მიღებით უზრუნველყოფენ. 1992 წლიდან დაწყებული საქართველოს ხელისუფლება ასრულებს საქართველოსადმი, როგორც განვითარებადი ქვეყნისადმი, აშს-ის ადმინუ\ისტრაციის ყველა რეკომენდაციას.
----თქვენ უნივერსიტეტში ასწავლიდით ეროვნული გამოცდებით ჩარიცხულ პირველკურსელებს, ცოდნის როგორი დონე ჰქონდათ მათ?
---რეფორმების შედეგია, რომ პირველკურსელთა ცოდნის დონე ასე დაბალია. ,მათ ნიუტონის კანონებიც კი არ იციან. ეროვნული გამოცდების დონეც შესაბამისია დ ისინი ცოდნის ნაცვლად „უნარ-ჩვევებს“ აფასებენ.
--- ამდენადაც ვიცი უნივერსიტეტიდან წამოხვედით და სკოლაში მასწავლებლობა დაიწყეთ.
----ერთი წელი ვასწავლიდი მე--8-9-10 კლასებში. მათ არაფერი იცოდნენ ფიზიკასა და მათემატიკაში. ყველაზე გულსატკენი კი ის არის, რომ ამ გაუაზრებელმა სისტემამ მოსწავლეთა დიდ უმრავლესობას დაუკარგა აზროვნების უნარი. რამდენიმე ბავშვი შემხვდა ნიჭიერი და მონდომებული, მაგრამ დიდია მათი უცხოეთში წასვლისა და იქ დარჩენის ალბათობა.
--არ ეთანხმებით აზრს, რომ ნიჭიერი ადამიანი თვითონ გაიკვლევს გზას?
--კანონი მეცნიერებისა და განათლების შესახებ ძირეულად უნდა შეიცვალოს.
დაუშვებელია სხვა ქვეყნების კანონების მექანიკურად გადმოწერა. უნდა შევქმნათ
კანონები ქართული მენტალიტეტისა და ტრადიციების გათვალისწინებით.. ქართველ კაცს არც ნიჭი აკლია, არც მუშაობის უნარი. მას მხოლოდ ნიჭის გამოვლენისთვის საჭირო გარემო აკლია.
---როგორ გესახებათ ქართული საზოგადოების როლი ამ პრობლემების გადაჭრაში?
---მშობელმა უნდა დასვას კითხვა--რაში იხდის ის გულს, ცოდნის შეძენაში თუ დიპლომს ყიდულობს? როგორც საჯარო, ისე უმაღლესი სკოლის სასწავლო პროგრამები აბსოლუტურად არ შეესაბამება ჩვენი საუკუნის მოთხოვნებს.
საზოგადოება ვალდებულია დაფიქრდეს შვილებისა და ქვეყნის მომავალზე და მოითხოვოს ძირეული ცლილებები იმ სისტემისა, რომლის შექმნა შევარდნაძემ
დაიწყო. საქართველოს გადაარჩენს ინტელექტუალური სისტემური ცვლილებები.
კანონშემოქმედებაში უნდა ჩაერთონ ქართული ინტელექტუალური ძალები.
პ. ს. „აუცილებელია, რომ სამეცნიერო საზოგადოება უშუალოდ ჩაერთოს სახელმწიფო პოლიტიკაში“--განაცხადა ამერიკის ახალმა პრეზიდენტმა ნაციონალურ აკადემიაში გამოსვლსას.. ვინძლო ,ქართული სამეცნიერო ელიტა განათლებისა და მეცნიერების მართვის პოლიტიკაში მაინც ჩაერთოს. ჩვენ ხომ ასე ხშირად ვიმეორებთ--ასეა უცხოეთში. ჰოდა, მოდით, ამ შემთხვეაში მივბაძოთ, რათა ჯერ დაკარგული დონე დავიბრუნოთ, შემდეგ კი წინ წავიწიოთ.
დალი ქვირია. „ყველა სიახე“ 2009 წ. . სექტემბერი
среда, 10 ноября 2010 г.
ვინ შეიმუშავა "უმაღლესი განათლების შესახებ" საქართველოს კანონი (ქართულ განათლებაზე დანიელმა ფარმაცევტმაც იზრუნა)
დღეს, როდესაც ევროპა ცოდნაზე დამყარებულ საზოგადოებას აშენებს,აშშ-ი უდიდეს თანხებს ხარჯავს სხვა ქვეყნებიდან მეცნიერების მოზიდვასა და მასზე დაყრდნობით ეკონომიკის გაძლიერებაზე, ჩვენ სამშობლოში ისეთი კრიზისია, რომ ბევრი ქართველი ოჯახის გადარჩენის მიზნით, სამუშაოს საძებრად უცხო ქვეყანაში გარბის. არადა, ტრიუვიალურია, რომ ქვეყნის კრიზისიდან გამოყვანის ერთადერთი გზა მეცნიერებაზე დაყრდნობილი ეკონომიკის აღმავლობაა. ქართული მეცნიერება და განათლება ჯერ კიდევ ინარჩუნებს მაღალ პოტენციალს და ზოგიერთი პარლამენტარის აზრი--ქვეყანა ამდენ მეცნიერს ვერ შეინახავსო, მხოლოდ უმეცრების შედეგია. ქართულ მეცნიერებას შესანახი არაფერი სჭირს. ამის დასტური თუნდაც ის ფაქტია, რომ თსუ-ს საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტმა 2005 წლის დასაწყისიდან დღემდე უნივერსიტეტს 5 მილიონანდე დოლარი მოუტანა თავისი სამეცნიერო კვლვითი პროექტებით., ხოლო მეცნიერულად გათვლილია, რომ საქართველოში 5 სამეცნიერო ცენტრის მუშაობამ ქვეყანას შეუძლია ისეთი შემოსავალი მოუტამოს, როგორიც მთელმა ღვინის წარმოებამ ( ამ აზრით საუკეთესო დროში).
1000--მდე ქართველი მეცნიერი აშშ-ის სამეცნიერო ცენტრებში მაღალ პოზიციებს იკავებს და იქ ეწევა მეცნიერულ კვლევას.. ამერიკაში კი ფულს უბრალოდ არ იხდიან, ეს საყიველთაოდ ცნობილია.
60 წლის წინათ ვიქტორ კუპრაძის მიერ შემუშავებულ დიფერენციალურ განტოლებათა ამოხსნის მეთოდებს დღეს წარმატებით იყენებს აშშ-ის მანქანათმშენებელი მრეწველობა, პროფესორ ელიზბარ ნადარაიას მათემატიკური მოდელი კი ამავე ქვეყნის საბანკო საქმეში კარგა ხანია დანერგილია. ასეთი საფუძვლების მქონე ქართული მეცნიერებისათვის სიძნელეს არ წარმოადგენს შემდგომი წინსვლა დროის გამოწვევათა შესაბამისად. პოლიტიკური ნების არსებობის შემთხვევაში.
საქართველოს მეცნიერებისა და განათლების სამინისტოს მიერ ჩატარებულ რეფორმებს უკანსვლასაც ვერ დაარქმევ, მათი სახელი მხოლოდ ნგრევაა. დრო კიდევ უფრო მეტად გამოაჩენს ქართული რეფორმების შედგებს, თუმცა, დღესაც ბევრი რამ არის ნათელი. მე კონკრეტულად თსუ-ზე ვილაპარაკებ. თსუ-მ დაკარგა ავტონომია; გატანილ იქნა სამეცნიერო ნაწილი; დიდი ცოდნისა და გამოცდილების მქონე მეცნიერები უნივერსიტეტიდან გაუშვეს; სასწავლო პროცესს იმდენად უცოდინარი ხალხი მართავს, რომ სასწავლო ცხრილების შესადგენად ადამიანები გარედან მოიყვანეს და ფული გადაუხადეს; კონკრეტულად ფიზიკის ფაკულტეტზე თანამშრომელთა რაოდენობა ხუთჯერ შემცირდა; დაიხურა მუსხელიშვილი-ვეკუას მიმართულება, ბიოფიზიკის, ასტრონომიის და სხვა მიმართულებები; ქართული ენის სწავლება ჰუმანიტარულ ფაკულტეტზე არჩევითი გახდა; მაგისტრატურაში მისაღები გამოცდები დეკემბრისათვის გადაიდო შესაბამისი პროგრამების უქონლობის გამო; სტუდენტმა ვაუჩერი ერთი ტესტური გამოცდის ჩაბარებით მიიღო და სწავლის დასრულებამდე, სულ რომ არ ისწავლოს, ვაუჩერს არავინ წაართმევს. სიის გაგრძელება კიდევ შეიძლება, მაგრამ...
რა ბედი ეწევა ქართულ მეცნიერებას, თუ უნივერსიტეტი კოლეჯს დაემსგავსება (რაც უკვე ეჭვს აღარ ბადებს), საიდან მიიღებს ის შევსებას? კიხვები მრავლადაა.
ერთ კითხვას მეორე მოსდევს. თუ ყველაფერი მიზანმიმართულად ხდება, ვის აწყობს ეს? ქართველ ჩინოვნიკებს?--ვის არ ეამაყება განათლებული და მოწინავე ქვეყნის მოქალაქეობა, მაგრამ ისინი(ჩინოვნიკები) ხომ არ არიან დამოუკიდებელნი. ეს ყველაფერი გარედან მოდის, ქვეყნის შიგნით კი, თანამდებობის დაკარცვის შიშით, წინააღმდეგობის გაწევას ვერავინ ბედავს.
განათლებისა და მეცნიერების სფეროში მიდინარე პროცესებს ჯერ კიდევ განალების კანონის მიღებამდე ვადევნებდი თვალს. ამ თემაზე 200-ამდე პუბლიკაცია გამოვაქვეყნე სხვადასხვა გაზეთში და შეიძლება ითქვას, პრობლემა ზედმიწევნით შევისწავლე.
ამ პუბლიკაციაში კი განათლების სამინისტროს მიერ ოფიციალურად გამოქვეყნებული დოკუმენტის შესახებ მინდა გიამბოთ, რომელშიც ბევრ კითხვაზე შეიძლება პასუხის პოვნა .დოკუმენტის სახელია„განმარტებითი ბარათი „უმაღლესი განათლების შესახებ“ საქართველოს კანონის პროექტზე“--"უმაღლესი განათლების თანამედროვე სისტემის ჩამოყალიბება ქართული სახელმწიფოს გადაუდებელი ამოცანაა..ქვეყანაში არსებული პრობლემების გადაჭრაში თანამედროვე სტანდარტების მიხედვით აგებულ განათლების სისტემას მნიშვნელოშვანი წვლილის შეტანა შეუძლია. უმაღლესი სასწავლებელი უნდა ამზადებდეს ეროვნული თვითშეგნების მქონე პროფესიონალებს, რომელთავ გაცნობიერებული ექნებათ თავიანთი უფლებები და პასუხისმგებლობა“,-ვკითხულობთ დოკუმენტში.
თუ რგორ დაიწყო ამ გადაუდებელი ამოცანის გადაწყვეტა, თავად დოკუმენტიდანაც ჩანს. მე პირდაპირ მივყვები დოკუმენტის შინააარსს. „„2001 წელს საქართველოს პარლამენტის ინიაციტივით ევროპის საბჭოსა და ფონდის „ღია საზოგადოება -საქართველოს“ მონაწილეობით დაიწყო მუშაობა უმაღლესი განათლების განვითარების ძირითადი მიმართულებების განმსაზღვრელ პროექტზე. პროექტზე სამუშაოდ შეიქმნა ქართველ და უცხოელ ექსპერტთა ჯგუფი. ჯგუფმა მოამზადა თერთმეტი მოხსენება განათლების სისტემის ამჟამინდელი მდგომარეობის შესახებ.
დადგენილების ტექსტის შემუშავებაში აქტიურად მონაწილეობდნენ საქართველოს უნივერშიტეტების, კონსერვატორიის, ჩიკაგოს, ჩიბას(იაპონია),დენდი(შვედეთი)უნივერსიტეტების, კოპენჰააგენის სამეფო ფარმაცევტული სკოლის(დანია), ევროკავშირის, „თავისუფლების ინსტიტუტის", ფინანსათა და კულტურის სამინისტროების წარმომადგენლები და სტუდენტები.
უნმაღლესი განათლების ძირითადი მიმართულებების განმსაზღვრელი დოკუმენტის პროექტის შემუშავებაში მონაწილეობისათვის პარლამენტშიც შეიქმნა ინტერფრაქციული ჯგუფი.“
საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტმა, თსუ-ს პრორექტორმა ანზორ ხელაშვილმა კი, თვითონ დატოვა ექსპერტთა ჯგუფი იმ მიზეზით, რომ იქ მათ მოსაზრებებს არავინ ითვალისწინებდა. ამ ფაქტის შესახებ თავად ბატონმა ანზორმა მიამბო(დ. ქ.)
2002 წლის 1 მარტს პარლამენტმა მეორე მოსმენით მიიღო დადგენილება „საქართველოს უმაღლესი განათლების განვითარების ძირითადი მიმართულებების შესახებ“, რომელიც საფუძვლად დაედო „უმაღლესი განათლების შესახებ“ საქართველოს კამონის პროექტს.
შემდგომ ამისა, პარლამენტის თავმჯდომარემ და განათლების ქვეკომიტეტის თავმჯდომარემ თხოვნით მიმართეს ევროპის საბჭოს, ფონდ „ღია საზიგადოება--საქართველოს“ და განათლების პოლიტიკის დაგეგმვისა და მართვის საერთაშორისო ინსტიტუტს, რათა მიღებული გამოცდილებიდან გამომდინარე გაეგრძელებინათ მუშაობა “უმაღლესი განათლების შესახებ“ კანონის პროექტის შემუშავებაზე. ამ ორგანიზაციებმა შექმნეს ექსპერთთა საბჭო წამყვანი უმაღლესი სასწავლებლების, მთავრობისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების 40-ზე მეტი წარმომადგენლის შემადგენლობით. საბჭოში მიღებულ იქნა პროექტის საბოლოო რადაქცია, სადაც გათვალისწინებულ იქნა იუნესკოსა და ევროგაერთიანების ექსპერტთა შენიშვნებ
დოკუმენტი, რომლის შინაარსსაც გაცნობთ, გვაუწყებს,რომ 2003 წლის ნოემბრის მოვლენების შემდეგ ახლად შექმნილ განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროში კანონ-პროექტი გადამუშავდა მთავრობის მიერ არჩეული მიმართულებების--უმაღლესი განათლების ევროპულ სივრცეში ინტეგრაციის შესაბამისად.
ასეთი გზა გაიარა განათლების კანონპროექტმა, ვიდრე ის გამოქვეყნდებოდა.
2004 წლის 27 სექტემბერს თსუ-ს დიდა საბჭომ პროექტის თაობაზე საქართველოს პრეზიდენტს მიმართა.--„იქმნება შთაბეჭდილება, რომ პროექტის ავტორები არ იცნობენ უმაღკლეს სასწავლებელში არსებულ ვითარებას, ან შეგნებულად მიმდინარეობს ქართული საუნივერსიტეტო განათლების ნგრევა ყოველგვარი პერსპპექტივის გამოკვეთის გარეშე..დოკუმენტში სულსწრაფობის სულისკვეთება მეუფებს--რაც შეიძლება სწრაფად მოვიშოროთ უნივრტსიტეტის ყველაზე ავტორიტეტული პროფესურა, არ განვსაზღვროთ გარკვეული პერსპექტივა, მოვახდინოთ ქართული საუნივერსიტეტო განათლების დემონტაჟი...კანონის მიღება შეიძლება საბედისწერო აღმოჩნდეს საქართველოში ეროვნული საუნივერსიტეტო განათლებისა და მეცნიერების განვითარებისათვის.
მოგმართავთ თხოვნით, არ დავუშვათ წარმოდგენილი კანონპროექტის განხილვა. უზრუნველჰყოთ განათლებისა და მეცნიერების განვითარების ეროვნულ ტრადიციებსა და ფასეულობებზე დაფუძნებული კონცეფციის შემუშავება პროფესიონალთა მიერ და მისი საჯარო განხილვა".--ვკითხულობთ მიმართვაში.
კანონპროექტში შესატან ვლილებებთან დაკავშირებით, პარლამენტს მიმართეს მსოფლიოში სახელგანთქმულმა ქართველმა მეცნიერებმა- ნიუ-იორკის უნივერსიტეტის პროფესორებმა გია დვალმა და გიგა გაბადაძემ. არცერთ მიმართვაზე პასუხი არ ყოფილა.
2004 წლის დეკემბერში პარლამენტმა მიიღო ხსენებული კანონი, თუმცა რეფორმების გატარების პერიოდში მრავალგზის დაწუნებული ეს კანონიც არ შესრულებულა და რეგულარულად ხდებოდა მისი დარღვევა უარესობისაკენ.
ყოველივე ზემოთ თქმულიდან მკითხველისათვის ცხადი უნდა გახდეს, რომ საქართველოს უმაღლესი განათლების განვითარების ძირითადი მიმართულებების შემუშავებაში აქტიურად მონაწილეობდნენ ევროპული ორგანიზაციები, ფონდი „ღია საზოგადოება --საქართველო“ და „თავისუფლების ინსტიტუტი.“
ზემოთ აღნიშნული დოკუმენტის გაცნობისას, ექსპერტთა ჯგუფის ერთერთმა წევრმა, სამეფო ფარმაცევტიული სკოლის (დანია) წარმომადგენელმა მიიპყრო ჩემი ყურადღება, სწორედ იმით, რომ ის დანიელი იყო. როდესაც მეცნიერებასთან დაკავშირებით დანიას ახსენებენ, მე 1961 წლის 13 მაისი მახსენდება. 13 მაისს მსოფლიოს მიერ გენიოსებად აღიარებულ სამ ფიზიკოსთაგან (ნიუტონი, აინშტაინი, ბორი), ერთერთმა-ნილს ბორმა ქართული უნივერსიტეტის ფიზიკის დიდ აუდიტორიაში მოხსენება წაიკიხა. ამ ღირსშესანიშნავი მოვლენის მონაწილე მეც ავღმოჩნდი. ახალგაზრდა სპეციალისტისათვის(ფიზიკოსი გახლავართ-განათლებით.დ.ქ.), აუწერელი ბედნიერება იყო ასეთი მსოფლიო ავტორიტეტის ხილვა და მისი მოსმენა. ნილს ბორი ცნობილი მეცნიერის ელეფთერ ანდრონიკაშვილისა და აკადემიის პრეზიდენტის ნიკო მუსხელიშვილის მოწვევით ჩამოვიდა. მოხსენებაში ნათქვამი იყო ფრაზა-‘“ჩვენ ვიცით, რომ საქართველოში მეცნიერება განვითარებულია“. ამის მოსმენაც ბედნიერება იყო. ამას ხომ ბორი ამბობდა. იყალთოსა და შუამთაში სტუმრობისას ბორი გაკვირვებული იყო იმით, რომ კახელმა გლეხებმა არამარტო მისი გვარი, მისი პოსტულატებიც კი იცოდნენ ზეპირად,(ამის თაობაზე მე აკადემიკოსმა თენგიზ სანაძემ მიამბო, რომელიც ამ მომენტში იქ იმყოფებოდა).
შუამთაში წარმოთქმული სიტყვით ბორმა ქართველებს დიდი მისია დაგვაკისრა--„თქვენ, ქართველები იმ ხალხების რიცხვს მიეკუთვნებით, ვინც ადამიანის მერ შექმნილ დრაკონებს შეებრძოლებიანო“
ასე, და ამგვარად, თუ 1961 წელს ქართული მეცნიერება და ქართველი ხალხი "გენიალური ინტუიციისა და განსაკუთრებული ალღოს მქიონე" (ალ. აინშტაინი) მეცნიერმა, ნილს ბორმა დააფასა თავისი ჩამოსვლით და მაღალი შეფასებაც მოგვცა. 40-ზე ცოტა მეტი წლის შემდეგ, ქართული საუნივერსიტეტო განათლების ძირითადი მიმართულებების განსაზღვრაში მონაწილეობის მისაღებად, ქართველმა ჩინოვნიკბემა ნილს ბორის სამშობლოდან ფარმაცევტული სკოლის წარმომადგენელი მოიწვიეს .(შეურაცხყოფას არავის ვაყენებ, ყველა ნილს ბორი ვერ იქნება, ეს ერთი, და მეორეც, ჩვენი განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ხელმძღვანელობას, ელეფთერ ანდრონიკაშვილისა და ნიკო მუსხელიშვილის მსგავს სამეცნიერო კავშირებს ვერ მოვთხოვთ).ღიმილის მომგრელი პარალელია, ოღონდ მწარე ღიმილის.
შესაძლებლობა რომ მისცემოდათ, განა ქართველი მეცნიერები ვერ შესძლებდნენ თანამედროვე გამოწვევების შესაბამის, ეროვნულ ტრადიციებსა და ფასეულობებზე დაყრდნობილი განათლების კონცეფციის შემუშავებას?!
მაგრამ, ჩვენი განათლებისა და მეცნიერების მესვეურები ხომ, მხოლოდ საკუთარ ნააზრევსა და ნამოქმედარს მიიჩნევენ ჭეშმარიტებად. ვაი, რომ მათ არ ახსოვთ, უფრო საფიქრალია, რომ არ იციან, რომ განათლებასა და მეცნიერებას მემკვიდრეობითობა ახასათებს. მე ისევ აინშტაინის აზრს მოგაგონეთ,იგი თვლიდა ,რომ მისი წარმატებები მნიშვნელოვნად განპირობებული იყო იმით, რომ ის გალილეისა და ნიუტნის მხრებზე იდგა. ასე რომ, ქართული განათლების ჩინოვნიკებო, მეცნიერება წინამორბედის გარეშე არ არსებობს, აინშტაინისთვისაც კი. განათლების ჩინოვნიკების რა მოგახსენოთ, ქართული საზოგადოება კი ნამდვილად გამოიტანს შესაბამის დასკვნებს ყოველივე ზემოთ ნაამბობიდან.
დალი ქვირია. გაზეთი „აისი“. ივნისი- 2007 წელი
1000--მდე ქართველი მეცნიერი აშშ-ის სამეცნიერო ცენტრებში მაღალ პოზიციებს იკავებს და იქ ეწევა მეცნიერულ კვლევას.. ამერიკაში კი ფულს უბრალოდ არ იხდიან, ეს საყიველთაოდ ცნობილია.
60 წლის წინათ ვიქტორ კუპრაძის მიერ შემუშავებულ დიფერენციალურ განტოლებათა ამოხსნის მეთოდებს დღეს წარმატებით იყენებს აშშ-ის მანქანათმშენებელი მრეწველობა, პროფესორ ელიზბარ ნადარაიას მათემატიკური მოდელი კი ამავე ქვეყნის საბანკო საქმეში კარგა ხანია დანერგილია. ასეთი საფუძვლების მქონე ქართული მეცნიერებისათვის სიძნელეს არ წარმოადგენს შემდგომი წინსვლა დროის გამოწვევათა შესაბამისად. პოლიტიკური ნების არსებობის შემთხვევაში.
საქართველოს მეცნიერებისა და განათლების სამინისტოს მიერ ჩატარებულ რეფორმებს უკანსვლასაც ვერ დაარქმევ, მათი სახელი მხოლოდ ნგრევაა. დრო კიდევ უფრო მეტად გამოაჩენს ქართული რეფორმების შედგებს, თუმცა, დღესაც ბევრი რამ არის ნათელი. მე კონკრეტულად თსუ-ზე ვილაპარაკებ. თსუ-მ დაკარგა ავტონომია; გატანილ იქნა სამეცნიერო ნაწილი; დიდი ცოდნისა და გამოცდილების მქონე მეცნიერები უნივერსიტეტიდან გაუშვეს; სასწავლო პროცესს იმდენად უცოდინარი ხალხი მართავს, რომ სასწავლო ცხრილების შესადგენად ადამიანები გარედან მოიყვანეს და ფული გადაუხადეს; კონკრეტულად ფიზიკის ფაკულტეტზე თანამშრომელთა რაოდენობა ხუთჯერ შემცირდა; დაიხურა მუსხელიშვილი-ვეკუას მიმართულება, ბიოფიზიკის, ასტრონომიის და სხვა მიმართულებები; ქართული ენის სწავლება ჰუმანიტარულ ფაკულტეტზე არჩევითი გახდა; მაგისტრატურაში მისაღები გამოცდები დეკემბრისათვის გადაიდო შესაბამისი პროგრამების უქონლობის გამო; სტუდენტმა ვაუჩერი ერთი ტესტური გამოცდის ჩაბარებით მიიღო და სწავლის დასრულებამდე, სულ რომ არ ისწავლოს, ვაუჩერს არავინ წაართმევს. სიის გაგრძელება კიდევ შეიძლება, მაგრამ...
რა ბედი ეწევა ქართულ მეცნიერებას, თუ უნივერსიტეტი კოლეჯს დაემსგავსება (რაც უკვე ეჭვს აღარ ბადებს), საიდან მიიღებს ის შევსებას? კიხვები მრავლადაა.
ერთ კითხვას მეორე მოსდევს. თუ ყველაფერი მიზანმიმართულად ხდება, ვის აწყობს ეს? ქართველ ჩინოვნიკებს?--ვის არ ეამაყება განათლებული და მოწინავე ქვეყნის მოქალაქეობა, მაგრამ ისინი(ჩინოვნიკები) ხომ არ არიან დამოუკიდებელნი. ეს ყველაფერი გარედან მოდის, ქვეყნის შიგნით კი, თანამდებობის დაკარცვის შიშით, წინააღმდეგობის გაწევას ვერავინ ბედავს.
განათლებისა და მეცნიერების სფეროში მიდინარე პროცესებს ჯერ კიდევ განალების კანონის მიღებამდე ვადევნებდი თვალს. ამ თემაზე 200-ამდე პუბლიკაცია გამოვაქვეყნე სხვადასხვა გაზეთში და შეიძლება ითქვას, პრობლემა ზედმიწევნით შევისწავლე.
ამ პუბლიკაციაში კი განათლების სამინისტროს მიერ ოფიციალურად გამოქვეყნებული დოკუმენტის შესახებ მინდა გიამბოთ, რომელშიც ბევრ კითხვაზე შეიძლება პასუხის პოვნა .დოკუმენტის სახელია„განმარტებითი ბარათი „უმაღლესი განათლების შესახებ“ საქართველოს კანონის პროექტზე“--"უმაღლესი განათლების თანამედროვე სისტემის ჩამოყალიბება ქართული სახელმწიფოს გადაუდებელი ამოცანაა..ქვეყანაში არსებული პრობლემების გადაჭრაში თანამედროვე სტანდარტების მიხედვით აგებულ განათლების სისტემას მნიშვნელოშვანი წვლილის შეტანა შეუძლია. უმაღლესი სასწავლებელი უნდა ამზადებდეს ეროვნული თვითშეგნების მქონე პროფესიონალებს, რომელთავ გაცნობიერებული ექნებათ თავიანთი უფლებები და პასუხისმგებლობა“,-ვკითხულობთ დოკუმენტში.
თუ რგორ დაიწყო ამ გადაუდებელი ამოცანის გადაწყვეტა, თავად დოკუმენტიდანაც ჩანს. მე პირდაპირ მივყვები დოკუმენტის შინააარსს. „„2001 წელს საქართველოს პარლამენტის ინიაციტივით ევროპის საბჭოსა და ფონდის „ღია საზოგადოება -საქართველოს“ მონაწილეობით დაიწყო მუშაობა უმაღლესი განათლების განვითარების ძირითადი მიმართულებების განმსაზღვრელ პროექტზე. პროექტზე სამუშაოდ შეიქმნა ქართველ და უცხოელ ექსპერტთა ჯგუფი. ჯგუფმა მოამზადა თერთმეტი მოხსენება განათლების სისტემის ამჟამინდელი მდგომარეობის შესახებ.
დადგენილების ტექსტის შემუშავებაში აქტიურად მონაწილეობდნენ საქართველოს უნივერშიტეტების, კონსერვატორიის, ჩიკაგოს, ჩიბას(იაპონია),დენდი(შვედეთი)უნივერსიტეტების, კოპენჰააგენის სამეფო ფარმაცევტული სკოლის(დანია), ევროკავშირის, „თავისუფლების ინსტიტუტის", ფინანსათა და კულტურის სამინისტროების წარმომადგენლები და სტუდენტები.
უნმაღლესი განათლების ძირითადი მიმართულებების განმსაზღვრელი დოკუმენტის პროექტის შემუშავებაში მონაწილეობისათვის პარლამენტშიც შეიქმნა ინტერფრაქციული ჯგუფი.“
საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტმა, თსუ-ს პრორექტორმა ანზორ ხელაშვილმა კი, თვითონ დატოვა ექსპერტთა ჯგუფი იმ მიზეზით, რომ იქ მათ მოსაზრებებს არავინ ითვალისწინებდა. ამ ფაქტის შესახებ თავად ბატონმა ანზორმა მიამბო(დ. ქ.)
2002 წლის 1 მარტს პარლამენტმა მეორე მოსმენით მიიღო დადგენილება „საქართველოს უმაღლესი განათლების განვითარების ძირითადი მიმართულებების შესახებ“, რომელიც საფუძვლად დაედო „უმაღლესი განათლების შესახებ“ საქართველოს კამონის პროექტს.
შემდგომ ამისა, პარლამენტის თავმჯდომარემ და განათლების ქვეკომიტეტის თავმჯდომარემ თხოვნით მიმართეს ევროპის საბჭოს, ფონდ „ღია საზიგადოება--საქართველოს“ და განათლების პოლიტიკის დაგეგმვისა და მართვის საერთაშორისო ინსტიტუტს, რათა მიღებული გამოცდილებიდან გამომდინარე გაეგრძელებინათ მუშაობა “უმაღლესი განათლების შესახებ“ კანონის პროექტის შემუშავებაზე. ამ ორგანიზაციებმა შექმნეს ექსპერთთა საბჭო წამყვანი უმაღლესი სასწავლებლების, მთავრობისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების 40-ზე მეტი წარმომადგენლის შემადგენლობით. საბჭოში მიღებულ იქნა პროექტის საბოლოო რადაქცია, სადაც გათვალისწინებულ იქნა იუნესკოსა და ევროგაერთიანების ექსპერტთა შენიშვნებ
დოკუმენტი, რომლის შინაარსსაც გაცნობთ, გვაუწყებს,რომ 2003 წლის ნოემბრის მოვლენების შემდეგ ახლად შექმნილ განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროში კანონ-პროექტი გადამუშავდა მთავრობის მიერ არჩეული მიმართულებების--უმაღლესი განათლების ევროპულ სივრცეში ინტეგრაციის შესაბამისად.
ასეთი გზა გაიარა განათლების კანონპროექტმა, ვიდრე ის გამოქვეყნდებოდა.
2004 წლის 27 სექტემბერს თსუ-ს დიდა საბჭომ პროექტის თაობაზე საქართველოს პრეზიდენტს მიმართა.--„იქმნება შთაბეჭდილება, რომ პროექტის ავტორები არ იცნობენ უმაღკლეს სასწავლებელში არსებულ ვითარებას, ან შეგნებულად მიმდინარეობს ქართული საუნივერსიტეტო განათლების ნგრევა ყოველგვარი პერსპპექტივის გამოკვეთის გარეშე..დოკუმენტში სულსწრაფობის სულისკვეთება მეუფებს--რაც შეიძლება სწრაფად მოვიშოროთ უნივრტსიტეტის ყველაზე ავტორიტეტული პროფესურა, არ განვსაზღვროთ გარკვეული პერსპექტივა, მოვახდინოთ ქართული საუნივერსიტეტო განათლების დემონტაჟი...კანონის მიღება შეიძლება საბედისწერო აღმოჩნდეს საქართველოში ეროვნული საუნივერსიტეტო განათლებისა და მეცნიერების განვითარებისათვის.
მოგმართავთ თხოვნით, არ დავუშვათ წარმოდგენილი კანონპროექტის განხილვა. უზრუნველჰყოთ განათლებისა და მეცნიერების განვითარების ეროვნულ ტრადიციებსა და ფასეულობებზე დაფუძნებული კონცეფციის შემუშავება პროფესიონალთა მიერ და მისი საჯარო განხილვა".--ვკითხულობთ მიმართვაში.
კანონპროექტში შესატან ვლილებებთან დაკავშირებით, პარლამენტს მიმართეს მსოფლიოში სახელგანთქმულმა ქართველმა მეცნიერებმა- ნიუ-იორკის უნივერსიტეტის პროფესორებმა გია დვალმა და გიგა გაბადაძემ. არცერთ მიმართვაზე პასუხი არ ყოფილა.
2004 წლის დეკემბერში პარლამენტმა მიიღო ხსენებული კანონი, თუმცა რეფორმების გატარების პერიოდში მრავალგზის დაწუნებული ეს კანონიც არ შესრულებულა და რეგულარულად ხდებოდა მისი დარღვევა უარესობისაკენ.
ყოველივე ზემოთ თქმულიდან მკითხველისათვის ცხადი უნდა გახდეს, რომ საქართველოს უმაღლესი განათლების განვითარების ძირითადი მიმართულებების შემუშავებაში აქტიურად მონაწილეობდნენ ევროპული ორგანიზაციები, ფონდი „ღია საზოგადოება --საქართველო“ და „თავისუფლების ინსტიტუტი.“
ზემოთ აღნიშნული დოკუმენტის გაცნობისას, ექსპერტთა ჯგუფის ერთერთმა წევრმა, სამეფო ფარმაცევტიული სკოლის (დანია) წარმომადგენელმა მიიპყრო ჩემი ყურადღება, სწორედ იმით, რომ ის დანიელი იყო. როდესაც მეცნიერებასთან დაკავშირებით დანიას ახსენებენ, მე 1961 წლის 13 მაისი მახსენდება. 13 მაისს მსოფლიოს მიერ გენიოსებად აღიარებულ სამ ფიზიკოსთაგან (ნიუტონი, აინშტაინი, ბორი), ერთერთმა-ნილს ბორმა ქართული უნივერსიტეტის ფიზიკის დიდ აუდიტორიაში მოხსენება წაიკიხა. ამ ღირსშესანიშნავი მოვლენის მონაწილე მეც ავღმოჩნდი. ახალგაზრდა სპეციალისტისათვის(ფიზიკოსი გახლავართ-განათლებით.დ.ქ.), აუწერელი ბედნიერება იყო ასეთი მსოფლიო ავტორიტეტის ხილვა და მისი მოსმენა. ნილს ბორი ცნობილი მეცნიერის ელეფთერ ანდრონიკაშვილისა და აკადემიის პრეზიდენტის ნიკო მუსხელიშვილის მოწვევით ჩამოვიდა. მოხსენებაში ნათქვამი იყო ფრაზა-‘“ჩვენ ვიცით, რომ საქართველოში მეცნიერება განვითარებულია“. ამის მოსმენაც ბედნიერება იყო. ამას ხომ ბორი ამბობდა. იყალთოსა და შუამთაში სტუმრობისას ბორი გაკვირვებული იყო იმით, რომ კახელმა გლეხებმა არამარტო მისი გვარი, მისი პოსტულატებიც კი იცოდნენ ზეპირად,(ამის თაობაზე მე აკადემიკოსმა თენგიზ სანაძემ მიამბო, რომელიც ამ მომენტში იქ იმყოფებოდა).
შუამთაში წარმოთქმული სიტყვით ბორმა ქართველებს დიდი მისია დაგვაკისრა--„თქვენ, ქართველები იმ ხალხების რიცხვს მიეკუთვნებით, ვინც ადამიანის მერ შექმნილ დრაკონებს შეებრძოლებიანო“
ასე, და ამგვარად, თუ 1961 წელს ქართული მეცნიერება და ქართველი ხალხი "გენიალური ინტუიციისა და განსაკუთრებული ალღოს მქიონე" (ალ. აინშტაინი) მეცნიერმა, ნილს ბორმა დააფასა თავისი ჩამოსვლით და მაღალი შეფასებაც მოგვცა. 40-ზე ცოტა მეტი წლის შემდეგ, ქართული საუნივერსიტეტო განათლების ძირითადი მიმართულებების განსაზღვრაში მონაწილეობის მისაღებად, ქართველმა ჩინოვნიკბემა ნილს ბორის სამშობლოდან ფარმაცევტული სკოლის წარმომადგენელი მოიწვიეს .(შეურაცხყოფას არავის ვაყენებ, ყველა ნილს ბორი ვერ იქნება, ეს ერთი, და მეორეც, ჩვენი განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ხელმძღვანელობას, ელეფთერ ანდრონიკაშვილისა და ნიკო მუსხელიშვილის მსგავს სამეცნიერო კავშირებს ვერ მოვთხოვთ).ღიმილის მომგრელი პარალელია, ოღონდ მწარე ღიმილის.
შესაძლებლობა რომ მისცემოდათ, განა ქართველი მეცნიერები ვერ შესძლებდნენ თანამედროვე გამოწვევების შესაბამის, ეროვნულ ტრადიციებსა და ფასეულობებზე დაყრდნობილი განათლების კონცეფციის შემუშავებას?!
მაგრამ, ჩვენი განათლებისა და მეცნიერების მესვეურები ხომ, მხოლოდ საკუთარ ნააზრევსა და ნამოქმედარს მიიჩნევენ ჭეშმარიტებად. ვაი, რომ მათ არ ახსოვთ, უფრო საფიქრალია, რომ არ იციან, რომ განათლებასა და მეცნიერებას მემკვიდრეობითობა ახასათებს. მე ისევ აინშტაინის აზრს მოგაგონეთ,იგი თვლიდა ,რომ მისი წარმატებები მნიშვნელოვნად განპირობებული იყო იმით, რომ ის გალილეისა და ნიუტნის მხრებზე იდგა. ასე რომ, ქართული განათლების ჩინოვნიკებო, მეცნიერება წინამორბედის გარეშე არ არსებობს, აინშტაინისთვისაც კი. განათლების ჩინოვნიკების რა მოგახსენოთ, ქართული საზოგადოება კი ნამდვილად გამოიტანს შესაბამის დასკვნებს ყოველივე ზემოთ ნაამბობიდან.
დალი ქვირია. გაზეთი „აისი“. ივნისი- 2007 წელი
суббота, 6 ноября 2010 г.
"ქართული აკადემიის" კონფერენცია .ჯერჯერობით მხოლოდ დღის წესრიგს გაგაცნობთ
2010 წლის 30 ოქტომბერს "ქართული აკადემიის" ორგანიზატორობით ჩატარდა კონფერენცია--მეცნიერება და განათლება საქართველოში--რეფორმის მიზნები და შედეგები. კონფერენციას ესწრებოდნენ მეცნიერებისა და განათლების და არასამთავრობო ორგანიზაციების თვალსაჩინო წარმომადგენლები. კონფერენცია გახსნა აკადემიკოსმა თენგიზ სანაძემ, წამყვანი კი პროფესორი თემურ ნანეიშვილი გახლდათ. კონფერენციაზე წაიკითხეს მოხსენებები:
1-საქართველოში მეცნიერებისა და განათლების სფეროებში სახელმწიფო პოლიტიკის განმსაზღვრელი ფაქტორები(ძირითადი დოკუმენტების ანალიზი)- აველინადავითულიანი('ქართული აკადემია');
2-საგანმანათლებლო რეფორმის ძირითადი მიზნები და შედეგები-მერაბ ჯიბლაძე("ქართული აკადემია"); 3-ეთიკის კოდექსი და მანდატურთა სანსახური სკოლებში-მანანა ნიკოლეიშვი(ექსპერტი);
4--საქართველოში საუნივერსიტეტო რეფორმის მიზანი და შედეგი-პროფესორი გიორგი გოგოლაშვილი;
5-საქართველოში სამეცნიერო-საგანმანათლებლო სისტემის რეორგანიზაციის სამართლებრივი ასპექტები-დავით ქარქაშაძე('ქართული აკადემია");
6-ქართული სახელმწიფო ენის მდგომარეობა ახალი ათასწლეულის დასაწყსში- ავთანდილ არაბული('ქათული აკადემია");
7-სამეცნიერო სფეროში ჩატარებული რეფორმის ზოგიერთი შედეგი-ალექსანდრე ხარაზიშვილი("ქართული აკადემია);
8-საქართველოს კვლევითი სისტემა და ეკონომიკური განვითარება-ოლეგ შატბერაშვილი(ევროპული გამოკვლევები საქართველოს ინოვაციური განვითარებისათვის);
9-მეცნიერება--შემეცნებითი აზროვნება, როგორც ქვეყნის სახელმწიფოებრივი ფუნქციობის საფუძველი და დღეს არსებული ვითარება-გიორგი ჩაგელიშვილი("ქართული აკადემია");
10-კვლევა და შემუშავება, როგორც საინოვაციო რესურსი და ეროპის გაერთიანება-თამაზ მარსაგიშვილი("ქართული აკადემია")
კონფერენციამ მიიღო დასკვნითი დოკუმენტი.
შემდგომში გაგაცნობთ კონფერენციაზე მოსმენილ რიგ მოხსენებებს.
1-საქართველოში მეცნიერებისა და განათლების სფეროებში სახელმწიფო პოლიტიკის განმსაზღვრელი ფაქტორები(ძირითადი დოკუმენტების ანალიზი)- აველინადავითულიანი('ქართული აკადემია');
2-საგანმანათლებლო რეფორმის ძირითადი მიზნები და შედეგები-მერაბ ჯიბლაძე("ქართული აკადემია"); 3-ეთიკის კოდექსი და მანდატურთა სანსახური სკოლებში-მანანა ნიკოლეიშვი(ექსპერტი);
4--საქართველოში საუნივერსიტეტო რეფორმის მიზანი და შედეგი-პროფესორი გიორგი გოგოლაშვილი;
5-საქართველოში სამეცნიერო-საგანმანათლებლო სისტემის რეორგანიზაციის სამართლებრივი ასპექტები-დავით ქარქაშაძე('ქართული აკადემია");
6-ქართული სახელმწიფო ენის მდგომარეობა ახალი ათასწლეულის დასაწყსში- ავთანდილ არაბული('ქათული აკადემია");
7-სამეცნიერო სფეროში ჩატარებული რეფორმის ზოგიერთი შედეგი-ალექსანდრე ხარაზიშვილი("ქართული აკადემია);
8-საქართველოს კვლევითი სისტემა და ეკონომიკური განვითარება-ოლეგ შატბერაშვილი(ევროპული გამოკვლევები საქართველოს ინოვაციური განვითარებისათვის);
9-მეცნიერება--შემეცნებითი აზროვნება, როგორც ქვეყნის სახელმწიფოებრივი ფუნქციობის საფუძველი და დღეს არსებული ვითარება-გიორგი ჩაგელიშვილი("ქართული აკადემია");
10-კვლევა და შემუშავება, როგორც საინოვაციო რესურსი და ეროპის გაერთიანება-თამაზ მარსაგიშვილი("ქართული აკადემია")
კონფერენციამ მიიღო დასკვნითი დოკუმენტი.
შემდგომში გაგაცნობთ კონფერენციაზე მოსმენილ რიგ მოხსენებებს.
пятница, 22 октября 2010 г.
ტელევიზიის ზემოქმედების ძალა უდიდესია
დალი ქვირია. გაზეთი "აისი" ივნისი, 2006 წელი
მიუხედავად გაუსაძლისობის ზღვრამდე მისული ქართული ყოფისა, ყოველდღიური ინფორმაციის მიღების მოთხოვნილება საზოგადოების თითქმის ყველა ფენას აქვს. ამ მოთხოვნილების დასაკმაყოფილებლად კი ტელევიზია ყველაზე მოხერხებული, მისაწვდომი და იაფი საშუალებაა. ტელევიზიის როლის შესახებ ადამიანის ცხოვრებაში და ქართული ტელევიზიის თავისებურებათა შესახებ, ფსიქოლოგიის პროფესორს, ბატონ შოთა ნადირაშვილს ვესაუბრე.
ბატონო შოთა, რა როლს თამაშობს ტელევიზია ადამიანის ცხოვრებაში (ქართულ სინამდვილეს ვგულისხმობ)?
ტელევიზია, როგორც მოვლენა გასულ საუკუნეში შემოვიდა. წინათ ადამიანები ინფორმაციას ტექსტის წაკითხვით იღებდნენ, დღეს ტელევიზიით ისმენენ.
წერა, კითხვა,სიმღერა-უფრო ძნელია, ვიდრე ლაპარაკი--ეს დამატებითი კუ;ტურაა და ეროვნული კულტურის სფეროში შექმნილი ღირებულებებია..ამ სფეროებში ადამიანები ეროვნული კულტურის ბაზაზე მოქმედებენ. და წინსვლაც ამ ბაზის მიხედვით ხდება. ყოველივე ეს ტელევიზიასთან შედარებით, ნაკლებ ზეგავლენას ახდენს. ტელევიზია ადამიანის ბინაში შემოიჭრა და ის ბინის,, ოთახის კულტურაა. ამ მოვლენამ ადამიანები გათიშა. ისინი ეროვნული კულტურის ბაზაზე ნაკლებ მოქმედებენ..ეროვნული კულტურა უფრო სერიოზული საქმეებისთვის აქვთ შემონახული.
ყოველდღიურ ცხოვრებაში ტელევიზიის სმენა ჩვეულებრივ ინდივიდუალურ ურთიერთობებს დაემსგავსა და ამიტომ მან დიდი უშუალო ზემოქმედების ძალა
შეიძინა. ყოველივე ამას ხელს უწყობს ის ფაქტი, რომ საერთდ ადამიანი ორიენტირებულია მოსმენაზე და ლაპარაკზე. ტელევიზიისთვის არ არის საჭირო განათლების, ცოდნის ის დონე, როგორც მეცნიერისათვის. აქ არც წერის კულტურის მოთხოვნაა,, არც ნაწერიდან ამოკითხვის და გაგებისა. ყველაფერი ჩვეულებრივი ლაპარაკის დონეზე მიმდინარეობს და ადვილი გასაგებია. ამიტომ ადამიანზე გავლენის მოხდენა და ზემოქმედება ადვილია.
ტელებიზიის ადამიანზე ზემოქმედების ძალას ვინ და როგორ იყენებს?
ტელევიზიას იყენებენ სახელმწიფო, პარტიები, გარკვეული შ,ეძლებული ოჯახები, რომელთაგანაც თითოეულს, თავისი იდეოლოგია აქვს.ვისაც თავისი იდეოლოგიის გატარება სურს, მისთვის ტელევიზია ძალიან მომგებიანია,. ტელეგადაცემაში ორი სფერო გამოიყოფა--რას ლაპარაკობენ და რა იგულისხმება.--ანუ რა მიზანი აქვს ამ ლაპარაკს. ეს ორი მხარე ერთმანეთთან კავშირშია, მაგრამ კავშირი აშკარად არ ჩანს, არ ჩანს, რომ იდეოლოგია აქვს. ტელევიზიის პატრონი თუ ხელმძღვანელი--ე.ი. ზემოქმედი, თავის მიზნებს როგოც თავად აწყობს ,ისე დებს გადაცემაში.,ადამიანები კი ყოველივეს ზემოქმედების ფონზე ვისმენთ. .სახელმწიფო, თუ შეძ;ლებული ორგანიზაცია, ცდილობს საკუთარი არხი ქონდეს.
როგორც წესი, ადამიანები თავად ირჩევენ არხს, რომელსაც რეგულარუად უყურებენ. როგორ ხდება ეს?
ყოველი არხი ადამიანებს აჩვევს თავის იდეოლოგიას.ადამიანი აირჩევს იმ არხს, რომელიც მასზე უკეთესად მოახდენს გავლენას. გავლენის მოხდენას თავისი ფსიქოლოგია აქვს .გავლენის მოსახდენად იმ ადამიანების უშუალო
მოთხოვნილებების დამაკმაყოფილებელი ტექსტები შეირჩევა, რომლებზე ზემოქმედებაც გვინდა. .თუ ტელევიზიით მოსმენილი ჩვენს შინაგან მოთხოვნას
შეესაბამება, და ჩვენ მიმართ დადებით დამოკიდებულებას გამოხატავს, ამ არხს ვირჩევთ და მისი ნათქვამიც მეტად მოქმედებს.. თუ არხი მტრულ დამოკიდებულებას გამოხატავს ჩვენდამი, ჩვენც მის მიმართ მტრული დამოკიდებულება გვიჩნდება.არსებობს დამოკიდებულებათა მთელი სისტემა,, რომლის კანონებითაც ხდება ადამიანების შეხედულებებზე, აზრებზე, იდეოლოგიაზე ზემოქმედება. უცხოურ ტელევიზიებში ეს კანონები დიდ გამოყენებას პოულბს, ჩვენთან--ნაკლებს.
კონკრეტულად როგორ ხდება მსმენელის მოზიდვა?
მაგალითად, საჭიროა რაღაც თემის გაშუქება. ავტორი წინასწარ იგებს საზოგადოების დამოკიდებულებას ამ საკითხისადმი და როდესაც იწყებს ლაპარაკს, მსმენელის დამოკიდებულებას ამ საკითხისადმი თავის თავზე მიიწერს ისე, ვითომ, მისი დამოკიდებულბა არ იცის. ასე ხდება “ჩვენი კაცის“ იმიჯის შექმნა. და მსმენელიც ფიქრობს,ეს “ჩვენი კაცია.“. ასეთ მოქმედებას ქვია ‘სავიზიტო ბარათის“ წარდგენა. მე თქვენი ვარ, თქვენი საზოგადოების წევრი ვარ, თქვენი ორიენტაციის ადამიანი ვარ, თითქოს ეუბნება მსმენელს. მსმენელიც ისე განეწყობა, რომ, რაც მომხსენებელს მოსწონს, იგივეს მოიწონებს, ვისაც ის აკრიტიკებს, იმასვე გააკრიტიკებს. თუ ზემოქმედი მტრულ განწყობილებას გამოამჟღავნებს, ხალხი მას მტრად მიჩნევს და მის ნათქვამსაც არ აჰყვება.
თქვენი საუბრიდან გამომდონარე, ტელევიზიაში არიან ადამიანები, რომლებიც ქმნიან იდეოლოგიას.
დიახ, ასეთი ადამიანები ქმნიან დეოლოგიას და მუშაობის სტილსაც.. თანაც ისეთს, რომ მისი საშუაებით მისი არხი გახდეს მსმენელისათვის მისაღები და მისი მიზნების განმახორციელებელი . ის მეპატრონე, რომელსაც დიდი საშუალებები აქვს, ,აფათოვებს თავისი გავლენის სფეროს.
დასკვნის სახით მინდა გითხრათ,: ტელევიზია არის ჩვეულებრივი ადამიანური კონტაქტის, დიალოგისა და კომუნიკაციის ფორმაში ჩამოყალიბებული ტექნიკური საშუალება, სადაც არსებობს მთქმელი და მსმენელი და სადაც მთქმელს აქვს თავისი იდეოლოგია და მისი გასატარებელი საშუალებები.
რა დამოკიდებულება აქვთ სატელევიზიო თემებს ჭეშმარიებასთან.?
სატელევიზიო პროპაგანდის დანიშნულებაა მსმენელს თავისი აზრი მიაღებინოს და არა ჭეშმარიტება დაადგნოს. ჭეშმარიტება- ეს მეცნოიერთა
ი ნტერესი და ამოცანაა. ტელევიზიის ხელმძღვანელებს კი სურთ მათი აზრი და მსოფმხედველობა მისაღები გახადონ და მოწინაარმდეგის აზრი კი მიუღებელი. /ასე რომ, ტელევიზია აზრის მისაღებლობისათვის იბრძვის. ეს მომენტი წიგნშიც არის, მაგრამ არა ისე ძლიერად, როგორც ტელევიზიაში.ახლა იგივე ამოცანას კომპიუტერიც ისახავს მიზნად და ისიც აქტიურად შემოდის ადამიანის ცოვრებაში.
კომპიუტერის საშუალებითაც ხდება ზემოქმედება?.
რა თქმა უნდა. ადამიანები ცდებიან როდესაც ამბობენ, ინფორმაციას ვიღებთო.
ინფორმაციასთან ერთად ხდება მომწოდებლის იმ დამოკიდებულების გადმოცემა, რომელიც ზემოქმედების ავტორია.
ადამიანებზე ზემოქმედება მხოლოდ ზემოქმედების ავტორის ინტერესში შედის?
ზემოქმედება შეიძლება იყოს კეთიმოსურნე და ბოროტი იდეოლოგიის გამტარებელიც. საბჭოთა კავშირიდან გამოსული ქვეყნებში, ძირითადად., მეორე შემთხვევასთან გაქვს საქმე. ხშირად ხელისუფლებისა და ხალხის ორიენტაცია განსხვავებულია.. ასეთ შემთხვევაში ტელევიზია ხშირად უარყოფით როლს თამაშობს. თავის იდეოლოგიას კი ის გადასცემს უფრო იოლად,, ვისაც ტეევიზიაში გადაცემის მოწყობის მეტი საშუალება აქვს. ზემოქმედება ხშირად ისეთი ფარულია, რომ ადვილად არ შეიგრძნობა. კარგი პოლიტიკოსი ამას ახერხებს,, ცუდი კი, აშკარად ცდილობს ჩვენზე ზემოქმედების მოხდენას და ჩვენ ამას ვეწინააღმდეგებით. რაც უფრო ფარულია ზემოქმედება, მით უფრო მეტი ძალა აქვს მას.
ტელევიზიის ზემოქმეებაში წამყვანის როლი როგორია?
ტელევიზიაში მიმდინარე დიალოგებისა და კამათის დროს არ დგას ჭეშმარიტების და მცდარის დადგენის ამოცანა. აქ ხდება შეხედულებათა გადაცემა. ჟურნალისტს აქვს ფარული ამოცანა, რომელიც მსმენელს უნდა გადასცეს. გადაცემაში არის ამ ამოცანის დამცველი და საწინააღმდეგო აზრები .წამყვანი ვერ მოახერხებს მხოლოდ ფაქტების გადმოცემას. წამყვანს თავისი პოზიცია აუცილებლად აქვს. საინფორმაციო გადაცემის დროსაც კი,.როდესაც ჟურნალისტები ამბობენ,- არ უნდა გამოვამჟღავნოთ ჩვენი პოზიციაო--ეს არ არის სწორი.ჟურნალისტი უნდა ემსახურებოდეს იმ საზოგადოებას, რომელსაც ემხრობა და შეეცადოს იყოს ობიექტური, პოზცია თავისთავად შევა მის გადაცემაში. დავუშვათ ხდება კინოკადრების გაშვება. პოზიცია ამ კადრების დალაგების თანამიმდევრობაშიც კი მჟღავნდება.
ხშირად ჟურნალისტი ეხება უკვე გაკეთებულ ან მომავალში გასაკეთებელ საქმეებს. მაგრამ რაც გასაკეთებელია, მის ჭეშმარიტებაზე ლაპარაკი შეუძლებელია..ჭეშმარიტი შეიძლება იყოს მხოლოდ უკვე გაკეთებული საქმე. პოლიტიკოსების საქმიანობა ძირითადად მომავალს ეხება და ამიტომ აქ ჭეშმარიტებაზე ლაპარაკი არ შეიძლება იყოს. მაგრამ ამ შემთხვეაშიც ჟურნალისტს შეიძლება ჰქონდეს პოზიცია,., რომ მომავალში შეიძლება რაღაც მოხდეს ამ პოზიციის შესაბამისად ან მის საწინაარმდეგოდ.. ასე რომ, პრესა, ტელევიზია,რადიო, ხელოვნება--ყოველთვის პოზიციურია.
სსრკ-ს დროს მასობრვი ინფორმაციის საშუალებები ერთ იდეოლოგიას ემსახურებოდნენ. ჩვენთან ტელევიზიებში ფაქტობრივად არის თავისუფლება,მაგრამ ყველა არხი თავის იდეოლოგიას ემსახურება და ცდილ;ობს თავისი პოზიციის გამყარებას და საწინააღმდეგოს დასუსტებას., ცხადია. ,ამაში ჟურნალისტიც არის ჩათრეული.. .
მსმენელი რამდენად გრძნობს ტელევიზიის ზემოქმედებას??
ჩვენ აღქმის ორი გზა გვაქვს: როდესაც იდეოლოგია ღრმად დევს, ჩვენ ინტუიცურად ვგრძნობთ; როცა პირდაპირ არის ნათქვამი, ვაცნობიერებთ. ჩვენთან (7-8 არხია) და ყოველ მათგანს თავისი პოზიცია აქვს.გამოკითხვა რომ ჩავატაროთ, ,ადამიანს შეიძლება მანამდე არც უფიქრია არხის პოზიციაზე, მაგრამ ძირითადად სწორად პასუხობს--ეს სამთავრობო არხია ,ეს ოპოზიციურიაო.
როგორი შეფასებები არსებობს სხვადასხვა არხის მიმართ?.
პირველი არხი, რომელსაც დიდი შესაძლებლობები აქვს, მიუხედავად იმისა, რომ საზგადოებრივი ჰქვია, ხელისუფლებას ემსახურება.. „რუსთავი-2“ ფარულად ხელისუფლების მხარეზეა, თუმცა, ხშირად ამას აშკარად არ ავლენს. ‘კავკასიას“ მკვეთრად გამოხატული ოპოზიციური , კრიტიკული დამოკიდებულება აქვს ხელისუფლებისადმი. ასე რომ, სხვადსხვა არხი ამა თუ იმ ხარისხით არის ხელისუფლების მხარდამჭერი ან ოპოზიციური. ერთი მომენტი მინდა აღვნიშნო:, როდესაც ადამიანი ტელევიზიას უყურებს, რაც მისი აზრის დამადასტურებელია, იმას იმახსოვრებს, დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს, საწინააღმდეგოს კი არა.. და, როდესაც ტელევიზიის მსმენელი ამბობს--მე დამოუკიდებელი ვარო-თავს იტყუებს. ვისი პოზიციის მომხრეც ვართ, მათი თვალით ვუყურებთ მოვლენებს.
ნეიტრალური ტელევიზია თუ შეიძლება არსებობდეს?
ნეიტრალური ტელევიზია მაყურებლისათვის უინტერესო იქნება.ადამიანმა შეიძლება ძალმომრეობაზე გადაღებულ ფილმსაც უყუროს, თუ იქ ჩადებულია ძალადობის დაგმობის პოზიცია.
რამდენად ახერხებენ ტელევიზიების მეპატრონეები თავისი პოზიციის დაყვანას მსმენელამდე და რამდენად მისაღებია ამ საკითხში მათი მეთოდები?
ჩვენი ტელევიზიის ნაკლი ის არის, რომ ტელევიზიის ხელმძღვანელობას არა აქვს კარგად გაცნობიერებული როგორი ფორმით მოახდინოს გავლენა მსმენელზე ისე, რომ მისი პოზიციისადმი უარყოფითი დამოკიდებულება, ან გაორება არ გამოიწვიოს. ექსპერიმენტებმა აჩვენა, რომ გადაცემის თავსა და ბოლოში უნდა ითქვას ის, რაც გვინდა რომ ადამიანს დაამახსოვრდეს. ამიტომ საკუთარ პოზიციაზე. დასაწყისში და დასასრულს უნდა ითქვას, შუა ნაწილშიკი-მოწინააღმდეგის პოზიციაზე. არ არის კარგი იუმორით დამთავრება ,დაწყება კი კარგია.
რას იტყვით ქართულ ტელვიზიაზე, მის გადაცემებს დაძაბულობა შეაქვს ხალხში თუ სიმშვიდე?
სატელევიზიო გადაცემებს საზოგადოებაში დაძაბულობის შეტანაც შეუძლია და სიშვიდისაც. თუკი სატელევიზიო გადაცემაში ხდება დიალოგი ორი საწინააღმდეგო პოზიციის ადამიანს შორის,, ისინი ერთმანეთში მოწინააღმდეგეს ხედავენ, თავისი პოზიციის დაცვისათვის იბრძვიან, მათ შორის ურთიერთკრიტიკის, ურთიერთდაუნდობლობის დამოკიდებულება უფრო ძლიერია, ვიდრე ურთიერთშეთანხმების..ხდება მსმენელის დაყოფა ორ ჯგუფად, მოკამათე ადამიანების მხარდამჭრებად. მაყურებელშიც ჩნდება დაძაბულობა, რომელიც წამყვანს შეუძლია გაამძაფროს. ამ შემთხვევაში დიალოგის თითოეული მონაწილე ცდილობს მეორის იდეოლოგიაში სუსტი ადგილები იპოვოს და ყურადღება ძირითადი თემიდან მათზე გადაიტანოს. თითოეული მათგანისათვის დაუშვებელია დამარცხება საზოგადოების წინაშე, ამიტომ არცერთს არ შეუძლია დათმობა და დაძაბულობა იზრდება. წამყვანი ხან ერთ მხარეს ემხრობა ხან მეორეს, და. მისდაუნებურად დაძაბულობა იზრდება.
რა ფორმის გადაცემა იძლევა დაძაბულობის შემცირების საშუალებას?
ორი განსხვავებული პოზიციის მქონე ადამიანს შორის პოზიციების დაახლოება უფრო ადვილია, როდესაც წამყვანი იწვევს მხოლოდ ერთი პოზიციის მომხრეს და მას თავის პოზიციაზე ალაპარაკებს, ხოლო მეორე მხარის პოზიციას თვთონ აცნობს მოწვეულს.ასეთ ვითარებაში მეტი ყურადრება ექცევა თავად აზრის გარჩევას და არა პიროვნებებს შორის დაპირისპირებას.. როდესაც ერთთან არის საუბარი, ყველაფერი შერბილებულია. საზოგადოებას ხშირად სიამოვნებს დაპირისპირება,მაგრამ დაპირისპიება ზოგადად საზოგადოებისათვის საჭირო არ არის. დიალოგების დროს პოზიციები, რაც საერთო აქვთ, იმისაკენ რომ ილტვოდნენ, დაპირისპირება დაახლოების ელემენტს შეიძენს დაა საზოგადოებისათვის სწორედ ეს არის საჭირო. ხშრად დიალოგის ფორმა კონფლიქტების ინკუბატორად იქვ\ცევა, მაგრამ ისიც აღსანიშნავია,
დადებითი შედეგების და ემოციების მომტან\ი გადაცემების მაგალითის მოტანა თუ შეგიძლიათ?
ძალიან კარგი შედეგი ჰქონდა და მოსასმენადაც სასიამოვნო იყო ტელეარხ „კავკასიაში“ ჟურნალისტთა სართაშორისო კავშირ „ობიექტივის“ მიერ მოწყობილი გადაცემა,რომლის წამყვანიც მსახიობი გოგი ქავთარაძე იყო, მონაწილენი კი ქართული ინტილიგენციის წარმომადგენლები. გოგი ქავთარაძე თავადაც კარგად ერკვეოდა თემაში და წაყვანის პრობლემა, ცხადია, არ ქონდა. გადაცემის დროს მოხდა იდეის გაძლიერება, მონაწილეები ერთმანეთის აზრებს ავსებდნენ ,ამყარებდნენ. გადაცემამ მაყურებელს გაუძლიერა ეროვნული ორიენტაცია , ჩააფიქრა იმაზე, რომ საჭიროა ეროვნული კულტურის დაცვა. ,იდეა შეიკრა, ადამიანებს ერთმანეთის მიმართ სიმპათიები გაუჩნდათ. ასეთი გადაცემები ძალიან სასარგებლოა.
მიუხედავად გაუსაძლისობის ზღვრამდე მისული ქართული ყოფისა, ყოველდღიური ინფორმაციის მიღების მოთხოვნილება საზოგადოების თითქმის ყველა ფენას აქვს. ამ მოთხოვნილების დასაკმაყოფილებლად კი ტელევიზია ყველაზე მოხერხებული, მისაწვდომი და იაფი საშუალებაა. ტელევიზიის როლის შესახებ ადამიანის ცხოვრებაში და ქართული ტელევიზიის თავისებურებათა შესახებ, ფსიქოლოგიის პროფესორს, ბატონ შოთა ნადირაშვილს ვესაუბრე.
ბატონო შოთა, რა როლს თამაშობს ტელევიზია ადამიანის ცხოვრებაში (ქართულ სინამდვილეს ვგულისხმობ)?
ტელევიზია, როგორც მოვლენა გასულ საუკუნეში შემოვიდა. წინათ ადამიანები ინფორმაციას ტექსტის წაკითხვით იღებდნენ, დღეს ტელევიზიით ისმენენ.
წერა, კითხვა,სიმღერა-უფრო ძნელია, ვიდრე ლაპარაკი--ეს დამატებითი კუ;ტურაა და ეროვნული კულტურის სფეროში შექმნილი ღირებულებებია..ამ სფეროებში ადამიანები ეროვნული კულტურის ბაზაზე მოქმედებენ. და წინსვლაც ამ ბაზის მიხედვით ხდება. ყოველივე ეს ტელევიზიასთან შედარებით, ნაკლებ ზეგავლენას ახდენს. ტელევიზია ადამიანის ბინაში შემოიჭრა და ის ბინის,, ოთახის კულტურაა. ამ მოვლენამ ადამიანები გათიშა. ისინი ეროვნული კულტურის ბაზაზე ნაკლებ მოქმედებენ..ეროვნული კულტურა უფრო სერიოზული საქმეებისთვის აქვთ შემონახული.
ყოველდღიურ ცხოვრებაში ტელევიზიის სმენა ჩვეულებრივ ინდივიდუალურ ურთიერთობებს დაემსგავსა და ამიტომ მან დიდი უშუალო ზემოქმედების ძალა
შეიძინა. ყოველივე ამას ხელს უწყობს ის ფაქტი, რომ საერთდ ადამიანი ორიენტირებულია მოსმენაზე და ლაპარაკზე. ტელევიზიისთვის არ არის საჭირო განათლების, ცოდნის ის დონე, როგორც მეცნიერისათვის. აქ არც წერის კულტურის მოთხოვნაა,, არც ნაწერიდან ამოკითხვის და გაგებისა. ყველაფერი ჩვეულებრივი ლაპარაკის დონეზე მიმდინარეობს და ადვილი გასაგებია. ამიტომ ადამიანზე გავლენის მოხდენა და ზემოქმედება ადვილია.
ტელებიზიის ადამიანზე ზემოქმედების ძალას ვინ და როგორ იყენებს?
ტელევიზიას იყენებენ სახელმწიფო, პარტიები, გარკვეული შ,ეძლებული ოჯახები, რომელთაგანაც თითოეულს, თავისი იდეოლოგია აქვს.ვისაც თავისი იდეოლოგიის გატარება სურს, მისთვის ტელევიზია ძალიან მომგებიანია,. ტელეგადაცემაში ორი სფერო გამოიყოფა--რას ლაპარაკობენ და რა იგულისხმება.--ანუ რა მიზანი აქვს ამ ლაპარაკს. ეს ორი მხარე ერთმანეთთან კავშირშია, მაგრამ კავშირი აშკარად არ ჩანს, არ ჩანს, რომ იდეოლოგია აქვს. ტელევიზიის პატრონი თუ ხელმძღვანელი--ე.ი. ზემოქმედი, თავის მიზნებს როგოც თავად აწყობს ,ისე დებს გადაცემაში.,ადამიანები კი ყოველივეს ზემოქმედების ფონზე ვისმენთ. .სახელმწიფო, თუ შეძ;ლებული ორგანიზაცია, ცდილობს საკუთარი არხი ქონდეს.
როგორც წესი, ადამიანები თავად ირჩევენ არხს, რომელსაც რეგულარუად უყურებენ. როგორ ხდება ეს?
ყოველი არხი ადამიანებს აჩვევს თავის იდეოლოგიას.ადამიანი აირჩევს იმ არხს, რომელიც მასზე უკეთესად მოახდენს გავლენას. გავლენის მოხდენას თავისი ფსიქოლოგია აქვს .გავლენის მოსახდენად იმ ადამიანების უშუალო
მოთხოვნილებების დამაკმაყოფილებელი ტექსტები შეირჩევა, რომლებზე ზემოქმედებაც გვინდა. .თუ ტელევიზიით მოსმენილი ჩვენს შინაგან მოთხოვნას
შეესაბამება, და ჩვენ მიმართ დადებით დამოკიდებულებას გამოხატავს, ამ არხს ვირჩევთ და მისი ნათქვამიც მეტად მოქმედებს.. თუ არხი მტრულ დამოკიდებულებას გამოხატავს ჩვენდამი, ჩვენც მის მიმართ მტრული დამოკიდებულება გვიჩნდება.არსებობს დამოკიდებულებათა მთელი სისტემა,, რომლის კანონებითაც ხდება ადამიანების შეხედულებებზე, აზრებზე, იდეოლოგიაზე ზემოქმედება. უცხოურ ტელევიზიებში ეს კანონები დიდ გამოყენებას პოულბს, ჩვენთან--ნაკლებს.
კონკრეტულად როგორ ხდება მსმენელის მოზიდვა?
მაგალითად, საჭიროა რაღაც თემის გაშუქება. ავტორი წინასწარ იგებს საზოგადოების დამოკიდებულებას ამ საკითხისადმი და როდესაც იწყებს ლაპარაკს, მსმენელის დამოკიდებულებას ამ საკითხისადმი თავის თავზე მიიწერს ისე, ვითომ, მისი დამოკიდებულბა არ იცის. ასე ხდება “ჩვენი კაცის“ იმიჯის შექმნა. და მსმენელიც ფიქრობს,ეს “ჩვენი კაცია.“. ასეთ მოქმედებას ქვია ‘სავიზიტო ბარათის“ წარდგენა. მე თქვენი ვარ, თქვენი საზოგადოების წევრი ვარ, თქვენი ორიენტაციის ადამიანი ვარ, თითქოს ეუბნება მსმენელს. მსმენელიც ისე განეწყობა, რომ, რაც მომხსენებელს მოსწონს, იგივეს მოიწონებს, ვისაც ის აკრიტიკებს, იმასვე გააკრიტიკებს. თუ ზემოქმედი მტრულ განწყობილებას გამოამჟღავნებს, ხალხი მას მტრად მიჩნევს და მის ნათქვამსაც არ აჰყვება.
თქვენი საუბრიდან გამომდონარე, ტელევიზიაში არიან ადამიანები, რომლებიც ქმნიან იდეოლოგიას.
დიახ, ასეთი ადამიანები ქმნიან დეოლოგიას და მუშაობის სტილსაც.. თანაც ისეთს, რომ მისი საშუაებით მისი არხი გახდეს მსმენელისათვის მისაღები და მისი მიზნების განმახორციელებელი . ის მეპატრონე, რომელსაც დიდი საშუალებები აქვს, ,აფათოვებს თავისი გავლენის სფეროს.
დასკვნის სახით მინდა გითხრათ,: ტელევიზია არის ჩვეულებრივი ადამიანური კონტაქტის, დიალოგისა და კომუნიკაციის ფორმაში ჩამოყალიბებული ტექნიკური საშუალება, სადაც არსებობს მთქმელი და მსმენელი და სადაც მთქმელს აქვს თავისი იდეოლოგია და მისი გასატარებელი საშუალებები.
რა დამოკიდებულება აქვთ სატელევიზიო თემებს ჭეშმარიებასთან.?
სატელევიზიო პროპაგანდის დანიშნულებაა მსმენელს თავისი აზრი მიაღებინოს და არა ჭეშმარიტება დაადგნოს. ჭეშმარიტება- ეს მეცნოიერთა
ი ნტერესი და ამოცანაა. ტელევიზიის ხელმძღვანელებს კი სურთ მათი აზრი და მსოფმხედველობა მისაღები გახადონ და მოწინაარმდეგის აზრი კი მიუღებელი. /ასე რომ, ტელევიზია აზრის მისაღებლობისათვის იბრძვის. ეს მომენტი წიგნშიც არის, მაგრამ არა ისე ძლიერად, როგორც ტელევიზიაში.ახლა იგივე ამოცანას კომპიუტერიც ისახავს მიზნად და ისიც აქტიურად შემოდის ადამიანის ცოვრებაში.
კომპიუტერის საშუალებითაც ხდება ზემოქმედება?.
რა თქმა უნდა. ადამიანები ცდებიან როდესაც ამბობენ, ინფორმაციას ვიღებთო.
ინფორმაციასთან ერთად ხდება მომწოდებლის იმ დამოკიდებულების გადმოცემა, რომელიც ზემოქმედების ავტორია.
ადამიანებზე ზემოქმედება მხოლოდ ზემოქმედების ავტორის ინტერესში შედის?
ზემოქმედება შეიძლება იყოს კეთიმოსურნე და ბოროტი იდეოლოგიის გამტარებელიც. საბჭოთა კავშირიდან გამოსული ქვეყნებში, ძირითადად., მეორე შემთხვევასთან გაქვს საქმე. ხშირად ხელისუფლებისა და ხალხის ორიენტაცია განსხვავებულია.. ასეთ შემთხვევაში ტელევიზია ხშირად უარყოფით როლს თამაშობს. თავის იდეოლოგიას კი ის გადასცემს უფრო იოლად,, ვისაც ტეევიზიაში გადაცემის მოწყობის მეტი საშუალება აქვს. ზემოქმედება ხშირად ისეთი ფარულია, რომ ადვილად არ შეიგრძნობა. კარგი პოლიტიკოსი ამას ახერხებს,, ცუდი კი, აშკარად ცდილობს ჩვენზე ზემოქმედების მოხდენას და ჩვენ ამას ვეწინააღმდეგებით. რაც უფრო ფარულია ზემოქმედება, მით უფრო მეტი ძალა აქვს მას.
ტელევიზიის ზემოქმეებაში წამყვანის როლი როგორია?
ტელევიზიაში მიმდინარე დიალოგებისა და კამათის დროს არ დგას ჭეშმარიტების და მცდარის დადგენის ამოცანა. აქ ხდება შეხედულებათა გადაცემა. ჟურნალისტს აქვს ფარული ამოცანა, რომელიც მსმენელს უნდა გადასცეს. გადაცემაში არის ამ ამოცანის დამცველი და საწინააღმდეგო აზრები .წამყვანი ვერ მოახერხებს მხოლოდ ფაქტების გადმოცემას. წამყვანს თავისი პოზიცია აუცილებლად აქვს. საინფორმაციო გადაცემის დროსაც კი,.როდესაც ჟურნალისტები ამბობენ,- არ უნდა გამოვამჟღავნოთ ჩვენი პოზიციაო--ეს არ არის სწორი.ჟურნალისტი უნდა ემსახურებოდეს იმ საზოგადოებას, რომელსაც ემხრობა და შეეცადოს იყოს ობიექტური, პოზცია თავისთავად შევა მის გადაცემაში. დავუშვათ ხდება კინოკადრების გაშვება. პოზიცია ამ კადრების დალაგების თანამიმდევრობაშიც კი მჟღავნდება.
ხშირად ჟურნალისტი ეხება უკვე გაკეთებულ ან მომავალში გასაკეთებელ საქმეებს. მაგრამ რაც გასაკეთებელია, მის ჭეშმარიტებაზე ლაპარაკი შეუძლებელია..ჭეშმარიტი შეიძლება იყოს მხოლოდ უკვე გაკეთებული საქმე. პოლიტიკოსების საქმიანობა ძირითადად მომავალს ეხება და ამიტომ აქ ჭეშმარიტებაზე ლაპარაკი არ შეიძლება იყოს. მაგრამ ამ შემთხვეაშიც ჟურნალისტს შეიძლება ჰქონდეს პოზიცია,., რომ მომავალში შეიძლება რაღაც მოხდეს ამ პოზიციის შესაბამისად ან მის საწინაარმდეგოდ.. ასე რომ, პრესა, ტელევიზია,რადიო, ხელოვნება--ყოველთვის პოზიციურია.
სსრკ-ს დროს მასობრვი ინფორმაციის საშუალებები ერთ იდეოლოგიას ემსახურებოდნენ. ჩვენთან ტელევიზიებში ფაქტობრივად არის თავისუფლება,მაგრამ ყველა არხი თავის იდეოლოგიას ემსახურება და ცდილ;ობს თავისი პოზიციის გამყარებას და საწინააღმდეგოს დასუსტებას., ცხადია. ,ამაში ჟურნალისტიც არის ჩათრეული.. .
მსმენელი რამდენად გრძნობს ტელევიზიის ზემოქმედებას??
ჩვენ აღქმის ორი გზა გვაქვს: როდესაც იდეოლოგია ღრმად დევს, ჩვენ ინტუიცურად ვგრძნობთ; როცა პირდაპირ არის ნათქვამი, ვაცნობიერებთ. ჩვენთან (7-8 არხია) და ყოველ მათგანს თავისი პოზიცია აქვს.გამოკითხვა რომ ჩავატაროთ, ,ადამიანს შეიძლება მანამდე არც უფიქრია არხის პოზიციაზე, მაგრამ ძირითადად სწორად პასუხობს--ეს სამთავრობო არხია ,ეს ოპოზიციურიაო.
როგორი შეფასებები არსებობს სხვადასხვა არხის მიმართ?.
პირველი არხი, რომელსაც დიდი შესაძლებლობები აქვს, მიუხედავად იმისა, რომ საზგადოებრივი ჰქვია, ხელისუფლებას ემსახურება.. „რუსთავი-2“ ფარულად ხელისუფლების მხარეზეა, თუმცა, ხშირად ამას აშკარად არ ავლენს. ‘კავკასიას“ მკვეთრად გამოხატული ოპოზიციური , კრიტიკული დამოკიდებულება აქვს ხელისუფლებისადმი. ასე რომ, სხვადსხვა არხი ამა თუ იმ ხარისხით არის ხელისუფლების მხარდამჭერი ან ოპოზიციური. ერთი მომენტი მინდა აღვნიშნო:, როდესაც ადამიანი ტელევიზიას უყურებს, რაც მისი აზრის დამადასტურებელია, იმას იმახსოვრებს, დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს, საწინააღმდეგოს კი არა.. და, როდესაც ტელევიზიის მსმენელი ამბობს--მე დამოუკიდებელი ვარო-თავს იტყუებს. ვისი პოზიციის მომხრეც ვართ, მათი თვალით ვუყურებთ მოვლენებს.
ნეიტრალური ტელევიზია თუ შეიძლება არსებობდეს?
ნეიტრალური ტელევიზია მაყურებლისათვის უინტერესო იქნება.ადამიანმა შეიძლება ძალმომრეობაზე გადაღებულ ფილმსაც უყუროს, თუ იქ ჩადებულია ძალადობის დაგმობის პოზიცია.
რამდენად ახერხებენ ტელევიზიების მეპატრონეები თავისი პოზიციის დაყვანას მსმენელამდე და რამდენად მისაღებია ამ საკითხში მათი მეთოდები?
ჩვენი ტელევიზიის ნაკლი ის არის, რომ ტელევიზიის ხელმძღვანელობას არა აქვს კარგად გაცნობიერებული როგორი ფორმით მოახდინოს გავლენა მსმენელზე ისე, რომ მისი პოზიციისადმი უარყოფითი დამოკიდებულება, ან გაორება არ გამოიწვიოს. ექსპერიმენტებმა აჩვენა, რომ გადაცემის თავსა და ბოლოში უნდა ითქვას ის, რაც გვინდა რომ ადამიანს დაამახსოვრდეს. ამიტომ საკუთარ პოზიციაზე. დასაწყისში და დასასრულს უნდა ითქვას, შუა ნაწილშიკი-მოწინააღმდეგის პოზიციაზე. არ არის კარგი იუმორით დამთავრება ,დაწყება კი კარგია.
რას იტყვით ქართულ ტელვიზიაზე, მის გადაცემებს დაძაბულობა შეაქვს ხალხში თუ სიმშვიდე?
სატელევიზიო გადაცემებს საზოგადოებაში დაძაბულობის შეტანაც შეუძლია და სიშვიდისაც. თუკი სატელევიზიო გადაცემაში ხდება დიალოგი ორი საწინააღმდეგო პოზიციის ადამიანს შორის,, ისინი ერთმანეთში მოწინააღმდეგეს ხედავენ, თავისი პოზიციის დაცვისათვის იბრძვიან, მათ შორის ურთიერთკრიტიკის, ურთიერთდაუნდობლობის დამოკიდებულება უფრო ძლიერია, ვიდრე ურთიერთშეთანხმების..ხდება მსმენელის დაყოფა ორ ჯგუფად, მოკამათე ადამიანების მხარდამჭრებად. მაყურებელშიც ჩნდება დაძაბულობა, რომელიც წამყვანს შეუძლია გაამძაფროს. ამ შემთხვევაში დიალოგის თითოეული მონაწილე ცდილობს მეორის იდეოლოგიაში სუსტი ადგილები იპოვოს და ყურადღება ძირითადი თემიდან მათზე გადაიტანოს. თითოეული მათგანისათვის დაუშვებელია დამარცხება საზოგადოების წინაშე, ამიტომ არცერთს არ შეუძლია დათმობა და დაძაბულობა იზრდება. წამყვანი ხან ერთ მხარეს ემხრობა ხან მეორეს, და. მისდაუნებურად დაძაბულობა იზრდება.
რა ფორმის გადაცემა იძლევა დაძაბულობის შემცირების საშუალებას?
ორი განსხვავებული პოზიციის მქონე ადამიანს შორის პოზიციების დაახლოება უფრო ადვილია, როდესაც წამყვანი იწვევს მხოლოდ ერთი პოზიციის მომხრეს და მას თავის პოზიციაზე ალაპარაკებს, ხოლო მეორე მხარის პოზიციას თვთონ აცნობს მოწვეულს.ასეთ ვითარებაში მეტი ყურადრება ექცევა თავად აზრის გარჩევას და არა პიროვნებებს შორის დაპირისპირებას.. როდესაც ერთთან არის საუბარი, ყველაფერი შერბილებულია. საზოგადოებას ხშირად სიამოვნებს დაპირისპირება,მაგრამ დაპირისპიება ზოგადად საზოგადოებისათვის საჭირო არ არის. დიალოგების დროს პოზიციები, რაც საერთო აქვთ, იმისაკენ რომ ილტვოდნენ, დაპირისპირება დაახლოების ელემენტს შეიძენს დაა საზოგადოებისათვის სწორედ ეს არის საჭირო. ხშრად დიალოგის ფორმა კონფლიქტების ინკუბატორად იქვ\ცევა, მაგრამ ისიც აღსანიშნავია,
დადებითი შედეგების და ემოციების მომტან\ი გადაცემების მაგალითის მოტანა თუ შეგიძლიათ?
ძალიან კარგი შედეგი ჰქონდა და მოსასმენადაც სასიამოვნო იყო ტელეარხ „კავკასიაში“ ჟურნალისტთა სართაშორისო კავშირ „ობიექტივის“ მიერ მოწყობილი გადაცემა,რომლის წამყვანიც მსახიობი გოგი ქავთარაძე იყო, მონაწილენი კი ქართული ინტილიგენციის წარმომადგენლები. გოგი ქავთარაძე თავადაც კარგად ერკვეოდა თემაში და წაყვანის პრობლემა, ცხადია, არ ქონდა. გადაცემის დროს მოხდა იდეის გაძლიერება, მონაწილეები ერთმანეთის აზრებს ავსებდნენ ,ამყარებდნენ. გადაცემამ მაყურებელს გაუძლიერა ეროვნული ორიენტაცია , ჩააფიქრა იმაზე, რომ საჭიროა ეროვნული კულტურის დაცვა. ,იდეა შეიკრა, ადამიანებს ერთმანეთის მიმართ სიმპათიები გაუჩნდათ. ასეთი გადაცემები ძალიან სასარგებლოა.
вторник, 5 октября 2010 г.
გაგრძელება-შავი ლაქა "თეთრი ტაძრის" ისტორიაში
გაგრძელება. ]მეორე ნაწილი პირველი ნაწილი ქვემოთ არის განლაგებული დააწკაპუნეთ სარჩევის ოქტომბერი
ჯემალ მებონია, პროფესორი, უნივერსიტეტის არჩეული რექტორი:-ჩვენ მოვითხოვთ მხოლოდ კანონის დაცვას (თუმცა კანონს ბევრი ხარვეზი აქვს), მაგრამ ხელისუფლებას კანონის დაცვა არ უნდა .პარლამენტში ,კი, რომელიც მაკონტროლებელ ორგანოს უნდა წარმოადგენდეს, გვითხრეს: კნონი რა შუაშია,, მთავარი პოლიტიკური ნება არისო. დღეს საქართველოში ყველაზე ცხელი წერტილი უნივერსიტეტია. თუ ჩვენ აქ გავიმარჯვებთ, მაშინ მთელ საქართველოში გავიმარჯვებთ .ჩვენ უნდა გავერთიანდეთ და ამით გავაკეთებთ იმის დემონსტრირებას, რომ არ გვინდა ჩვენი შვილები და შვილიშვილები მონებად გაიზარდონ . ჩვენი გასაკეთებელი საქმე ჩვენ უნდა გავაკეთოთ და მომავალ თაობებს არ უნდა დავუტოვოთ ..უნივერსიტეტის პროფესურამ ერთი პერიოდი მიიძინა, მაგრამ ეს პერიოდი დასრულდა. ზოგიერთს სულმა წასძლია და უკანონო კონკურსში შეიტანა საბუთები. მოგიწოდებთ ამ შეცდომის გამოსწორებისაკენ.
ფიზიოლოგიის ინსტიტუტის პროფესორმა ა. ქორელმა ინტერნეტით შეიტყო,რომ ის საკონკურსო კომისიაში, მისთვის შეტყობინების გარეშე , შეუყვანიათ.“მე არავისათვის თანხმობა არ მიმიცია. ევროპული სტანდარტებით ,ეს უზრდელობაა.. მე ხუბუას შევატყობინე, რომ უკანონობაში მონაწილეობას არ მივიღებ“ განაცხადა პროფესორმა (კი მაგრამ რეფორმები ხომ ევროპული სტანდარტებით და ბოლონიის პროცესის შესაბამისად მიდისო-ასეთი იყო სამინისტროს ხმამაღალი განცხადებები დ,ქ.) სიტვებით გამოდიოდნენ პოლიტიკური პარტიების ლიდერები,
. კომსტანტინე გამსახურდია:-მოძრაობა“თავისუფლების“ ლიდერი:-
ჩვენ უნდა დავიხსნათ უნივრსიტეტი სააკაშვილის ამაზრზენი, უზნეო,, ანტიქართული, ანტიადამიანური სისტემისაგან. ამ სისტემის ერთ-ერთი ქურუმი, ე. წ. განათლების, უფრო სწორად, გაუნათლებლობის მინისტრია. ის ცდილობს უცხოური დაფინანსებით ნაკარნახევი რეფორმის გატარებას,. ის მოუწოდებს პროფესორების დაპატიმრებისაკენ. .ხუბუა არ ამჟღავნებს არავითარ მსგავსებას რექტორთან. დადგა დრო, რომ ჩვენ მოვითხოვოთ არა მხოლოდ ხუბუას და ლომაიას გადადგომა, არამედ მთელი ხელისუფლების. ვიბრძვით რა უნივერსიტეტის ავტონომიისათვის,, ჩვენ მთელი საქართველოს თავისუფლებისათვის ვიბრძვით. და მე მაგონდენა 1989 წლის 5 აპრილი..მაშინაც ყველაფერი უნივერსიტეტიდან დაიწყო (ხოდა იმიტომაც არის ძირითადი დარტყმა უნივერსიტეტზე მიმართული, ყველაფერი ეროვნული ამ „თეთრი ტაძრიდან“იწყებოდ აყოველთვის) .ზვიად გამსახურდიამ ეროვნული დროშა გადასცა მუხრან მაჭავარიანს, ისინი უნივერსიტეტიდან სტადიონზე წავიდნენ და შემდეგ მთელი სტადიონის ხალხი მთავრობის სახლთან მოვიდა. შემდეგ იყო 9 აპრილი, შემდეგ საქართველოს დამოუკიდებლობა.“
შალვა ნათელაშვილი: -„ჩვენი პროფესორების ნება ჩვენთვის გაცილებით მეტია, ვიდრე სააკაშვილის განკარგულებები...თქვენ აქ ეწევით ტიტანურ ბრძოლას უნივერსიტეტისათვის .ჩვენ კი, პატივი გვქონდა გუშინდელი ღამე უნივერსიტეტის კედლებთან გაგვეტარებინა, რისთვისაც დიდ მადლობას გიხდით., დღეს მთელი ერის ყურადღება ამ ტაძრისკენ არის მიმართული. მე აქ ვდგევარ, როგორც უნივერსიტეტის კურსდამთავრებული. დამავალეთ. მიმსახურეთ.“
დავით კერესელიძ:: „ გუ:შინ ღამე საოცარი გმირობის მომსწრე გავხდი. ადამიანებს მოუსპეს წყლის, საკვების მიღების და ელემენტარული ბოლოგიური მოთხოვნილების დაკმაყოფილებოს საშუალება .აქ შეკრებილი იყო საქართველოს საზოგადოების საუკეთესო ნაწილი.. იყო დარბევის რეალური საფრთხე. დიდი მადლობა თქვენ ამ გმირობისათვის. დღეს შეტევაა უნივერსიტეტზე, სკოლაზე, დაანგრიეს აკადემია., დაარბიეს დმანისის ეპარქია,, ამაზრზენად მიმდინარეობს გირგვლიანის მკვლელობის სასამართლო პროცესი. კანონის ნაცვლად, ხელისუფლება ძალადობას მიმართავს..ამასთან დაკავშირებით შვიდმა ოპოზიციურმა პარტიამ შექმნა დროებითი საგანგებო შტაბი .უნივერსიტეტის ავტონომიას ალტერნატივა არ აქვს.“
გუბაზ სანიკიძე, ეროვნული ფორუმის ერთ-ერთი ლიდერი:“ მე ამაყი ვარ, რომ თქვენს გვერდით ვარ..მე მოგაგონებთ ძველ ბერძნულ სიბრძნეს :წვეთი კლდეს ხეთქავს არა ძალით, არამედ სიხშირით. ჩვენ უნდა მოვიგოთ არა ბრძოლა, არამედ ომი .მე მაგონდება ბათუმის დაბრუნების ისტორია. ის სამმა ქართველმა დაგვიბრუნა: ბოლშევიკმა სერგო ქავთარაძემ, გენერალმა გიორგი მაზნიაშვილმა და სამუსლიმანო საქართველოს ბრწყინვალე წარმომადგენელმა მემედ აბაშიძემ. ისინი არც მანამდე იყვნენ ერთად და მერეც მტრებად დაშორდნენ .ჩვენ გუშინ ამ დიდი ქართველების შთამომავლები ვიყავით, ჩვენ ქართველები ვიყავით .მინდა ხელისუფლების გასაგონად ვთქვა “კვერცხი ქვას არ უნდა აუხირდეს“
სააქტო დარბაზში შეკრებილი დიდი საბჭო და მისი მხარდამჭერები 4 ივლისს, ღამის 11 საათზე ორგანიზებულად გამოვიდნენ დარბაზიდან.
5 ივლისს უნივერსიტეტის დიდი საბჭოს ხუთმა წევრმა თითქმის 5 საათი ქალაქიის პოლიციის მთავარ სამმართველოში გაატარა...აქ ისინი ხუბუას კაბინეტში მომხდარი ჯგუფური ფაქტის გამო დაკითხეს მოწმეთა რანგში, პოლიციაში გამოძახებულნი იყვნენ პროფესორები ჯემალ მებონია-რექტორი, აკადემიკოსი თენგიზ სანაძე,, პროფესორები გიორგი გოგოლაშვილი, და ავთანდილ არაბული, მეცნიერ თანამშრონელი გელა დოლიძე. (ამასაც მოვესწარი, რომ ჩემი მასწავლებელი, პარამაგნიტური რეზონანსის მსოფლიო ენციკლოპედიაში შესული, ანუ მსოფლიო მნიშვნელობის გამოგონების ავრტორი თენგიზ სანaძე, პოლიციაში გამოიძახეს.) უნივერსიტეტის საამაყო პროფესორებს ასეთი ტიპის შეკითხვებს აძლევდნენ.- ხომ არ მიაყენეს მათ რექტორს შეურაცხყოფა (ეს ხალხი აბსოლუტურად შორს არის ლოგიკური აზროვნებისაგან. ხუბუამ თავის თავს თვითონ მიაყენა შეურაცხყოფა უნივერსიტეტში პოლიციის შეყვანით), რამდენად კანონიერად მიაჩნიათ რქტორის მიერ კაბინეტის დატოვების მოთხოვნა და ა. შ.
იურისტმა მალხაზ პატარაიამ ამ ფაქტს ასეთი შეფასება მისცა:: დიდი საბჭოს წევრთა მოქმედება კანონიერია მათ რექტორის კაბინეტში თავისი აზრი გამოხატეს. ამ ქმედებას იცავს კონსტიტუციის მე 13-ე და 24-ე მუხლები, რაც გულისხმობს სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლებას. რაც შეეხება ხუბუას სტატუსს, ის არის კრიმინალი.
პ.კ წაკითხული მაქვს და ცნობილი ფაქტია :საბერძნეთს ში სტუდენტებმა აქცია მოაწყვეს ქუჩაში (მიზეზი არ მახსოვს) _და როდესაც პოლიცია შეეცადა მათ გასწორებოდა, ისინი უნივერსიტეტის ეზოსაკენ გაიქცნენ.. უნივრსიტეტი ხელშეუხებელია,ეს მთელ მშოფლიოში ასეა ხუბუასთვის ეს ჭეშმარიტება ჯერ ცნობილი არ არის. რა ქნას, თენგიზ სანაძე სამყაროს აებულების კანონების აღმოჩენას ანდომებს მთელ თავის ცოდნასა და ენერგიას, განათლებით იურისტი ხუბუა კი, როგორც ჩანს კანონების შესწავლითაც არ იწუხებს თავს, ან რად უნდა, მას კანონები, როდესაც კონსტიტუციის მაკომტროლებელ ორგანოში, პარლამენტში ითქვა: მთავარია პოლიტიკური ნებაო,.
ჯემალ მებონია, პროფესორი, უნივერსიტეტის არჩეული რექტორი:-ჩვენ მოვითხოვთ მხოლოდ კანონის დაცვას (თუმცა კანონს ბევრი ხარვეზი აქვს), მაგრამ ხელისუფლებას კანონის დაცვა არ უნდა .პარლამენტში ,კი, რომელიც მაკონტროლებელ ორგანოს უნდა წარმოადგენდეს, გვითხრეს: კნონი რა შუაშია,, მთავარი პოლიტიკური ნება არისო. დღეს საქართველოში ყველაზე ცხელი წერტილი უნივერსიტეტია. თუ ჩვენ აქ გავიმარჯვებთ, მაშინ მთელ საქართველოში გავიმარჯვებთ .ჩვენ უნდა გავერთიანდეთ და ამით გავაკეთებთ იმის დემონსტრირებას, რომ არ გვინდა ჩვენი შვილები და შვილიშვილები მონებად გაიზარდონ . ჩვენი გასაკეთებელი საქმე ჩვენ უნდა გავაკეთოთ და მომავალ თაობებს არ უნდა დავუტოვოთ ..უნივერსიტეტის პროფესურამ ერთი პერიოდი მიიძინა, მაგრამ ეს პერიოდი დასრულდა. ზოგიერთს სულმა წასძლია და უკანონო კონკურსში შეიტანა საბუთები. მოგიწოდებთ ამ შეცდომის გამოსწორებისაკენ.
ფიზიოლოგიის ინსტიტუტის პროფესორმა ა. ქორელმა ინტერნეტით შეიტყო,რომ ის საკონკურსო კომისიაში, მისთვის შეტყობინების გარეშე , შეუყვანიათ.“მე არავისათვის თანხმობა არ მიმიცია. ევროპული სტანდარტებით ,ეს უზრდელობაა.. მე ხუბუას შევატყობინე, რომ უკანონობაში მონაწილეობას არ მივიღებ“ განაცხადა პროფესორმა (კი მაგრამ რეფორმები ხომ ევროპული სტანდარტებით და ბოლონიის პროცესის შესაბამისად მიდისო-ასეთი იყო სამინისტროს ხმამაღალი განცხადებები დ,ქ.) სიტვებით გამოდიოდნენ პოლიტიკური პარტიების ლიდერები,
. კომსტანტინე გამსახურდია:-მოძრაობა“თავისუფლების“ ლიდერი:-
ჩვენ უნდა დავიხსნათ უნივრსიტეტი სააკაშვილის ამაზრზენი, უზნეო,, ანტიქართული, ანტიადამიანური სისტემისაგან. ამ სისტემის ერთ-ერთი ქურუმი, ე. წ. განათლების, უფრო სწორად, გაუნათლებლობის მინისტრია. ის ცდილობს უცხოური დაფინანსებით ნაკარნახევი რეფორმის გატარებას,. ის მოუწოდებს პროფესორების დაპატიმრებისაკენ. .ხუბუა არ ამჟღავნებს არავითარ მსგავსებას რექტორთან. დადგა დრო, რომ ჩვენ მოვითხოვოთ არა მხოლოდ ხუბუას და ლომაიას გადადგომა, არამედ მთელი ხელისუფლების. ვიბრძვით რა უნივერსიტეტის ავტონომიისათვის,, ჩვენ მთელი საქართველოს თავისუფლებისათვის ვიბრძვით. და მე მაგონდენა 1989 წლის 5 აპრილი..მაშინაც ყველაფერი უნივერსიტეტიდან დაიწყო (ხოდა იმიტომაც არის ძირითადი დარტყმა უნივერსიტეტზე მიმართული, ყველაფერი ეროვნული ამ „თეთრი ტაძრიდან“იწყებოდ აყოველთვის) .ზვიად გამსახურდიამ ეროვნული დროშა გადასცა მუხრან მაჭავარიანს, ისინი უნივერსიტეტიდან სტადიონზე წავიდნენ და შემდეგ მთელი სტადიონის ხალხი მთავრობის სახლთან მოვიდა. შემდეგ იყო 9 აპრილი, შემდეგ საქართველოს დამოუკიდებლობა.“
შალვა ნათელაშვილი: -„ჩვენი პროფესორების ნება ჩვენთვის გაცილებით მეტია, ვიდრე სააკაშვილის განკარგულებები...თქვენ აქ ეწევით ტიტანურ ბრძოლას უნივერსიტეტისათვის .ჩვენ კი, პატივი გვქონდა გუშინდელი ღამე უნივერსიტეტის კედლებთან გაგვეტარებინა, რისთვისაც დიდ მადლობას გიხდით., დღეს მთელი ერის ყურადღება ამ ტაძრისკენ არის მიმართული. მე აქ ვდგევარ, როგორც უნივერსიტეტის კურსდამთავრებული. დამავალეთ. მიმსახურეთ.“
დავით კერესელიძ:: „ გუ:შინ ღამე საოცარი გმირობის მომსწრე გავხდი. ადამიანებს მოუსპეს წყლის, საკვების მიღების და ელემენტარული ბოლოგიური მოთხოვნილების დაკმაყოფილებოს საშუალება .აქ შეკრებილი იყო საქართველოს საზოგადოების საუკეთესო ნაწილი.. იყო დარბევის რეალური საფრთხე. დიდი მადლობა თქვენ ამ გმირობისათვის. დღეს შეტევაა უნივერსიტეტზე, სკოლაზე, დაანგრიეს აკადემია., დაარბიეს დმანისის ეპარქია,, ამაზრზენად მიმდინარეობს გირგვლიანის მკვლელობის სასამართლო პროცესი. კანონის ნაცვლად, ხელისუფლება ძალადობას მიმართავს..ამასთან დაკავშირებით შვიდმა ოპოზიციურმა პარტიამ შექმნა დროებითი საგანგებო შტაბი .უნივერსიტეტის ავტონომიას ალტერნატივა არ აქვს.“
გუბაზ სანიკიძე, ეროვნული ფორუმის ერთ-ერთი ლიდერი:“ მე ამაყი ვარ, რომ თქვენს გვერდით ვარ..მე მოგაგონებთ ძველ ბერძნულ სიბრძნეს :წვეთი კლდეს ხეთქავს არა ძალით, არამედ სიხშირით. ჩვენ უნდა მოვიგოთ არა ბრძოლა, არამედ ომი .მე მაგონდება ბათუმის დაბრუნების ისტორია. ის სამმა ქართველმა დაგვიბრუნა: ბოლშევიკმა სერგო ქავთარაძემ, გენერალმა გიორგი მაზნიაშვილმა და სამუსლიმანო საქართველოს ბრწყინვალე წარმომადგენელმა მემედ აბაშიძემ. ისინი არც მანამდე იყვნენ ერთად და მერეც მტრებად დაშორდნენ .ჩვენ გუშინ ამ დიდი ქართველების შთამომავლები ვიყავით, ჩვენ ქართველები ვიყავით .მინდა ხელისუფლების გასაგონად ვთქვა “კვერცხი ქვას არ უნდა აუხირდეს“
სააქტო დარბაზში შეკრებილი დიდი საბჭო და მისი მხარდამჭერები 4 ივლისს, ღამის 11 საათზე ორგანიზებულად გამოვიდნენ დარბაზიდან.
5 ივლისს უნივერსიტეტის დიდი საბჭოს ხუთმა წევრმა თითქმის 5 საათი ქალაქიის პოლიციის მთავარ სამმართველოში გაატარა...აქ ისინი ხუბუას კაბინეტში მომხდარი ჯგუფური ფაქტის გამო დაკითხეს მოწმეთა რანგში, პოლიციაში გამოძახებულნი იყვნენ პროფესორები ჯემალ მებონია-რექტორი, აკადემიკოსი თენგიზ სანაძე,, პროფესორები გიორგი გოგოლაშვილი, და ავთანდილ არაბული, მეცნიერ თანამშრონელი გელა დოლიძე. (ამასაც მოვესწარი, რომ ჩემი მასწავლებელი, პარამაგნიტური რეზონანსის მსოფლიო ენციკლოპედიაში შესული, ანუ მსოფლიო მნიშვნელობის გამოგონების ავრტორი თენგიზ სანaძე, პოლიციაში გამოიძახეს.) უნივერსიტეტის საამაყო პროფესორებს ასეთი ტიპის შეკითხვებს აძლევდნენ.- ხომ არ მიაყენეს მათ რექტორს შეურაცხყოფა (ეს ხალხი აბსოლუტურად შორს არის ლოგიკური აზროვნებისაგან. ხუბუამ თავის თავს თვითონ მიაყენა შეურაცხყოფა უნივერსიტეტში პოლიციის შეყვანით), რამდენად კანონიერად მიაჩნიათ რქტორის მიერ კაბინეტის დატოვების მოთხოვნა და ა. შ.
იურისტმა მალხაზ პატარაიამ ამ ფაქტს ასეთი შეფასება მისცა:: დიდი საბჭოს წევრთა მოქმედება კანონიერია მათ რექტორის კაბინეტში თავისი აზრი გამოხატეს. ამ ქმედებას იცავს კონსტიტუციის მე 13-ე და 24-ე მუხლები, რაც გულისხმობს სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლებას. რაც შეეხება ხუბუას სტატუსს, ის არის კრიმინალი.
პ.კ წაკითხული მაქვს და ცნობილი ფაქტია :საბერძნეთს ში სტუდენტებმა აქცია მოაწყვეს ქუჩაში (მიზეზი არ მახსოვს) _და როდესაც პოლიცია შეეცადა მათ გასწორებოდა, ისინი უნივერსიტეტის ეზოსაკენ გაიქცნენ.. უნივრსიტეტი ხელშეუხებელია,ეს მთელ მშოფლიოში ასეა ხუბუასთვის ეს ჭეშმარიტება ჯერ ცნობილი არ არის. რა ქნას, თენგიზ სანაძე სამყაროს აებულების კანონების აღმოჩენას ანდომებს მთელ თავის ცოდნასა და ენერგიას, განათლებით იურისტი ხუბუა კი, როგორც ჩანს კანონების შესწავლითაც არ იწუხებს თავს, ან რად უნდა, მას კანონები, როდესაც კონსტიტუციის მაკომტროლებელ ორგანოში, პარლამენტში ითქვა: მთავარია პოლიტიკური ნებაო,.
დალი ქვირია. შავი ლაქა "თეთრი ტაძრის"ისტორიაში 11 07 06 წ.
დალი ქვირია პირველი ნაწილი
შავი ლაქა „თეთრი ტაძრის“ ისტორიაში. გაზეთი „აისი“ 11 07 06 წ.
უნივერშიტეტის წინააღმდეგ ბრძოლა განსაკუთრებით გამოკვეთილად „უმაღლესი განათლების შესახებ კანონის“ მიღების შემდეგ (2004 წლის დეკემბერი) დაიწყო. ეს ბრძოლა რომ გეგმაზომიერად მიმდინარეობს,, უკვე ეჭვს აღარ იწვევს. მიუხედავად ამისა, უნივერსიტეტის პროფესორ- მასწავლებლებმა ბევრჯერ, ძალიან ბევრჯერ მიმართეს დიალოგისათვის რექტორის მოვალეობის შემსრულებელს, პარლამენტის თავმჯდომარეს,, პრეზიდენტს, მაგრამ პასუხი არ მიუღიათ. პროფესორმა ჯემალ მებონიამ (დღეს ის დიდი საბჭოს მიერ არჩეული რექტორია), ერთ_ერთ გამოსვლაში აღნიშნა: უნივერსიტეტის რექტორთა 2 ტიპის სია არსებობს. სახელოვანი რექტორები და რექტორები, რომლებიც უსახელოდ წავიდნენ. პროფესორი მოუწოდებდა ხყბუას, არ ჩაწერილიყო უსახელო რექტორების სიაში და აქტიურად ჩაბმულიყო უნივერსიტეტისათვის ბრძოლაში. ხუბუამ არ დაიჯერ.ა. ის ყველფერს აკეთებდა და აკეთებს,რომ ბერბიჭაშვილის მსგავსი სახელი დატოვოს.
რექტორის მოვალეობის შემსრულებელმა არად ჩააგდო წინა რექტორის მიერ კონკურსების თაობაზე გამოცემული ბრძანების ბათილად ცნობა სასამართლოს მიერ და ისეთივე შინაარსის 4 ბრძანება გამოსცა. უფრო მეტიც,- ბრძანებაში „საპროცესო კოდექსზე“ ისეთი მითითება გააკეთა, როგორსაც, როგორც იურისტი მალხაზ პატარაია ამბობს, მხოლოდ მოსამართლე იყენებს. ამრიგად, ხუბუამ მოსამართლის თანამდებობაც შეითავსა. შემდეგში კი, ესეც არ იკმარა და, უნივერსიტეტის კანონიერი დიდი საბჭოს მუშაობით გონდაკარგული, 19, 20 ივნისსა და 3 ივლისს უკვე პოლიციის შეფის როლში მოგვევლინა.
მთელი ქალაქი გაოგნებული იყო პოლიციელების მიერ გარშემორტყმული უნივერსიტეტის ხილვით (კარგად მახსოვს, როდესაც 1989 წლის 25 თებერვალს ეროვნული მოძრაობის ხელმძღვანელობით საზოგადოებამ საქართველოს ოკუპაციის დღე გლოვის დღედ გამოაცხადა და უნივრერსიტეტის წინ შეიკრიბა, უნივერსიტეტთან მოსული რუსული ჯარის ბტრ-ები და რუსი ჯარისკაცები უნივერსიტეტის ზღურბლს არ გადმოსცილებიან). რაც რუსის ჯარს არ გაუკეთებია, ხუბუამ (ხუბუა რომ მხოლოდ შემსრულებელი იყო, ეს ყველამ იცის) გააკეთა პოლიციამ შენობიდან ხელების გადაგრეხით გამოიყვანა ის ადამიანები, რომელთაც ბოლო გაუსაძლისი წლების განმავლობაში ყველაფერი გააკეთეს უნივერსიტეტის გადასარჩენად.
აღსანიშნავია, რომ პროფესორმა მარიამ ცაცანაშვილმა 19 და 20 ივნისის პროფესორთა დარბევის ამსახველი მასალა გადასცა ყველა უცხოურ საელჩოსა და საქართველოში აკრედიტებულ საერთაშორისო ორგანიზაციებს.
საუნივერსიტეტო მოვლენებმა განსაკუთრებული სიმძაფრე წინა კვირას შეიძინა.
3 ივლისს უნივერსიტეტის დიდმა საბჭომ ახალ რექტორად ერთხმად აირჩია პროფესორი ჯემალ მებონია, შემდეგ დიდი ს აბჭოს წევრთა პატარა ჯგუფი ყოვეგვარი ექსცესებისა და „ხულიგნობის“ გარეშე შევიდა ხუბუას კაბინეტში და მას კაბინეტის დატოვება მოსთხოვა. პასუხად ხუბუამ განაცხადა, რომ თუ პროფესორები კაბინეტს არ დატოვებენ, ის პოლიციას გამოიძახებს, (ხუბუას პოლიციის გმოახება როგორც ჩანს უკვე ჩვევად გადაექცა.) მან მოთხოვნის შესრულებაზე უარი განაცხადა. თუმცა ცოტა ხანში კაბინეტიდან გამოვიდა და მოპირდაპირე კარებში შევიდა. კაბინეტი და მისაღები პოლიციელებით გაივსო.
კაბინეტი დაგვატოვებინეს. საღამოს დიდი საბჭო უნივერსიტეტის სააქტო დარბაზში შეიკრიბა,დრბაზი ტელეჟურნალისტებით აივსო, მოვიდნენ პოლიტიკური პარტიების ლიდერები და წევრები. გარეთ საშინლად წვიმდა, ფანჯრებიდან ვხედავდით, რომ უნივრსიტეტის გარშემო უამრავ ხალხას მოეყარა თავი. პრეზიდიუმში დიდი საბჭოსსწევრები და რექტორი ისხდნენ, გამომსვლელები დიდი საბჭოს მიერ ჩატარებულ მუშაობასა და უნივერსიტეტის ავტონომიის მოთხოვნაზე ლაპარაკობდნენ,..ვხედავით, რომ დარბაზის ირგვლივ პოლიციელთა რაოდენობა თათნდათან მატულობდა, დარბაზის დატოვებას არავინ აპირებდა, მიუხედავად ამისა,. ცოტა ხანში დარბაზში შესასვლელი 2 ძირითადი კარი არა მარტო ჩაკეტეს, ,კარები ფოიეში მოთავსებული სტენდებითაც ჩახერგეს (რატომ, გაუგებარია). წყლისა და საკვების შემოტანის საშუალებაც მოგვიხსნეს. ერთ-ერთმა პოლიციელმა კი ის თოკი გადაჭრა, რომლითაც ქვემოთ მყოფი ხალხი ცდილობდა დარბაზში მყოფთათვის ბოთლით წყალი მიეწოდებინა.(!!!!). არ იყო ტუალეტით სარგებლობის საშუალებაც. ერთ-ერთ ქალბატონს სასწრაფო დახმარების ექიმები 3-4 საათი ასულიერებდნენ. და ეს ყველაფერი თბილსის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სააქტო დარბაზში ხდებოდა, ეს ჩემ თვალწინ ხდებოდა დ მაინც ვერ ვიჯერებდი, რომ ეს რეალობა იყო. სტუდენტობა მომაგონდა აქ ხომ სტუდენტური სამეცნიერო სესიები ან შესანიშნავი კონცერტები იმართებოდა .სააქტო დარდბაზი ხომ ყოველთვის ზეიმის და ამაღლებული განწყობის ადგილი იყო. დარბაზიდან ერთი გასავლელი დატოვეს, მაგრამ დიდ საბჭოს და მის მხარდამჭერებს გადაწყვეტილი ჰქონდათ, დარბაზი არ დაეტოვებინათ. განსაკუთრებით ძნელი იყო დიდი ხნის განმავლობაში სრულიად დახშულ სივრცეში , დახუთულ ჰაერზე ყოფნა. საერთოდ ყვეაფერი იყო უჩვეულო და უნივერსიტეტისათვის სრულიად შეუსაბამო.
შავი ლაქა „თეთრი ტაძრის“ ისტორიაში. გაზეთი „აისი“ 11 07 06 წ.
უნივერშიტეტის წინააღმდეგ ბრძოლა განსაკუთრებით გამოკვეთილად „უმაღლესი განათლების შესახებ კანონის“ მიღების შემდეგ (2004 წლის დეკემბერი) დაიწყო. ეს ბრძოლა რომ გეგმაზომიერად მიმდინარეობს,, უკვე ეჭვს აღარ იწვევს. მიუხედავად ამისა, უნივერსიტეტის პროფესორ- მასწავლებლებმა ბევრჯერ, ძალიან ბევრჯერ მიმართეს დიალოგისათვის რექტორის მოვალეობის შემსრულებელს, პარლამენტის თავმჯდომარეს,, პრეზიდენტს, მაგრამ პასუხი არ მიუღიათ. პროფესორმა ჯემალ მებონიამ (დღეს ის დიდი საბჭოს მიერ არჩეული რექტორია), ერთ_ერთ გამოსვლაში აღნიშნა: უნივერსიტეტის რექტორთა 2 ტიპის სია არსებობს. სახელოვანი რექტორები და რექტორები, რომლებიც უსახელოდ წავიდნენ. პროფესორი მოუწოდებდა ხყბუას, არ ჩაწერილიყო უსახელო რექტორების სიაში და აქტიურად ჩაბმულიყო უნივერსიტეტისათვის ბრძოლაში. ხუბუამ არ დაიჯერ.ა. ის ყველფერს აკეთებდა და აკეთებს,რომ ბერბიჭაშვილის მსგავსი სახელი დატოვოს.
რექტორის მოვალეობის შემსრულებელმა არად ჩააგდო წინა რექტორის მიერ კონკურსების თაობაზე გამოცემული ბრძანების ბათილად ცნობა სასამართლოს მიერ და ისეთივე შინაარსის 4 ბრძანება გამოსცა. უფრო მეტიც,- ბრძანებაში „საპროცესო კოდექსზე“ ისეთი მითითება გააკეთა, როგორსაც, როგორც იურისტი მალხაზ პატარაია ამბობს, მხოლოდ მოსამართლე იყენებს. ამრიგად, ხუბუამ მოსამართლის თანამდებობაც შეითავსა. შემდეგში კი, ესეც არ იკმარა და, უნივერსიტეტის კანონიერი დიდი საბჭოს მუშაობით გონდაკარგული, 19, 20 ივნისსა და 3 ივლისს უკვე პოლიციის შეფის როლში მოგვევლინა.
მთელი ქალაქი გაოგნებული იყო პოლიციელების მიერ გარშემორტყმული უნივერსიტეტის ხილვით (კარგად მახსოვს, როდესაც 1989 წლის 25 თებერვალს ეროვნული მოძრაობის ხელმძღვანელობით საზოგადოებამ საქართველოს ოკუპაციის დღე გლოვის დღედ გამოაცხადა და უნივრერსიტეტის წინ შეიკრიბა, უნივერსიტეტთან მოსული რუსული ჯარის ბტრ-ები და რუსი ჯარისკაცები უნივერსიტეტის ზღურბლს არ გადმოსცილებიან). რაც რუსის ჯარს არ გაუკეთებია, ხუბუამ (ხუბუა რომ მხოლოდ შემსრულებელი იყო, ეს ყველამ იცის) გააკეთა პოლიციამ შენობიდან ხელების გადაგრეხით გამოიყვანა ის ადამიანები, რომელთაც ბოლო გაუსაძლისი წლების განმავლობაში ყველაფერი გააკეთეს უნივერსიტეტის გადასარჩენად.
აღსანიშნავია, რომ პროფესორმა მარიამ ცაცანაშვილმა 19 და 20 ივნისის პროფესორთა დარბევის ამსახველი მასალა გადასცა ყველა უცხოურ საელჩოსა და საქართველოში აკრედიტებულ საერთაშორისო ორგანიზაციებს.
საუნივერსიტეტო მოვლენებმა განსაკუთრებული სიმძაფრე წინა კვირას შეიძინა.
3 ივლისს უნივერსიტეტის დიდმა საბჭომ ახალ რექტორად ერთხმად აირჩია პროფესორი ჯემალ მებონია, შემდეგ დიდი ს აბჭოს წევრთა პატარა ჯგუფი ყოვეგვარი ექსცესებისა და „ხულიგნობის“ გარეშე შევიდა ხუბუას კაბინეტში და მას კაბინეტის დატოვება მოსთხოვა. პასუხად ხუბუამ განაცხადა, რომ თუ პროფესორები კაბინეტს არ დატოვებენ, ის პოლიციას გამოიძახებს, (ხუბუას პოლიციის გმოახება როგორც ჩანს უკვე ჩვევად გადაექცა.) მან მოთხოვნის შესრულებაზე უარი განაცხადა. თუმცა ცოტა ხანში კაბინეტიდან გამოვიდა და მოპირდაპირე კარებში შევიდა. კაბინეტი და მისაღები პოლიციელებით გაივსო.
კაბინეტი დაგვატოვებინეს. საღამოს დიდი საბჭო უნივერსიტეტის სააქტო დარბაზში შეიკრიბა,დრბაზი ტელეჟურნალისტებით აივსო, მოვიდნენ პოლიტიკური პარტიების ლიდერები და წევრები. გარეთ საშინლად წვიმდა, ფანჯრებიდან ვხედავდით, რომ უნივრსიტეტის გარშემო უამრავ ხალხას მოეყარა თავი. პრეზიდიუმში დიდი საბჭოსსწევრები და რექტორი ისხდნენ, გამომსვლელები დიდი საბჭოს მიერ ჩატარებულ მუშაობასა და უნივერსიტეტის ავტონომიის მოთხოვნაზე ლაპარაკობდნენ,..ვხედავით, რომ დარბაზის ირგვლივ პოლიციელთა რაოდენობა თათნდათან მატულობდა, დარბაზის დატოვებას არავინ აპირებდა, მიუხედავად ამისა,. ცოტა ხანში დარბაზში შესასვლელი 2 ძირითადი კარი არა მარტო ჩაკეტეს, ,კარები ფოიეში მოთავსებული სტენდებითაც ჩახერგეს (რატომ, გაუგებარია). წყლისა და საკვების შემოტანის საშუალებაც მოგვიხსნეს. ერთ-ერთმა პოლიციელმა კი ის თოკი გადაჭრა, რომლითაც ქვემოთ მყოფი ხალხი ცდილობდა დარბაზში მყოფთათვის ბოთლით წყალი მიეწოდებინა.(!!!!). არ იყო ტუალეტით სარგებლობის საშუალებაც. ერთ-ერთ ქალბატონს სასწრაფო დახმარების ექიმები 3-4 საათი ასულიერებდნენ. და ეს ყველაფერი თბილსის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სააქტო დარბაზში ხდებოდა, ეს ჩემ თვალწინ ხდებოდა დ მაინც ვერ ვიჯერებდი, რომ ეს რეალობა იყო. სტუდენტობა მომაგონდა აქ ხომ სტუდენტური სამეცნიერო სესიები ან შესანიშნავი კონცერტები იმართებოდა .სააქტო დარდბაზი ხომ ყოველთვის ზეიმის და ამაღლებული განწყობის ადგილი იყო. დარბაზიდან ერთი გასავლელი დატოვეს, მაგრამ დიდ საბჭოს და მის მხარდამჭერებს გადაწყვეტილი ჰქონდათ, დარბაზი არ დაეტოვებინათ. განსაკუთრებით ძნელი იყო დიდი ხნის განმავლობაში სრულიად დახშულ სივრცეში , დახუთულ ჰაერზე ყოფნა. საერთოდ ყვეაფერი იყო უჩვეულო და უნივერსიტეტისათვის სრულიად შეუსაბამო.
вторник, 28 сентября 2010 г.
დალი ქვირია.ინტერვიუ ვლადიმირ არნოლდთან
დალი ქვირია. გაზეთი „ყველა სიახლე“.2009 წელი. ივნისი
„ გამრავლების ტაბულა“--ინტერვიუ აკადემიკოს ვლადიმირ არნოლდთან. 2008 წ. ინტერნეტგამოცემა“парламентская газета“
დოსიე:; ვლადიმირ არნოლდმა მოსკოვის მათემატიკური საზოგადოების პირველი პრემია ჯერ კიდევ სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტობისას მიიღო. ..27 წლისა იგი უკვე ლენინური პრემიის ლაურეატია. მოგვიანებით გახდა ლონდონის მათემატიკური საზოგადოების საპატიო წევრი,, აგრეთვე აშშ-ისა და საფრანგეთის მეცნიერებათა აკადემიების ,, აშშ-ის ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემიის,, ლონდონის სამეფო საზოგადოების, იტალიის ნაციონალური აკადემიის, რუსეთისა და ევროპის მეცნიერებათა აკადემიების წევრი.
ბოლო ოცი წელია განათლების რეფორმამ პრაქტიკულად მეტ-ნაკლებად განვითარებული ყველა ქვეყანა მოიცვა. რეფორმები საქართველოშიც ჩატარდა და ამ თემაზე მასალის გაცნობა ქართველი მკითხველისათვის არ უნდა იყოს ინტერესმოკლებული. გთავაზობთ ინტევიუს თანამედროვეობის უდიდეს მათემატიკოსთან აკადემიკოს ვლადიმირ არნოლდთან. ინტერვიუში აკადემიკოსი გამოთქვამს თავის აზრს დასავლეთის განვითარებულ ქვეყნებში გატარებულ სასკოლო რეფორმაზე, ტესტურ გამოცდებზე. .მკიხველისათვის გასაგები რომ გახდეს აკადემიკოსის უმკაცრესი უარყოფითი დამოკიებულება და მისი პოზიცია გაუაზრებელი რეფორმების მის სამშობლოში ,გატარების მიმართ, ,მინდა მცირე ექსკურსი გავაკეთო საბჭოთა განათლებისა და მეცნიერების უახლეს ისტორიაში. და იმედი ვიქონიო ,რომ ამ სისტემის დადებითი შეფასებისათვის “საბჭოთა მენტალიტეტის“ ადამიანად არ შემრაცხავენ.. .სსრკ-ზე, როგორც ჩამორჩენილ და დაბალი დონის განათლების ქვეყანაზე ,თვალსაზრისი რადიკალურად შეცვალა კოსმოსში ხელოვნური თანამგზავრის აშშ-ზე ადრე გაშვებამ..აშშ-ს კონგრესის მიერ ამ წარმატების მიზეზების შესასწავლად სსრკ-ში სპეციალურად მოვლენილმა კომისიამ ეს ფაქტი განათლების სისტემის მაღალი დონით ახსნა.ეს აზრი 70-იანი წლებიდან მთელ მსოფლიოში დამკვიდრდა. 80-იანი წლებიდან სსრკ--ში კომპიუტერების შემოტანამ, რაშიც სსრკ-ი რამდენიმე ნაბიჯით ჩამორჩებოდა აშშ-ს, კიდევ უფრო წასწია წინ საბჭოთა მეცნიერება.,ამ დროიდან დაწყებული, საბჭოთა მოწინავე უნივერსიტეტებისა და მათ შორის ქართული უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულებს სიხარულით იღებდნენ შვეიცარიის,, საფრანგეთის,, იტალიის და აშშ-ის სამეცნიერო კვლევით ცენტრებში .დასავლეთის განვითარებულ ქვეყნებში ჩატარებული გაუაზრებელი რეფორმების შედეგები ყოველი რეფორმის გატარების მსურველი ქვეყნისათვის გასათვალისწინებელია.,,რაშიც მკითხველი აკადემიკოს არნოლდის ინტერვიუს გაცნობი\სას დარწმუნდება.
- ბატონო ვლადიმირ, ,სკოლაში ალბათ ფრიადოსანი იყავით..
სკოლაში მოითხვდნენ გამრავლების ტაბულის ძეპირად სწავლას.მასწავლებელმა აღშფითებულმა უთხრა დედაჩემს “თითქოს ყველაფერზე სწორად პასუხოს, მაგრამ 7-ს 8-ზე კი არ ამრავლებს, არამედ პასუხის მისაღებად 7-ს 8-ჯერ კრებს., ხოლო ზეპირად სწავლა არ სურს.“
- თქვენ მართლა ეჯიბრებით კომპიუტერს ამოცანების ამოხსნაში?
ჩემმა სტუდენტებმა გადაწყვიტეს შეემოწმებინათ, ზუსტად ვამრავლებ თუ არა 40 თანრიგიან რიცხვებს. აღმოჩნდა, რომ კომპიუტერთან შედარებით 3-ჯერ ნაკლებად ვცდები.
- დღეს რეფორმატორთა წინადადებებით სასკოლო სასწავლო პროგრამაში მათემატიკისა და რუსული ენის სწავლების საათები ,უნდა შემცირდეს, ხოლო გეომეტრია და ლოგარითმები საერთოდ უნდა ამოიღონ. პროგრამებიდან. .კომპიუტერის არსებობისას მათემატიკა ბევრს ზედმეტად მიაჩნია. რას გვეტყვით ამის თაობაზე?
ეს სამწუხარო შეცდომაა. თუ არ გათვალე, ვერაფერს ააშენებ და შექმნი. პარიზის ჟიუსეს უნივერსოტეტის პროფესორმა გამოაქვეყნა სტატია-„მათემატიკის მეხუთე წესი’. მან გაგვაცნო უნივერსიტეტის უფროსკურსელთა ნამუშევრების შედეგები, რომელშიც მათ დედამიწის რადიუსი 11 მმ-ის ტოლი მიიღეს. ეს იმის შედეგია ,რომ მათ ზეპირად ასწავლეს ფორმულა 3/6 უდრის 1/3-ს., რომლის ცოდნასაც მათ სთხოვდნენ გამოცდაზე სიმწიფის ატესტატის მისაღებად.. მაგრამ ყველაზე დიდ საფრთხეს სკოლის პროგრამებიდან მტკიცებების ამოღება წარმოადგენს .ვისაც სკოლაში არ უსწავლია მტკიცებების ხელოვნება, ის ვერ შესძლებს განასხვავოს სწორი მსჯელობა არასწორისაგან. ასეთი ადამიანებით ადვილია მანიპულირება,, რაც დიდ საფრთხეს უქმნის საზოგადოების მშვიდობიან არსებობას.
-რუსეთის განათლების ზედამხედველობის ორგანოები გვაუწყებენ, რომ ერთიანი ეროვნული გამოცდების დროს გამოსაცდელთა 14% -მა მიიღო „ორიანი“ ლიტერატურასა და მათემატიკაში, მაგრამ ყველა ‘ოროსანს“, “სამიანი“ დაუწერეს. ისინი მიიჩნევენ, რომ ამ გამოცდების დონე გვაძლევს ცოდნის ობიექტური შეფასების საშუალებას.
ამ პროექტის უაზრობა დიდი ხანია დამტკიცდა წინა წლების ექსპერიმენტებით.
ცნობილია, რომ ტესტურმა გამოცდამ ყველა ქვეყანაში გვაჩვენა. ამ გამოცდების უსაფუძვლობა. ამ გამოცდების ამოცანების დაწვრილებითი ანალიზი გააკეთა აკადემიკოსმა ვასილიევმა. მან დაამტკიცა,რომ ასეთ ამოცანებზე პასუხის გაცემა შეუძლია მხოლოდ მას, ვისაც ან სწორად წარმოუდგენია ამოცანების შემდგენელთა“იდიოტიზმის“ ხარისხი, ან მას, ვისაც ლოგიკური აზროვნების ისეთივე ნაკლები უნარი აქვს, როგორიც ამოცანების ავტორებს. მე სრულიად ვეთანხმები ამ აზრს.
თქვენმა გმოსვლამ სახელმწიფო დუმაში 2002 წელს ისე იმოქმედა დეპუტატებზე , რომ მათ არ მისცეს უფლება განათლების მაშინდელ მინისტრ ფილიპოვს, სწრაფად დაენგრია რუსეთის სასკოლო განათლების სისტემა.
თუ ჩვენი განათლების სისტემა უვარგისია,, მაშინ ამიხსნას ვინმემ,, რატომ ნადირობს „ დასავლეთი“ ჩვენ კურსდამთავრებულებზე.. თუ რამე იქმნება,,ამას ქმნიან ჩვენი და არა „ოკეანისგადაღმელი“ თავები. ჩვენი განათლება ჯერ კიდევ საუკეთესოა, თუმცა მას უკვე 15 წელიწადზე მეტია ახრჩობენ რეფორმატორულ კლანჭეში.
პ.ს.დასარულ გთავაზობთ ამონარიდებს აშშ-ს პრეზიდენტის, ბარაკ ობამას გამოსვლიდან ამერიკის ნაციონალური აკადემიაში „... ჩვენი სკოლები ჩამორჩებიან განვითარებული და ზოგჯერ განვითარებადი ქვეყნების სკოლებს. ჩვენი სტუდენტები ჩამორჩებიან მათემატიკასა და საბუნებისმეტყველო საგნებში...
ჩვე ნ გავაორმაგებთ ნაციონალური სამეცნიერო ფონდის ბიუჯეტს... ჩემი ადმინისტრაციის მოსვლით დასრულდა დრო, როდესაც მეცნიერება უკან მისდევდა იდეოლოგიას, ,სამეცნიერო საზოგადოება უნდა ჩაერთოს პოლიტიკაში...დღეს მე ვაცხადებ,, რომ გაიზრდება მათემატიკის და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა დაფინანსება...ჩვენ უნდა შევძლოთ კომპენტენტურ მეცნიერთა შეყვანა სკოლბშიც. მინდა იცოდეთ,რომ მე ვიმუშავებ თქვენთან ერთად“
პ.ს.პ.ს.--დიახ, ასეა ამერიკაში.საქართველოში კი რეფორმის შედეგად კომპენტენტური მეცნიერები და პედაგოგები უნივერსიტეტის მიღმა დატოვეს.
„ გამრავლების ტაბულა“--ინტერვიუ აკადემიკოს ვლადიმირ არნოლდთან. 2008 წ. ინტერნეტგამოცემა“парламентская газета“
დოსიე:; ვლადიმირ არნოლდმა მოსკოვის მათემატიკური საზოგადოების პირველი პრემია ჯერ კიდევ სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტობისას მიიღო. ..27 წლისა იგი უკვე ლენინური პრემიის ლაურეატია. მოგვიანებით გახდა ლონდონის მათემატიკური საზოგადოების საპატიო წევრი,, აგრეთვე აშშ-ისა და საფრანგეთის მეცნიერებათა აკადემიების ,, აშშ-ის ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემიის,, ლონდონის სამეფო საზოგადოების, იტალიის ნაციონალური აკადემიის, რუსეთისა და ევროპის მეცნიერებათა აკადემიების წევრი.
ბოლო ოცი წელია განათლების რეფორმამ პრაქტიკულად მეტ-ნაკლებად განვითარებული ყველა ქვეყანა მოიცვა. რეფორმები საქართველოშიც ჩატარდა და ამ თემაზე მასალის გაცნობა ქართველი მკითხველისათვის არ უნდა იყოს ინტერესმოკლებული. გთავაზობთ ინტევიუს თანამედროვეობის უდიდეს მათემატიკოსთან აკადემიკოს ვლადიმირ არნოლდთან. ინტერვიუში აკადემიკოსი გამოთქვამს თავის აზრს დასავლეთის განვითარებულ ქვეყნებში გატარებულ სასკოლო რეფორმაზე, ტესტურ გამოცდებზე. .მკიხველისათვის გასაგები რომ გახდეს აკადემიკოსის უმკაცრესი უარყოფითი დამოკიებულება და მისი პოზიცია გაუაზრებელი რეფორმების მის სამშობლოში ,გატარების მიმართ, ,მინდა მცირე ექსკურსი გავაკეთო საბჭოთა განათლებისა და მეცნიერების უახლეს ისტორიაში. და იმედი ვიქონიო ,რომ ამ სისტემის დადებითი შეფასებისათვის “საბჭოთა მენტალიტეტის“ ადამიანად არ შემრაცხავენ.. .სსრკ-ზე, როგორც ჩამორჩენილ და დაბალი დონის განათლების ქვეყანაზე ,თვალსაზრისი რადიკალურად შეცვალა კოსმოსში ხელოვნური თანამგზავრის აშშ-ზე ადრე გაშვებამ..აშშ-ს კონგრესის მიერ ამ წარმატების მიზეზების შესასწავლად სსრკ-ში სპეციალურად მოვლენილმა კომისიამ ეს ფაქტი განათლების სისტემის მაღალი დონით ახსნა.ეს აზრი 70-იანი წლებიდან მთელ მსოფლიოში დამკვიდრდა. 80-იანი წლებიდან სსრკ--ში კომპიუტერების შემოტანამ, რაშიც სსრკ-ი რამდენიმე ნაბიჯით ჩამორჩებოდა აშშ-ს, კიდევ უფრო წასწია წინ საბჭოთა მეცნიერება.,ამ დროიდან დაწყებული, საბჭოთა მოწინავე უნივერსიტეტებისა და მათ შორის ქართული უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულებს სიხარულით იღებდნენ შვეიცარიის,, საფრანგეთის,, იტალიის და აშშ-ის სამეცნიერო კვლევით ცენტრებში .დასავლეთის განვითარებულ ქვეყნებში ჩატარებული გაუაზრებელი რეფორმების შედეგები ყოველი რეფორმის გატარების მსურველი ქვეყნისათვის გასათვალისწინებელია.,,რაშიც მკითხველი აკადემიკოს არნოლდის ინტერვიუს გაცნობი\სას დარწმუნდება.
- ბატონო ვლადიმირ, ,სკოლაში ალბათ ფრიადოსანი იყავით..
სკოლაში მოითხვდნენ გამრავლების ტაბულის ძეპირად სწავლას.მასწავლებელმა აღშფითებულმა უთხრა დედაჩემს “თითქოს ყველაფერზე სწორად პასუხოს, მაგრამ 7-ს 8-ზე კი არ ამრავლებს, არამედ პასუხის მისაღებად 7-ს 8-ჯერ კრებს., ხოლო ზეპირად სწავლა არ სურს.“
- თქვენ მართლა ეჯიბრებით კომპიუტერს ამოცანების ამოხსნაში?
ჩემმა სტუდენტებმა გადაწყვიტეს შეემოწმებინათ, ზუსტად ვამრავლებ თუ არა 40 თანრიგიან რიცხვებს. აღმოჩნდა, რომ კომპიუტერთან შედარებით 3-ჯერ ნაკლებად ვცდები.
- დღეს რეფორმატორთა წინადადებებით სასკოლო სასწავლო პროგრამაში მათემატიკისა და რუსული ენის სწავლების საათები ,უნდა შემცირდეს, ხოლო გეომეტრია და ლოგარითმები საერთოდ უნდა ამოიღონ. პროგრამებიდან. .კომპიუტერის არსებობისას მათემატიკა ბევრს ზედმეტად მიაჩნია. რას გვეტყვით ამის თაობაზე?
ეს სამწუხარო შეცდომაა. თუ არ გათვალე, ვერაფერს ააშენებ და შექმნი. პარიზის ჟიუსეს უნივერსოტეტის პროფესორმა გამოაქვეყნა სტატია-„მათემატიკის მეხუთე წესი’. მან გაგვაცნო უნივერსიტეტის უფროსკურსელთა ნამუშევრების შედეგები, რომელშიც მათ დედამიწის რადიუსი 11 მმ-ის ტოლი მიიღეს. ეს იმის შედეგია ,რომ მათ ზეპირად ასწავლეს ფორმულა 3/6 უდრის 1/3-ს., რომლის ცოდნასაც მათ სთხოვდნენ გამოცდაზე სიმწიფის ატესტატის მისაღებად.. მაგრამ ყველაზე დიდ საფრთხეს სკოლის პროგრამებიდან მტკიცებების ამოღება წარმოადგენს .ვისაც სკოლაში არ უსწავლია მტკიცებების ხელოვნება, ის ვერ შესძლებს განასხვავოს სწორი მსჯელობა არასწორისაგან. ასეთი ადამიანებით ადვილია მანიპულირება,, რაც დიდ საფრთხეს უქმნის საზოგადოების მშვიდობიან არსებობას.
-რუსეთის განათლების ზედამხედველობის ორგანოები გვაუწყებენ, რომ ერთიანი ეროვნული გამოცდების დროს გამოსაცდელთა 14% -მა მიიღო „ორიანი“ ლიტერატურასა და მათემატიკაში, მაგრამ ყველა ‘ოროსანს“, “სამიანი“ დაუწერეს. ისინი მიიჩნევენ, რომ ამ გამოცდების დონე გვაძლევს ცოდნის ობიექტური შეფასების საშუალებას.
ამ პროექტის უაზრობა დიდი ხანია დამტკიცდა წინა წლების ექსპერიმენტებით.
ცნობილია, რომ ტესტურმა გამოცდამ ყველა ქვეყანაში გვაჩვენა. ამ გამოცდების უსაფუძვლობა. ამ გამოცდების ამოცანების დაწვრილებითი ანალიზი გააკეთა აკადემიკოსმა ვასილიევმა. მან დაამტკიცა,რომ ასეთ ამოცანებზე პასუხის გაცემა შეუძლია მხოლოდ მას, ვისაც ან სწორად წარმოუდგენია ამოცანების შემდგენელთა“იდიოტიზმის“ ხარისხი, ან მას, ვისაც ლოგიკური აზროვნების ისეთივე ნაკლები უნარი აქვს, როგორიც ამოცანების ავტორებს. მე სრულიად ვეთანხმები ამ აზრს.
თქვენმა გმოსვლამ სახელმწიფო დუმაში 2002 წელს ისე იმოქმედა დეპუტატებზე , რომ მათ არ მისცეს უფლება განათლების მაშინდელ მინისტრ ფილიპოვს, სწრაფად დაენგრია რუსეთის სასკოლო განათლების სისტემა.
თუ ჩვენი განათლების სისტემა უვარგისია,, მაშინ ამიხსნას ვინმემ,, რატომ ნადირობს „ დასავლეთი“ ჩვენ კურსდამთავრებულებზე.. თუ რამე იქმნება,,ამას ქმნიან ჩვენი და არა „ოკეანისგადაღმელი“ თავები. ჩვენი განათლება ჯერ კიდევ საუკეთესოა, თუმცა მას უკვე 15 წელიწადზე მეტია ახრჩობენ რეფორმატორულ კლანჭეში.
პ.ს.დასარულ გთავაზობთ ამონარიდებს აშშ-ს პრეზიდენტის, ბარაკ ობამას გამოსვლიდან ამერიკის ნაციონალური აკადემიაში „... ჩვენი სკოლები ჩამორჩებიან განვითარებული და ზოგჯერ განვითარებადი ქვეყნების სკოლებს. ჩვენი სტუდენტები ჩამორჩებიან მათემატიკასა და საბუნებისმეტყველო საგნებში...
ჩვე ნ გავაორმაგებთ ნაციონალური სამეცნიერო ფონდის ბიუჯეტს... ჩემი ადმინისტრაციის მოსვლით დასრულდა დრო, როდესაც მეცნიერება უკან მისდევდა იდეოლოგიას, ,სამეცნიერო საზოგადოება უნდა ჩაერთოს პოლიტიკაში...დღეს მე ვაცხადებ,, რომ გაიზრდება მათემატიკის და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა დაფინანსება...ჩვენ უნდა შევძლოთ კომპენტენტურ მეცნიერთა შეყვანა სკოლბშიც. მინდა იცოდეთ,რომ მე ვიმუშავებ თქვენთან ერთად“
პ.ს.პ.ს.--დიახ, ასეა ამერიკაში.საქართველოში კი რეფორმის შედეგად კომპენტენტური მეცნიერები და პედაგოგები უნივერსიტეტის მიღმა დატოვეს.
пятница, 24 сентября 2010 г.
საინფორმაციო ტექნოლოგიების ცენტრი--ა.მეტრეველი
ერთიანი ეროვნული გამოცდების (ეეგ) თემა ყოველთვის იყო ჩვენი საზოგადოების ყურადღების ცენტრში, მაგრამ ამ ბოლო დროს კიდევ უფრო აქტუალური გახდა.
ქართულ ბლოგოსფეროშიც რამდენიმე საინტერესო სტატია გამოქვეყნდა „ოთხგამოცდიანი“ სიახლის შესახებ. მათ შორის: სიკო ჯანაშიას ბლოგზე და ჯემალ გოჯიაშვილის ბლოგზე მე ცოტა სხვა მხრიდან შევხედავ ამ პრობლემას.
განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ვებგვერდზე მოცემული სტატისტიკური მონაცემების მიხედვით 2009 წლის აპრილში საქართველოს სკოლების მე-12 კლასებში სულ 51396 მოსწავლე სწავლობდა. სავარაუდოა, რომ მცირე გამონაკლისის გარდა მათი უდიდესი ნაწილი სკოლას დაამთავრებდა.გამოცდების ეროვნული ცენტრის ვებგვერდზე 2009 წლის ერთიანი ეროვნული გამოცდების შედეგების შესახებ მოცემული სტატისტიკური მონაცემებით ზოგადი უნარების ტესტი სულ 28261-მა აბიტურიენტმა ჩააბარა, მაგრამ ვაი მასეთ ჩაბარებას. აბიტურიენტთა დაახლოებით 10 პროცენტი ჩაიჭრა, ანუ, როგორც ახლა კორექტულად ამბობენ, ვერ გადალახა მინიმალური კომპეტენციის ზღვარი (ვერ აიღო 25 ქულაზე მეტი). აბიტურიენტთა თითქმის 60-მა პროცენტმა მიიღო 26-დან 50-მდე ქულა.
5 პროცენტზე ნაკლებია იმ აბიტურიენტთა რაოდენობა, რომლებმაც 76 და მეტი ქულა მიიღეს.როგორც ბატონი სიკო ჯანაშია ბრძანებს, ზოგადი უნარების ტესტი „მხოლოდ უნარების ძალიან ვიწრო ჯგუფის მცირე ნაწილს ამოწმებს. მოწმდება მხოლოდ ვერბალური და მათემატიკური უნარების ნაწილი, მაშინ, როდესაც სხვადასხვა ძველი და თანამედროვე კვლევებისა და კლასიფიკაციის მიხედვით ამ უნარების გარდა ადმიანის წარმატებისთვის მნიშვნელოვანია სივრცული, ინტერ და ინტრაპერსონალური, კინესთეტიკური, ნატურალისტური და სხვა უნარები“.
მართლაც, „ვერბალური და მათემატიკური უნარების ძალიან ვიწრო ჯგუფის“ ის მცირე ნაწილები, რასაც ზოგადი უნარების ტესტი ამოწმებს, ცხოვრებაში ადამიანის წარმატებისათვის ალბათ საკმარისი არ არის, მაგრამ უნივერსიტეტის პროგრამული მასალის დასაძლევად ნამდვილად აუცილებელია.
ჩვენი პრობლემა სწორედ მაგაშია, რომ ჩვენი აბიტურიენტების ძალიან დიდ ნაწილს უმაღლეს სასწავლებელში სწავლისათვის აუცილებელი (არა თუ საკმარისი) უნარების მინიმუმიც კი არა აქვს.
დარწმუნებული ვარ (თუმცარაიმე კვლევის შედეგებს არ ვეყრდნობი), რომ თუ აბიტურიენტი ზოგადი უნარების ტესტში 50 ქულაზე მეტს ვერ აგროვებს, ის საუნივერსიტეტო პროგრამის დამძლევი არ არის.
მეტიც, ჩემი (ასევე კვლევებით დაუსაბუთებელი) აზრით, ნორმალური საუნივერსიტეტო პროგრამის დაძლევის მეტ-ნაკლები გარანტია იმ აბიტურიენტებსა აქვთ, რომლებმაც 76 და მეტი ქულა დააგროვეს. ასეთები კი აბიტურიენტების საერთო რაოდენობის 5 პროცენტზე ნაკლებია, ხოლო მთლიანად საშუალო სკოლის კურსდამთავრებულთა 2.5 პროცენტზე ცოტათი მეტი.
ცოტათი უკეთესი მდგომარეობაა ქართულ ენასა და ლიტერატურაში. ჩაჭრილთა რაოდენობა დაახლოებით 6 პროცენტია, ხოლო 76 და მეტი ქულა დაახლოებით 13 პროცენტს აქვს.
ერთი შეხედვით უკეთესი მდგომარეობაა უცხო ენებში. მაგალითად, ინგლისურ ენაში ჩაჭრილები კი ბევრია (დაახლოებით 6 %), მაგრამ ბევრია ისეთი აბიტურიენტი, რომელსაც 80-ზე მეტი ქულა აქვს (დაახლოებით 17 %). მაგრამ ეს მხოლოდ ერთი შეხედვითაა, ვინაიდან ტესტებში ერთი ჩახედვითაც ჩანს, რომ მაღალი ქულები სულაც არ არის იმის გარანტია, რომ აბიტურიენტი ინგლისურენოვან გარემოში კომუნიკაციას მოახერხებს.
მათემატიკას სულ 8500-მდე აბიტურიენტი აბარებდა და შედეგები აქაც ძალიან ცუდია – ჩაჭრილები დაახლოებით 22 %, ხოლო 76 ქულაზე მეტი 9 პროცენტზე ნაკლებსა აქვს.
ისტორიასა და საზოგადოებრივ მეცნიერებებში სულ 2300-მდე აბიტურიენტი ცდიდა ძალას და, ჩემდა გასაკვირად, კიდევ უფრო ცუდი შედეგები აქვთ, ვიდრე მათემატიკაში. ჩაჭრილი 11 პროცენტზე მეტია, ხოლო 76 და მეტ ქულიანი 2 პროცენტზე ნაკლები.
საბუნებისმეტყველო საგნებში მდგომარეობა ისეთია, „მტერსაც რომ არ უსურვებ“.
მთელ საქართველოში ბიოლოგიას 954, ქიმიას 220, ხოლო ფიზიკას 18 აბიტურიენტი აბარებდა. თავისთავად ამ რიცხვების სიმცირე შეიძლებოდა გამოცდების სპეციფიკისთვის დაგვებრალებინა, მაგრამ შედეგები?
ფიზიკაში 18-დან 5 (ანუ თითქმის 28 %) ჩაიჭრა. მაქსიმალური ქულა კი 50-ია.
ბიოლოგიაში 41.5 %, ხოლო ქიმიაში თითქმის 57 % ჩაიჭრა. მაქსიმალური ქულა ქიმიაში 75-ია.
ჩემდა გასაკვირად ამ საკითხზე არავინ წერს, არადა, ვფიქრობ, რომ ეს შედეგები ძალიან დამაფიქრებელია. თუმცა, ამაზე შემდგომში დავწერ
ქართულ ბლოგოსფეროშიც რამდენიმე საინტერესო სტატია გამოქვეყნდა „ოთხგამოცდიანი“ სიახლის შესახებ. მათ შორის: სიკო ჯანაშიას ბლოგზე და ჯემალ გოჯიაშვილის ბლოგზე მე ცოტა სხვა მხრიდან შევხედავ ამ პრობლემას.
განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ვებგვერდზე მოცემული სტატისტიკური მონაცემების მიხედვით 2009 წლის აპრილში საქართველოს სკოლების მე-12 კლასებში სულ 51396 მოსწავლე სწავლობდა. სავარაუდოა, რომ მცირე გამონაკლისის გარდა მათი უდიდესი ნაწილი სკოლას დაამთავრებდა.გამოცდების ეროვნული ცენტრის ვებგვერდზე 2009 წლის ერთიანი ეროვნული გამოცდების შედეგების შესახებ მოცემული სტატისტიკური მონაცემებით ზოგადი უნარების ტესტი სულ 28261-მა აბიტურიენტმა ჩააბარა, მაგრამ ვაი მასეთ ჩაბარებას. აბიტურიენტთა დაახლოებით 10 პროცენტი ჩაიჭრა, ანუ, როგორც ახლა კორექტულად ამბობენ, ვერ გადალახა მინიმალური კომპეტენციის ზღვარი (ვერ აიღო 25 ქულაზე მეტი). აბიტურიენტთა თითქმის 60-მა პროცენტმა მიიღო 26-დან 50-მდე ქულა.
5 პროცენტზე ნაკლებია იმ აბიტურიენტთა რაოდენობა, რომლებმაც 76 და მეტი ქულა მიიღეს.როგორც ბატონი სიკო ჯანაშია ბრძანებს, ზოგადი უნარების ტესტი „მხოლოდ უნარების ძალიან ვიწრო ჯგუფის მცირე ნაწილს ამოწმებს. მოწმდება მხოლოდ ვერბალური და მათემატიკური უნარების ნაწილი, მაშინ, როდესაც სხვადასხვა ძველი და თანამედროვე კვლევებისა და კლასიფიკაციის მიხედვით ამ უნარების გარდა ადმიანის წარმატებისთვის მნიშვნელოვანია სივრცული, ინტერ და ინტრაპერსონალური, კინესთეტიკური, ნატურალისტური და სხვა უნარები“.
მართლაც, „ვერბალური და მათემატიკური უნარების ძალიან ვიწრო ჯგუფის“ ის მცირე ნაწილები, რასაც ზოგადი უნარების ტესტი ამოწმებს, ცხოვრებაში ადამიანის წარმატებისათვის ალბათ საკმარისი არ არის, მაგრამ უნივერსიტეტის პროგრამული მასალის დასაძლევად ნამდვილად აუცილებელია.
ჩვენი პრობლემა სწორედ მაგაშია, რომ ჩვენი აბიტურიენტების ძალიან დიდ ნაწილს უმაღლეს სასწავლებელში სწავლისათვის აუცილებელი (არა თუ საკმარისი) უნარების მინიმუმიც კი არა აქვს.
დარწმუნებული ვარ (თუმცარაიმე კვლევის შედეგებს არ ვეყრდნობი), რომ თუ აბიტურიენტი ზოგადი უნარების ტესტში 50 ქულაზე მეტს ვერ აგროვებს, ის საუნივერსიტეტო პროგრამის დამძლევი არ არის.
მეტიც, ჩემი (ასევე კვლევებით დაუსაბუთებელი) აზრით, ნორმალური საუნივერსიტეტო პროგრამის დაძლევის მეტ-ნაკლები გარანტია იმ აბიტურიენტებსა აქვთ, რომლებმაც 76 და მეტი ქულა დააგროვეს. ასეთები კი აბიტურიენტების საერთო რაოდენობის 5 პროცენტზე ნაკლებია, ხოლო მთლიანად საშუალო სკოლის კურსდამთავრებულთა 2.5 პროცენტზე ცოტათი მეტი.
ცოტათი უკეთესი მდგომარეობაა ქართულ ენასა და ლიტერატურაში. ჩაჭრილთა რაოდენობა დაახლოებით 6 პროცენტია, ხოლო 76 და მეტი ქულა დაახლოებით 13 პროცენტს აქვს.
ერთი შეხედვით უკეთესი მდგომარეობაა უცხო ენებში. მაგალითად, ინგლისურ ენაში ჩაჭრილები კი ბევრია (დაახლოებით 6 %), მაგრამ ბევრია ისეთი აბიტურიენტი, რომელსაც 80-ზე მეტი ქულა აქვს (დაახლოებით 17 %). მაგრამ ეს მხოლოდ ერთი შეხედვითაა, ვინაიდან ტესტებში ერთი ჩახედვითაც ჩანს, რომ მაღალი ქულები სულაც არ არის იმის გარანტია, რომ აბიტურიენტი ინგლისურენოვან გარემოში კომუნიკაციას მოახერხებს.
მათემატიკას სულ 8500-მდე აბიტურიენტი აბარებდა და შედეგები აქაც ძალიან ცუდია – ჩაჭრილები დაახლოებით 22 %, ხოლო 76 ქულაზე მეტი 9 პროცენტზე ნაკლებსა აქვს.
ისტორიასა და საზოგადოებრივ მეცნიერებებში სულ 2300-მდე აბიტურიენტი ცდიდა ძალას და, ჩემდა გასაკვირად, კიდევ უფრო ცუდი შედეგები აქვთ, ვიდრე მათემატიკაში. ჩაჭრილი 11 პროცენტზე მეტია, ხოლო 76 და მეტ ქულიანი 2 პროცენტზე ნაკლები.
საბუნებისმეტყველო საგნებში მდგომარეობა ისეთია, „მტერსაც რომ არ უსურვებ“.
მთელ საქართველოში ბიოლოგიას 954, ქიმიას 220, ხოლო ფიზიკას 18 აბიტურიენტი აბარებდა. თავისთავად ამ რიცხვების სიმცირე შეიძლებოდა გამოცდების სპეციფიკისთვის დაგვებრალებინა, მაგრამ შედეგები?
ფიზიკაში 18-დან 5 (ანუ თითქმის 28 %) ჩაიჭრა. მაქსიმალური ქულა კი 50-ია.
ბიოლოგიაში 41.5 %, ხოლო ქიმიაში თითქმის 57 % ჩაიჭრა. მაქსიმალური ქულა ქიმიაში 75-ია.
ჩემდა გასაკვირად ამ საკითხზე არავინ წერს, არადა, ვფიქრობ, რომ ეს შედეგები ძალიან დამაფიქრებელია. თუმცა, ამაზე შემდგომში დავწერ
суббота, 18 сентября 2010 г.
დალი ქვირია. საქართველო უნიჭო პედაგოგიკური ექსპერიმენტის პოლიგონად გადაიქცა
საუბარი ფიზიკა- მათემატიკურ მეცნიერებათა, დოქტორ ლევან გეონჯიანთან და ავიაკოსმოსური მედიცინის ნეცნიერებათა დოქტორ მადრინა ლომოურთან(.გაგრძელება)
ბოსტონის საერთაშორისო კვლევის ცენტრის მონაცემების გაანალიზების შემდეგ 2008 წელს ჩვენმა მეცნიერებმა, მათ მიერვე შემუშავებული კრიტერიუმების საფუძველზე დაიწყეს ერთიანი ეროვნული გამოცდების 3-წლიანი მონაცემების ანალიზი და მიღებული შედეგები გ.ხუბუას ინიციატივით (თქვენ წარმოიდგინეთ. დ. ქ.) ჯერ თსუ -ში გამართულ სპეციალურ სემინარზე გამოიტანეს, შემდეგ მთელი საქართველოს უნივერსიტეტებსა და პარლამენტში გაავრცელეს, ბოლოს კი მოხსენების სახით სასტუმრო „მერიოტში“ გამართულ კონფერენციაზე გააცნეს მეცნიერებისა და საზოგადოების წარმომადგენლებს. მათ მიერ გამოტანილი ზოგადი დასკვნები ასეთია :საქართველოში სახეზეა სასკოლო განათლების კრიზისი, რეფორმამ კი განათლების არსი სთვალსაზრისით, არა თუ გამოასწორა, უფრო დაამძიმა მდომარეობა.
მკვლევარები ყოველივე ამის მიზეზად თვლიან არასწორი ორიენტირების არჩევას. ეს არის სწავლების ლიბერალური მეთოდი--„სწავლა- თამაში“,რომელიც არა ფუნდამენტური განათლების მიღებაზე, არამედ ცოდნის „აღმოჩენაზეა“ ორიენტირებული.ეს მეთოდი სრულიად შეუფერებელია ქართული სკოლისა და პედაგოგებისათვის, რომელიც (რუსული სკოლის გავლით) ვილელმ ჰუმბოლტისა და გოტფრიდ ლეიბნიცის იდეებს ეყრდნობოდა.
მეცნიერ-მკვლევარებს შეხვედრა ჰქონდათ ამერიკელ პროფესორ ჰამიდ ნეჟადისთან, რომლისგანაც ლიბერალურ იგანათლების მკაცრი კრიტიკა მოისმინეს. ამერიკაში საერთაშორისო კვლევების შემდეგ დაწყებული რეფორმების ჩატარებისას, პროფესორი ნეჟადი ამ რეფორმების აქტიური ხელშემწყობი გახდა. იგი ტაივანის განათლების რეფომის ერთ-ერთი ავტორიცაა.
მეცნიერები თვლიან, რომ საქართველოში ჩატარდა 21- საუკუნისათვის სრულიად მიუღებელი, სახელმწიფო ინტერესეთან შეუთავსებელი საგანმანათლებლო რეფორმა, რომლის დროსაც ლიბერალური სწავლების მეთოდი ძალისმიერად აღტკინებული ემთუზიაზმით ინერგებოდა.
მოხდა საგანმანათლებლო სისტემის პოლიტიზაცია და ქართული განათლების სისტემა ერთი პედაგოგიკური მიმართულების გაუნათლებელ მიმბაძველთა უნიჭო ექსპერიმენტის ასპარეზად გადაიქცა.განათლებულ ევროპაში ეს მეთოდი მკაცრი კრიტიკის საგანი გახდა და წარუმატებელ პედაგოგიკურ ექსპერიმენტად ჩაითვალა
პროცესის ამ მიმართულებით განვითარებაში მეცნიერ- მკვლევარები არაპროფესიონალებს ადანაშაულებენ და მაგალითებიც მოჰყავთ. ილია ჭავჭავაძის სახელობის უნივერსტეტში გამოკრულია პლაკატი“ილია ჭავჭავაძის უნივრტსიტეტი--ლიბერალური განათლების კერა“(რექტორი გიგი თევძაძე). განათლების ყოფილი სახელმწიფო ჩინოვნიკი სიმონ ჯანაშია კი სასტუმრო „მერიოტში“ გამართულ კონფერენციაზე აცხადებს:“საქათველოს მოხვედრა დაბალი განათლების ქვეყნების გვერით განპირობებულია არა განათლების სისტემით, არამედ იმით, რომ ქართველი ბავშვები არ სწავლობენ. ვნახეთ არა ის, რაც ვასწავლეთ, არამედ ის, -რაც ისწავლეს.“მისი სიტყვები ნათლად მეტყველებს, თუ რამდენად შორს არის ის ფუნდამენტური ცოდნის მიღების ორიენტაციისაგან.
მკვლევარები თვლიან, რომ ქართულმა საგანმანათლებლო სისტემამ დაკარგა ყოველგვარი სისტემური კავშირი ეცროპულ საგანმანათლებლო სივრცესთან, რომელსაც (ამ კავშირს) ჯერ კიდევ ილია ჭავჭააძის, იაკობ გოგებაშვილის და მიხეილ ჯავახიშვილის დროს ჩაეყარა საფუძველი, რაც უნუვერსიტეტის დაარსებითა და მისი შემდგომი საქმიანიბით დაგვირგვინდა.
კლევათა შედეგად მიღებული კონკრეტული სურათი კი ასეთია: მათემატკის კარგად მცოდნე აბიტურიენტები აბარებენ ISM-ში, მათვე აქვთ მაღალი ქულები უნარებში. მეორე ადგილზე არიან თსუ-ს ეკონომიკური ფაკულტეტის, შემდეგ კი იურიდიული და საზოგადოებრივ--პოლიტიკურ მეცნიერებათა ფაკულტეტების პირველკურსელები.
პოლიტექნიკური და ილიაჭავჭავაძის სახელობის უნივერსიტეტების პიველკურსელები კი მკვეთრად ჩამორჩებიან საქართველოს საუკეთესო პირველკურსელებს. დროის მიხედვით სურათი ასეთია :2008 და 2009 წელს 2007 წელთან შედარებით, მივიღეთ მკვეთრი ვარდნა ყველა დისციპლინაში, გარდ აუცხო ენისა. აქ შედეგები ძალზე კარგია..ამრიგად, წლევანდელი შედეგები მიახლოვებულია 2008 წლის შედეგებთან, რაც მიუთითებს იმაზე, რომ მოხდა სტაბილიზაცია. ეს აიხსნება საზოგადოების თვითორგანიზაციის რესურსებით (ოჯახი,,ჯერ კიდევ შემორჩენილი კარგი მასწავლებლები, განსაკუთრებით რეპეტიტორები) .სტაბილიაციის პროცესს სამი სახელმწიფო ორგანიზაციაც უწყობდა ხელს-- გამოცდების ეროვნული ცენტრი (დირექტორი მიმინოშვილი),. საქართვლოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდი (დირექტორი ნ. ჯოხაძე) და ფონდი „ირმის ნახტომი“...
ფონდი „ირმის ნახტომი“, (მერაბ ლაბაძე) ზრუნავდა სკოლების კომპიუტერიზაციაზე, აერთიანებდა მოწინავე პედაგოგებს; ატარებდა საგნობრივ კონკურსებს; პრაქტიკულად ნერგავდა სწავლების მოწინავე მეთოდებს. გ. ნოდიას მინისტრობის დროს ფონდს ჩამოაჭრეს ფუნქციები. (ფონდი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი იყო). ეს ორგანიზაცია დღეს არ არსებობს. ამრიგად, დაიშალა საქართველოს მოწინავე, მოაზროვნე განათლების ახალგაზრდა სპეციალისტებისა და მენეჯერების გუნდი, სკოლების კომპიუტერიზაციის პროგრამა კი ფორმალობად იქცა.
სასკოლო განათლების მკვლევარები თვლიან,რომ სასკოლო განათლების ჩავარდნამ უმძიმეს პირობებში ჩააყენა საზოგადოება და უმაღლესი სკოლა, რომლის კურსდამთავრებულთა ნახევარმა, შესაძლოა, ფორმალურად მიიღოს დიპლომი და ვერ მიიღოს ნამდვილი უმაღლესი განათლება.
მკვლევარებმა კოლეგებთან ერთად შეიმუშავეს რიგი წინადადებებისა. ისინი თვლიან, რომ უნდა დავეყრდნოთ სახელმწიფო დოქტრინას, რომელშიც განათლებისა და მეცნიერების ძირითადი დანიშნულება იქნება კადრების თვითწარმოება ქვეყნის არსებობისა და უსაფრთხოების უზრუნველყოფის მიზნით. უსაფრთხოება ფართოდ უნდა გავიგოთ, რაც გულისხმობს ბუნებრივი რესურსების რაციონალურ გამოყენებას, თანამეКეოვე ტექნოლოგიებისა და, ასევე თანამედროვე მართვის სისტემების ათვისებას და სხვ., კონსტიტუციაში კი უნდა ჩაიწეროს, რომ განათლება და მეცნიერება ქვეყნის უსაფრთხოების ერთ-ერთი გარანტია.
უნდა მოხდეს საგანმანათლებლო სივრცის დეპოლიტიზაცია და პროფესიონალიზაცია.ამ პროცესში უნდა ჩაერთოს ინტელიგენციის ყველა ფენა .საჭიროა სამინისტროსთან მჭიდო თანამშრომლობა. წელს ამ აზრით ბევრი რამ სასიკეთოდ შეიცვალა. საგანმანათლებლო პოლიტიკა სახელმწიფო პოლიტიკის ნაწილად უნდა იქცეს, რაც არ ნიშნავს სახელმწიფოს დიქტატს საგანმანათლებლო სფეროში და მხოლოდ მისი რესურსების რაციონალურ, მიზანდასახულ, შედეგზე ორიენტირებულ გამოყენებას გულისხმობს საზოგადოების სასარგებლოდ.
ასეთია მეცნიერ- მკვლევარების ბატონ ლევან გეონჯიანისა და ქალბატონ მარინა ლომოურის სასკოლო განათლების დონის კვლევის შედეგად მიღებული დასკვნები.
პ.ს;მე კი გავკადნიერდები და ვიტყვი; “რა გითხრათ, რით გაგახაროთ?!“
ჟურნალი „ისტორიული მემკვიდრეობა“ 2009 წელი № 3
ბოსტონის საერთაშორისო კვლევის ცენტრის მონაცემების გაანალიზების შემდეგ 2008 წელს ჩვენმა მეცნიერებმა, მათ მიერვე შემუშავებული კრიტერიუმების საფუძველზე დაიწყეს ერთიანი ეროვნული გამოცდების 3-წლიანი მონაცემების ანალიზი და მიღებული შედეგები გ.ხუბუას ინიციატივით (თქვენ წარმოიდგინეთ. დ. ქ.) ჯერ თსუ -ში გამართულ სპეციალურ სემინარზე გამოიტანეს, შემდეგ მთელი საქართველოს უნივერსიტეტებსა და პარლამენტში გაავრცელეს, ბოლოს კი მოხსენების სახით სასტუმრო „მერიოტში“ გამართულ კონფერენციაზე გააცნეს მეცნიერებისა და საზოგადოების წარმომადგენლებს. მათ მიერ გამოტანილი ზოგადი დასკვნები ასეთია :საქართველოში სახეზეა სასკოლო განათლების კრიზისი, რეფორმამ კი განათლების არსი სთვალსაზრისით, არა თუ გამოასწორა, უფრო დაამძიმა მდომარეობა.
მკვლევარები ყოველივე ამის მიზეზად თვლიან არასწორი ორიენტირების არჩევას. ეს არის სწავლების ლიბერალური მეთოდი--„სწავლა- თამაში“,რომელიც არა ფუნდამენტური განათლების მიღებაზე, არამედ ცოდნის „აღმოჩენაზეა“ ორიენტირებული.ეს მეთოდი სრულიად შეუფერებელია ქართული სკოლისა და პედაგოგებისათვის, რომელიც (რუსული სკოლის გავლით) ვილელმ ჰუმბოლტისა და გოტფრიდ ლეიბნიცის იდეებს ეყრდნობოდა.
მეცნიერ-მკვლევარებს შეხვედრა ჰქონდათ ამერიკელ პროფესორ ჰამიდ ნეჟადისთან, რომლისგანაც ლიბერალურ იგანათლების მკაცრი კრიტიკა მოისმინეს. ამერიკაში საერთაშორისო კვლევების შემდეგ დაწყებული რეფორმების ჩატარებისას, პროფესორი ნეჟადი ამ რეფორმების აქტიური ხელშემწყობი გახდა. იგი ტაივანის განათლების რეფომის ერთ-ერთი ავტორიცაა.
მეცნიერები თვლიან, რომ საქართველოში ჩატარდა 21- საუკუნისათვის სრულიად მიუღებელი, სახელმწიფო ინტერესეთან შეუთავსებელი საგანმანათლებლო რეფორმა, რომლის დროსაც ლიბერალური სწავლების მეთოდი ძალისმიერად აღტკინებული ემთუზიაზმით ინერგებოდა.
მოხდა საგანმანათლებლო სისტემის პოლიტიზაცია და ქართული განათლების სისტემა ერთი პედაგოგიკური მიმართულების გაუნათლებელ მიმბაძველთა უნიჭო ექსპერიმენტის ასპარეზად გადაიქცა.განათლებულ ევროპაში ეს მეთოდი მკაცრი კრიტიკის საგანი გახდა და წარუმატებელ პედაგოგიკურ ექსპერიმენტად ჩაითვალა
პროცესის ამ მიმართულებით განვითარებაში მეცნიერ- მკვლევარები არაპროფესიონალებს ადანაშაულებენ და მაგალითებიც მოჰყავთ. ილია ჭავჭავაძის სახელობის უნივერსტეტში გამოკრულია პლაკატი“ილია ჭავჭავაძის უნივრტსიტეტი--ლიბერალური განათლების კერა“(რექტორი გიგი თევძაძე). განათლების ყოფილი სახელმწიფო ჩინოვნიკი სიმონ ჯანაშია კი სასტუმრო „მერიოტში“ გამართულ კონფერენციაზე აცხადებს:“საქათველოს მოხვედრა დაბალი განათლების ქვეყნების გვერით განპირობებულია არა განათლების სისტემით, არამედ იმით, რომ ქართველი ბავშვები არ სწავლობენ. ვნახეთ არა ის, რაც ვასწავლეთ, არამედ ის, -რაც ისწავლეს.“მისი სიტყვები ნათლად მეტყველებს, თუ რამდენად შორს არის ის ფუნდამენტური ცოდნის მიღების ორიენტაციისაგან.
მკვლევარები თვლიან, რომ ქართულმა საგანმანათლებლო სისტემამ დაკარგა ყოველგვარი სისტემური კავშირი ეცროპულ საგანმანათლებლო სივრცესთან, რომელსაც (ამ კავშირს) ჯერ კიდევ ილია ჭავჭააძის, იაკობ გოგებაშვილის და მიხეილ ჯავახიშვილის დროს ჩაეყარა საფუძველი, რაც უნუვერსიტეტის დაარსებითა და მისი შემდგომი საქმიანიბით დაგვირგვინდა.
კლევათა შედეგად მიღებული კონკრეტული სურათი კი ასეთია: მათემატკის კარგად მცოდნე აბიტურიენტები აბარებენ ISM-ში, მათვე აქვთ მაღალი ქულები უნარებში. მეორე ადგილზე არიან თსუ-ს ეკონომიკური ფაკულტეტის, შემდეგ კი იურიდიული და საზოგადოებრივ--პოლიტიკურ მეცნიერებათა ფაკულტეტების პირველკურსელები.
პოლიტექნიკური და ილიაჭავჭავაძის სახელობის უნივერსიტეტების პიველკურსელები კი მკვეთრად ჩამორჩებიან საქართველოს საუკეთესო პირველკურსელებს. დროის მიხედვით სურათი ასეთია :2008 და 2009 წელს 2007 წელთან შედარებით, მივიღეთ მკვეთრი ვარდნა ყველა დისციპლინაში, გარდ აუცხო ენისა. აქ შედეგები ძალზე კარგია..ამრიგად, წლევანდელი შედეგები მიახლოვებულია 2008 წლის შედეგებთან, რაც მიუთითებს იმაზე, რომ მოხდა სტაბილიზაცია. ეს აიხსნება საზოგადოების თვითორგანიზაციის რესურსებით (ოჯახი,,ჯერ კიდევ შემორჩენილი კარგი მასწავლებლები, განსაკუთრებით რეპეტიტორები) .სტაბილიაციის პროცესს სამი სახელმწიფო ორგანიზაციაც უწყობდა ხელს-- გამოცდების ეროვნული ცენტრი (დირექტორი მიმინოშვილი),. საქართვლოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდი (დირექტორი ნ. ჯოხაძე) და ფონდი „ირმის ნახტომი“...
ფონდი „ირმის ნახტომი“, (მერაბ ლაბაძე) ზრუნავდა სკოლების კომპიუტერიზაციაზე, აერთიანებდა მოწინავე პედაგოგებს; ატარებდა საგნობრივ კონკურსებს; პრაქტიკულად ნერგავდა სწავლების მოწინავე მეთოდებს. გ. ნოდიას მინისტრობის დროს ფონდს ჩამოაჭრეს ფუნქციები. (ფონდი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი იყო). ეს ორგანიზაცია დღეს არ არსებობს. ამრიგად, დაიშალა საქართველოს მოწინავე, მოაზროვნე განათლების ახალგაზრდა სპეციალისტებისა და მენეჯერების გუნდი, სკოლების კომპიუტერიზაციის პროგრამა კი ფორმალობად იქცა.
სასკოლო განათლების მკვლევარები თვლიან,რომ სასკოლო განათლების ჩავარდნამ უმძიმეს პირობებში ჩააყენა საზოგადოება და უმაღლესი სკოლა, რომლის კურსდამთავრებულთა ნახევარმა, შესაძლოა, ფორმალურად მიიღოს დიპლომი და ვერ მიიღოს ნამდვილი უმაღლესი განათლება.
მკვლევარებმა კოლეგებთან ერთად შეიმუშავეს რიგი წინადადებებისა. ისინი თვლიან, რომ უნდა დავეყრდნოთ სახელმწიფო დოქტრინას, რომელშიც განათლებისა და მეცნიერების ძირითადი დანიშნულება იქნება კადრების თვითწარმოება ქვეყნის არსებობისა და უსაფრთხოების უზრუნველყოფის მიზნით. უსაფრთხოება ფართოდ უნდა გავიგოთ, რაც გულისხმობს ბუნებრივი რესურსების რაციონალურ გამოყენებას, თანამეКეოვე ტექნოლოგიებისა და, ასევე თანამედროვე მართვის სისტემების ათვისებას და სხვ., კონსტიტუციაში კი უნდა ჩაიწეროს, რომ განათლება და მეცნიერება ქვეყნის უსაფრთხოების ერთ-ერთი გარანტია.
უნდა მოხდეს საგანმანათლებლო სივრცის დეპოლიტიზაცია და პროფესიონალიზაცია.ამ პროცესში უნდა ჩაერთოს ინტელიგენციის ყველა ფენა .საჭიროა სამინისტროსთან მჭიდო თანამშრომლობა. წელს ამ აზრით ბევრი რამ სასიკეთოდ შეიცვალა. საგანმანათლებლო პოლიტიკა სახელმწიფო პოლიტიკის ნაწილად უნდა იქცეს, რაც არ ნიშნავს სახელმწიფოს დიქტატს საგანმანათლებლო სფეროში და მხოლოდ მისი რესურსების რაციონალურ, მიზანდასახულ, შედეგზე ორიენტირებულ გამოყენებას გულისხმობს საზოგადოების სასარგებლოდ.
ასეთია მეცნიერ- მკვლევარების ბატონ ლევან გეონჯიანისა და ქალბატონ მარინა ლომოურის სასკოლო განათლების დონის კვლევის შედეგად მიღებული დასკვნები.
პ.ს;მე კი გავკადნიერდები და ვიტყვი; “რა გითხრათ, რით გაგახაროთ?!“
ჟურნალი „ისტორიული მემკვიდრეობა“ 2009 წელი № 3
вторник, 7 сентября 2010 г.
დალი ქვირია ჟურნალი"ისტორიული მემკვიდრეობა" 2009წ №3
საქართველო უნიჭო პედაგოგიკური ექსპერიმენტის პოლიგონად ადაიქცა.
( პირველი ნაწილი)
დღეს ჩვენი ქვეყანა უამრავი პრობლემის წინაშე დგას დაკარგულია ტერიტორიები; საკუთარ სამშობლოში დევნილებად იქცნენ ამ ტერიტორიების მკვიდრნი; ყოველდღიურად იზრდება ქვეყნის დატოვების მსურველთა, , უმუშევართა და სიღარიბის ზღვარს მიღმა მცხოვრებ ადამიანთა რაოდენობა. ამ სიტუაციაში, მიუხედავად იმისა, რომ სკოლებიც გვაქვს და უმაღლესი სასწავლებლებიც, ჩვენი მედიისა და საზოგადოებისათვისაც, განათლების თემა თითქოს მივიწყებული და მეორეხარისხოვანი გახდა. ჩვენი ტელევიზიები, მაგალითად, ძირითადად, მხოლოდ სიმღერასა და ცეკვაში წარმატებულ ბავშვებზე გვიამბობენ.
კარგ სიმღერასა და ცეკვას რა ჯობია,მაგრამ ისიც ხომ ტრივიალურია რომ ქვეყნის ეკონომიკის, უსაფრთხოებისა და, საერთოდ სიძლიერის ერთ-ერთ ძირითად საფუძველს მეცნიერება, უფრო კონკრეტულად კი საბუნებისმეტყველო მეცნიერება წარმოადგენს.. არც ისაა საიდუმლო, რომ განათლებისა და მეცნიერების წყვეტა როდესაც ხდება, მის აღდგენას ათეული წელიწადი სჭირდება. ხელისუფლების მიერ „ჩარეცხილებად“ მონათლულ მეცნიერთა და პედაგოგთა ცვლა თუ არ მოვიდა,, რამდენიმე წელიწადში ჩვენ სკოლის პედაგოგთა მწვავე დეფიციტის წინაშე აღმოვჩნდებით. ასე რომ, სასკოლო განათლება, რომელიც უმაღლესი სკოლისა და სამეცნიერო სექტორის ფუნდამენტს წარმოადგენს, განსაკუთრებულ მ§იშვნელობას იძენს და ის სახელმწიფოსა და მთელი საზოგადოების განსაკუთრებული ზრუნვის საგანს უნდა წარმოადგენდეს. ისეთმა ძლიერმა სახელმწიფომაც კი, როგორიც აშშ-ია, დროზე დააფიქსირა თავისი სასკოლო განათლების ხარვეზები და მისმა ახალმა პრეზიდენტმა მთელი მსოფლიოს გასაგონად განაცხადა, რომ ამერიკული სასკოლო გამათლების დონე არა მხოლოდ განვითარებული, ხშირდ განვითარებადი ქვეყნის სასკოლო განათლების დონესაც კი ჩამორჩება.ამერიკაში შესაბამისი ცვლილებები--რეფორმების გატარება მაშინვე დაიწყო.
რა მდგმარეობაა ამ მხრივ ჩვენთან/? ამ კითხვაზე პასუხს ჩვენ ორ მეცნიერ მკლერვართან,, ფიზიკა-მათემატიკის მეცნიერებათა დოქტორ ლევან გეონჯიანთან და ავიაკოსმოსური მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორ მარინა ლომოურთან საუბარი გვაძლევს. (მიუხედავად იმისა, რომ უნივერსიტეტისადმი მიძღვნილი ჩემი მასალები გაჯერებულია უნივერსიტეტის აწ უკვე ყოფილი რექტორის ხუბუას კრიტიკით, მე გვერდს ვერ ავუვლი იმ ფაქტბ\ს, (რადგან არ მინდა ჩემ ჟურნალისტურ ობიექტურობას ვუღალატო ) რომელმაც მე გამაკვირვა. ეს ფაქტი შემდეგში მდგომარეობს: ხუბუას მითითებით,მისმა მრჩეველმა სამეცნიერო დარგში ფიზიკა-მათემატიკურ მევნიერებათა დოქტორმა რომან ჯობავამ შექმნა ჯგუფი ამ ორი მეცნიერის შემადგენლობით თსუ-ს სტრატეგიული განვითარების მონიტორინგისა და შესაბამისი კვლევების ჩასატარებლად..მანვე შეიმუშავა ჟგუფის მუშაობის სტრატეგია.
ვიდრე უშუალოდ ქართული განათლების სისტემის კვლევას შეუდგებოდნენ ,ჯგუფის წევრებმა საფუძვლიანად გაანალიზეს განათლების კვლევის საერთაშორისო ცენტრის (აშშ-ი, ქ. ბოსტონი) )მიერ ჩატარებული კვლევებით მიღებული შედეგები. კვლევებში 60 ქვეყანა მონაწილეობდა--გამოიკვლიეს სასკოლო განათლების დონე მათემატიკაში, ფიზიკაში, ქიმიაში, ბიოლოგიასა და მშობლიურ ენაში. დღეს მე ქალბატონი მარინასა და ბატონი ლევანის მიერ ჩატარებული მუშაობის შედეგებს მათი ნაამბობის საფუძველზე გაგაცნობთ.
ათიოდე წლის წინათ აშკარად გამოიკვეთა იაპონიის, ტაივანის,სამხრეთ-კორეის,,მალაიზიის, სინგაპურისა და ჰონკონგის ლიდერობის ამბიციები მაღალი ტექნოლოგიების სფეროში, რასაც წინ უსწრებდა სათანადო საგანმანათლებლო- სამეცნიერო სექტორებში მიღწეული წარმატებები. დაახლოებით ამ დროს დაიწყო ჩინეთმა განათლების მასშტაბური, გეგმაზომიერი რეფორმები. ყოველივე ამან ახალი გამოწვევების წინაშე დააყენა ამერიკა და ევროპის ქვეყნები და გამოიწვია ამერიკის მძაფრი ინტერესი განესაზღვრა მისი სასკოლო განათლების დონე მსოფლიო ფონზე.. შესაბამისი კვლევები 2004 წელს დაიწყო.. ამერიკელებმა თავისთვის არა სასურველი შედეგები მიიღეს, რამაც შოკში ჩააგდო პრეზიდენტი ბუში. აღმოჩნდა, რომ იაპონიამ ,სანხრეთკორეამ ,სინგაპურმა და ჰონკონგმა უკანასკნელი 10-15 წლის განმავლობაში თვისობრივი ნახტომი გააკეთეს. ქართველმა მკვლევარებმა ამ ქვეყანათა ჯგუფს „სხვა ცივილიზაციები“ უწოდეს.
„სხვა ცივილიზაციის“ ქვეყნებში განათლების პოლიტიკა სახელმწიფო პოლიტიკის ნაწილია, რაც სულაც არ ნიშნავს სახელმწიფოს ჩარევას საგანმანათლებლო საკითხებში. ამ ქვეყნებში ზუსტად არის დაგეგმილი ეკონომიკა და განსაზღვრულია სტრატეგიული განვითარების ამოცანები. ეს კი შეუძლებელია განათლებისა და, პირველ რიგში სასკოლო განათლების დონის გააზრებისა და მუდმივი განახლების გარეშე. ყველა ეს ქვეყანა, მაგალითად, ელექტრონულ წარმოებაში აშშ-საც კი უსწრებს.
განათლების რეფორმა ამ ქვეყნებში ძველისა და ახლის შერწყმის წარმატებულ მაგალითს წარმოადგენს (განსხვავებით საქართველოსაგან, სადაც ყოველივე ძველს, თუნდაც კარგს“საბჭოთას“იარლიყი მიაკერეს.-დ. ქ.). ერთი მხრივ შენარჩუნდა განათლების ტრადიციული ფორმა: ცოდნის შესაბამისი მკაცრი მოთხოვნები; რეპეტიტორთა ინსტიტუტის, როგორც სასკოლო განათლების განუყოფელი ნაწილის აქტიური მონაწილეობა; მშობლის,ძირითადად დედის(!) მაკონტროლებელი როლის გაძლიერება და ა. შ.
მეორე მხრივ, დაინერგა მეცნიერების უკანასკნელი მიღწევების შემცველი ახალი სასწავლო პროგრამები მათემატიკასა და საბუნებისმეტყველო დისციპლინებში; ახალი ,დასავლური სახელმღვანელოები; მასწავლებლის პროფესიონალიზმის მიმართ მკაცრი მოთხოვნები; მასწავლებლისა და დედების სისტემური, მეთოდური სწავლება, სპეციალური მომზადება და ა, შ.
აღსანისნავია, რომ ყველა ამ წარმატებას,, “სხვა ცივილიზაციის“ ქვეყნებმა ამერიკელი მეცნიერებისა და ექსპერტების დახმარებით მიაღწიეს. ამ მეცნიერთა რიცხვში იყო ლიბერალური სწავლების მეთოდის უმკაცრესი კრიტიკოსი ჰამიდ ნეჟადი, მიწვევები ხდებოდა პირადი ინიციატივითა და მთავრობების დახმარებით.. ამ ქვეყნებისათვის უმნიშვნელოვანესი სტიმული გახდა ჩინური მმეცნიერებისა და ეკონომიკის აღმავლობა, რასაც ასევე შეუწყვეს ხელი ამერიკელმა მეცნიერებმა და ექსპერტებმა.
დასახელებულ ქვეყნებშიბ მიზანმიმართულად ქმნიან ცენტრალური მართვისა და თვითორგანიზაციის ოპტიმალურად დაბალანსებულ სისტემებს (ოპტიმალური საქართველოში სკოლების რაოდენობის შემცირებაში გამოიხატა. დ. ქ.) ეს სისტემები მთელ ჯაჭვს მოიცავს სკოლიდან მეცნიერებათა აკადემიამდე. სახელმწიფო ხელს უწყობს თითოეული მოქალაქის პროფესიონალური კომპეტენციის ამაღლებას მისი შესაძლებლობის ფარგლებში, მისი ბუნებრივი ნიჭის რეალიზაციას. ამ ქვეყნებში ცივილიზაციის მიღწევების შემცველი ინფორმაცია რაციონალურედ „მიება“ განათლებისა და მეცნიერების სისტემას.
საერთაშორისო კვლევების შედეგების გაანალიზებისა და ეკონომიკური დასაბუთების შემდეგ, 4 წლის წინათ, აშშ-ში უკვე დაიწყო ცოდნის შეძენაზე ორიენტირებული სწავლების პრინციპების რეალიზაცია--რეფორმები (ზუსტად ამ დროს, როდესაც აშშ-მა უარი თქვა ლიბერალური სწავლების მეთოდზე, ქართველმა რეფორმატორებმა ბოლ;ო მოუღეს ერთ დროს მოწინავე ქართულ საგანმანათლებლო სისტემას და ლიბერალური განათლების მეთოდის განხორციელება დაიწყეს, თანაც აპელირებას აშშ-ზე აკეთებდნენ--დ. ქ.) ლიბერალური განათლების ( რომელიც სამეცნიერო საზოგადოებაში „გინდ ისწავლე, გინდ-არას“ სახელითაა ცნობილი) დასასრული, ამერიკის ახალმა პრეზიდენტმა წელს ამერიკის ნაციონალურ აკადემიაში გამოსვლისას,მთელ მსოფლიოს აცნობა.
საერთაშორისო კვლევათა შედეგების მიხედვით, მეორე ჯგუფში შედიან ევროპული განათლების ქვეყნები: კანადა,რუსეთი, აშშ-ი,, ბალტიისპირეთი, სომხეთი და სხავა პოსტსაბჭოთა ქვეყნები და პრაქტიკულად ევროკავშირის ყველა ქვეყანა. ამ ქვეყნებში (მაგ. რუსეთში) განათლება სახელმწიფოს ზრუნვის საგანია და კარგად არის გაგებული განათლების როლი ქვეყნის უსაფრთხოებისათვის.
შემდეგი ჯგუფია პრობლემური ქვეყნები, რომლებშიც სახელმწიფოს როლი განათლების სფეროში უმნიშვნელოა. ამ ქვეყნების ნაწილი ბუნებრივი რესურსებითაა მდიდარი (მაგ. საუდის არაბეთი,), ნაწილი პოლიტიკურად არამდგრადია. ამ ქვეყნების მოქალაქეებს ურჩევნიათ სხვა ქვეყნებში მიიღონ განათლება, ვიდრე საკუთარ ხელისუფლებას მოსთხოვონ განათლების დონეზე ზრუნვა. ამ ჯგუფში შედიან ლიბანი, ტაილანდი, თურქეთი,იორდანია,, საქართველო, ირანი, ბახრეინი, ეგვიპტე, სირია,მაროკო,
(გაგრძელება იქნება)
დალი ქვირია
ჟურნალი “ისტორიული მემკვიდრეობა“ 2009 წელი № 3
( პირველი ნაწილი)
დღეს ჩვენი ქვეყანა უამრავი პრობლემის წინაშე დგას დაკარგულია ტერიტორიები; საკუთარ სამშობლოში დევნილებად იქცნენ ამ ტერიტორიების მკვიდრნი; ყოველდღიურად იზრდება ქვეყნის დატოვების მსურველთა, , უმუშევართა და სიღარიბის ზღვარს მიღმა მცხოვრებ ადამიანთა რაოდენობა. ამ სიტუაციაში, მიუხედავად იმისა, რომ სკოლებიც გვაქვს და უმაღლესი სასწავლებლებიც, ჩვენი მედიისა და საზოგადოებისათვისაც, განათლების თემა თითქოს მივიწყებული და მეორეხარისხოვანი გახდა. ჩვენი ტელევიზიები, მაგალითად, ძირითადად, მხოლოდ სიმღერასა და ცეკვაში წარმატებულ ბავშვებზე გვიამბობენ.
კარგ სიმღერასა და ცეკვას რა ჯობია,მაგრამ ისიც ხომ ტრივიალურია რომ ქვეყნის ეკონომიკის, უსაფრთხოებისა და, საერთოდ სიძლიერის ერთ-ერთ ძირითად საფუძველს მეცნიერება, უფრო კონკრეტულად კი საბუნებისმეტყველო მეცნიერება წარმოადგენს.. არც ისაა საიდუმლო, რომ განათლებისა და მეცნიერების წყვეტა როდესაც ხდება, მის აღდგენას ათეული წელიწადი სჭირდება. ხელისუფლების მიერ „ჩარეცხილებად“ მონათლულ მეცნიერთა და პედაგოგთა ცვლა თუ არ მოვიდა,, რამდენიმე წელიწადში ჩვენ სკოლის პედაგოგთა მწვავე დეფიციტის წინაშე აღმოვჩნდებით. ასე რომ, სასკოლო განათლება, რომელიც უმაღლესი სკოლისა და სამეცნიერო სექტორის ფუნდამენტს წარმოადგენს, განსაკუთრებულ მ§იშვნელობას იძენს და ის სახელმწიფოსა და მთელი საზოგადოების განსაკუთრებული ზრუნვის საგანს უნდა წარმოადგენდეს. ისეთმა ძლიერმა სახელმწიფომაც კი, როგორიც აშშ-ია, დროზე დააფიქსირა თავისი სასკოლო განათლების ხარვეზები და მისმა ახალმა პრეზიდენტმა მთელი მსოფლიოს გასაგონად განაცხადა, რომ ამერიკული სასკოლო გამათლების დონე არა მხოლოდ განვითარებული, ხშირდ განვითარებადი ქვეყნის სასკოლო განათლების დონესაც კი ჩამორჩება.ამერიკაში შესაბამისი ცვლილებები--რეფორმების გატარება მაშინვე დაიწყო.
რა მდგმარეობაა ამ მხრივ ჩვენთან/? ამ კითხვაზე პასუხს ჩვენ ორ მეცნიერ მკლერვართან,, ფიზიკა-მათემატიკის მეცნიერებათა დოქტორ ლევან გეონჯიანთან და ავიაკოსმოსური მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორ მარინა ლომოურთან საუბარი გვაძლევს. (მიუხედავად იმისა, რომ უნივერსიტეტისადმი მიძღვნილი ჩემი მასალები გაჯერებულია უნივერსიტეტის აწ უკვე ყოფილი რექტორის ხუბუას კრიტიკით, მე გვერდს ვერ ავუვლი იმ ფაქტბ\ს, (რადგან არ მინდა ჩემ ჟურნალისტურ ობიექტურობას ვუღალატო ) რომელმაც მე გამაკვირვა. ეს ფაქტი შემდეგში მდგომარეობს: ხუბუას მითითებით,მისმა მრჩეველმა სამეცნიერო დარგში ფიზიკა-მათემატიკურ მევნიერებათა დოქტორმა რომან ჯობავამ შექმნა ჯგუფი ამ ორი მეცნიერის შემადგენლობით თსუ-ს სტრატეგიული განვითარების მონიტორინგისა და შესაბამისი კვლევების ჩასატარებლად..მანვე შეიმუშავა ჟგუფის მუშაობის სტრატეგია.
ვიდრე უშუალოდ ქართული განათლების სისტემის კვლევას შეუდგებოდნენ ,ჯგუფის წევრებმა საფუძვლიანად გაანალიზეს განათლების კვლევის საერთაშორისო ცენტრის (აშშ-ი, ქ. ბოსტონი) )მიერ ჩატარებული კვლევებით მიღებული შედეგები. კვლევებში 60 ქვეყანა მონაწილეობდა--გამოიკვლიეს სასკოლო განათლების დონე მათემატიკაში, ფიზიკაში, ქიმიაში, ბიოლოგიასა და მშობლიურ ენაში. დღეს მე ქალბატონი მარინასა და ბატონი ლევანის მიერ ჩატარებული მუშაობის შედეგებს მათი ნაამბობის საფუძველზე გაგაცნობთ.
ათიოდე წლის წინათ აშკარად გამოიკვეთა იაპონიის, ტაივანის,სამხრეთ-კორეის,,მალაიზიის, სინგაპურისა და ჰონკონგის ლიდერობის ამბიციები მაღალი ტექნოლოგიების სფეროში, რასაც წინ უსწრებდა სათანადო საგანმანათლებლო- სამეცნიერო სექტორებში მიღწეული წარმატებები. დაახლოებით ამ დროს დაიწყო ჩინეთმა განათლების მასშტაბური, გეგმაზომიერი რეფორმები. ყოველივე ამან ახალი გამოწვევების წინაშე დააყენა ამერიკა და ევროპის ქვეყნები და გამოიწვია ამერიკის მძაფრი ინტერესი განესაზღვრა მისი სასკოლო განათლების დონე მსოფლიო ფონზე.. შესაბამისი კვლევები 2004 წელს დაიწყო.. ამერიკელებმა თავისთვის არა სასურველი შედეგები მიიღეს, რამაც შოკში ჩააგდო პრეზიდენტი ბუში. აღმოჩნდა, რომ იაპონიამ ,სანხრეთკორეამ ,სინგაპურმა და ჰონკონგმა უკანასკნელი 10-15 წლის განმავლობაში თვისობრივი ნახტომი გააკეთეს. ქართველმა მკვლევარებმა ამ ქვეყანათა ჯგუფს „სხვა ცივილიზაციები“ უწოდეს.
„სხვა ცივილიზაციის“ ქვეყნებში განათლების პოლიტიკა სახელმწიფო პოლიტიკის ნაწილია, რაც სულაც არ ნიშნავს სახელმწიფოს ჩარევას საგანმანათლებლო საკითხებში. ამ ქვეყნებში ზუსტად არის დაგეგმილი ეკონომიკა და განსაზღვრულია სტრატეგიული განვითარების ამოცანები. ეს კი შეუძლებელია განათლებისა და, პირველ რიგში სასკოლო განათლების დონის გააზრებისა და მუდმივი განახლების გარეშე. ყველა ეს ქვეყანა, მაგალითად, ელექტრონულ წარმოებაში აშშ-საც კი უსწრებს.
განათლების რეფორმა ამ ქვეყნებში ძველისა და ახლის შერწყმის წარმატებულ მაგალითს წარმოადგენს (განსხვავებით საქართველოსაგან, სადაც ყოველივე ძველს, თუნდაც კარგს“საბჭოთას“იარლიყი მიაკერეს.-დ. ქ.). ერთი მხრივ შენარჩუნდა განათლების ტრადიციული ფორმა: ცოდნის შესაბამისი მკაცრი მოთხოვნები; რეპეტიტორთა ინსტიტუტის, როგორც სასკოლო განათლების განუყოფელი ნაწილის აქტიური მონაწილეობა; მშობლის,ძირითადად დედის(!) მაკონტროლებელი როლის გაძლიერება და ა. შ.
მეორე მხრივ, დაინერგა მეცნიერების უკანასკნელი მიღწევების შემცველი ახალი სასწავლო პროგრამები მათემატიკასა და საბუნებისმეტყველო დისციპლინებში; ახალი ,დასავლური სახელმღვანელოები; მასწავლებლის პროფესიონალიზმის მიმართ მკაცრი მოთხოვნები; მასწავლებლისა და დედების სისტემური, მეთოდური სწავლება, სპეციალური მომზადება და ა, შ.
აღსანისნავია, რომ ყველა ამ წარმატებას,, “სხვა ცივილიზაციის“ ქვეყნებმა ამერიკელი მეცნიერებისა და ექსპერტების დახმარებით მიაღწიეს. ამ მეცნიერთა რიცხვში იყო ლიბერალური სწავლების მეთოდის უმკაცრესი კრიტიკოსი ჰამიდ ნეჟადი, მიწვევები ხდებოდა პირადი ინიციატივითა და მთავრობების დახმარებით.. ამ ქვეყნებისათვის უმნიშვნელოვანესი სტიმული გახდა ჩინური მმეცნიერებისა და ეკონომიკის აღმავლობა, რასაც ასევე შეუწყვეს ხელი ამერიკელმა მეცნიერებმა და ექსპერტებმა.
დასახელებულ ქვეყნებშიბ მიზანმიმართულად ქმნიან ცენტრალური მართვისა და თვითორგანიზაციის ოპტიმალურად დაბალანსებულ სისტემებს (ოპტიმალური საქართველოში სკოლების რაოდენობის შემცირებაში გამოიხატა. დ. ქ.) ეს სისტემები მთელ ჯაჭვს მოიცავს სკოლიდან მეცნიერებათა აკადემიამდე. სახელმწიფო ხელს უწყობს თითოეული მოქალაქის პროფესიონალური კომპეტენციის ამაღლებას მისი შესაძლებლობის ფარგლებში, მისი ბუნებრივი ნიჭის რეალიზაციას. ამ ქვეყნებში ცივილიზაციის მიღწევების შემცველი ინფორმაცია რაციონალურედ „მიება“ განათლებისა და მეცნიერების სისტემას.
საერთაშორისო კვლევების შედეგების გაანალიზებისა და ეკონომიკური დასაბუთების შემდეგ, 4 წლის წინათ, აშშ-ში უკვე დაიწყო ცოდნის შეძენაზე ორიენტირებული სწავლების პრინციპების რეალიზაცია--რეფორმები (ზუსტად ამ დროს, როდესაც აშშ-მა უარი თქვა ლიბერალური სწავლების მეთოდზე, ქართველმა რეფორმატორებმა ბოლ;ო მოუღეს ერთ დროს მოწინავე ქართულ საგანმანათლებლო სისტემას და ლიბერალური განათლების მეთოდის განხორციელება დაიწყეს, თანაც აპელირებას აშშ-ზე აკეთებდნენ--დ. ქ.) ლიბერალური განათლების ( რომელიც სამეცნიერო საზოგადოებაში „გინდ ისწავლე, გინდ-არას“ სახელითაა ცნობილი) დასასრული, ამერიკის ახალმა პრეზიდენტმა წელს ამერიკის ნაციონალურ აკადემიაში გამოსვლისას,მთელ მსოფლიოს აცნობა.
საერთაშორისო კვლევათა შედეგების მიხედვით, მეორე ჯგუფში შედიან ევროპული განათლების ქვეყნები: კანადა,რუსეთი, აშშ-ი,, ბალტიისპირეთი, სომხეთი და სხავა პოსტსაბჭოთა ქვეყნები და პრაქტიკულად ევროკავშირის ყველა ქვეყანა. ამ ქვეყნებში (მაგ. რუსეთში) განათლება სახელმწიფოს ზრუნვის საგანია და კარგად არის გაგებული განათლების როლი ქვეყნის უსაფრთხოებისათვის.
შემდეგი ჯგუფია პრობლემური ქვეყნები, რომლებშიც სახელმწიფოს როლი განათლების სფეროში უმნიშვნელოა. ამ ქვეყნების ნაწილი ბუნებრივი რესურსებითაა მდიდარი (მაგ. საუდის არაბეთი,), ნაწილი პოლიტიკურად არამდგრადია. ამ ქვეყნების მოქალაქეებს ურჩევნიათ სხვა ქვეყნებში მიიღონ განათლება, ვიდრე საკუთარ ხელისუფლებას მოსთხოვონ განათლების დონეზე ზრუნვა. ამ ჯგუფში შედიან ლიბანი, ტაილანდი, თურქეთი,იორდანია,, საქართველო, ირანი, ბახრეინი, ეგვიპტე, სირია,მაროკო,
(გაგრძელება იქნება)
დალი ქვირია
ჟურნალი “ისტორიული მემკვიდრეობა“ 2009 წელი № 3
четверг, 19 августа 2010 г.
დალი ქვირია.
ქართული განათლების რეფორმის მიზანია მომავალ თაობას არ ჰქონდეს ეროვნული თვითშეგნება
და სამშობლოს განცდა.
სამეცნიერო-კვლევითი სექტორი უნივერსიტეტიდან გატანილია.
საქართველოში ჩატარებული განათლებისა და მეცნიერების რეფორმის შესახებ ბევრი დაიწერა და დაინტერესებული საზოგადოებისათვის რეფორმის ყოველი ეტაპის მიმდინარეობა კარგად უნდა იყოს ცნობილი. რეფორმები კორუფციის, რეპეტოტორთა ინსტიტუტის მოსპობისა და ბოლონიის პროცესთან მიერთების ლოზუნგით მიმდინარეობდა. მაგრამ, ფაქტია, რომ საზოგადოებას არც კორუფციის ბრალდებით დასჯილი უნახავს ვინმე, არც რეპეტიტორთა ინსტიტუტი შესუსტებულა(პირიქით მოხდა) და არც ბოლონიის პროცესის ძირითადი დებულებები შესრულებულა. დაისაჯა ივანე ჯავახიშვილისა და მისი თანამებრძოლების მიერ დიდი შრომის ფასად შექმნილი, მრავალჭირნახული და ყოველივე ეროვნულის სათავე და წამომწყები, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი. სტუდენტებს დანაშაულებრივად წაერთვათ უფლება მოესმინათ მსოფლიოში აღიარებული მეცნიერების- თენგიზ სანაძისა და ვანო კიღურაძის, სახელმწიფო პრემიის ლაურეატის, პროფესორ ლერი ქურდაძის, პროფესორების -- ჯემალ მებონიას, ოლეგ ნამიჩეიშვილისა და სხვათა ლექციები; დაიხურა კვლევითი-სამეცნიერო ლაბორატორიები და კაბინეტები; უნივერსიტეტიდან გატანილია კვლევითი--სამეცნიერო სექტორი.
ფიზიკის ფაკულტეტის ბიბლიოთეკის დახურვისას წიგნებს მეოთხე სართულიდან ისროდნენ. და ეს ჩვენს უნივერსიტეტში ხდებოდა. უნივერსიტეტში, რომლის ზღურბლსაც წინა თაობების სტუდენტები მხოლოდ ქუდის მოხდის შემდეგ გადააბიჯებდნენ ხოლმე; უნივერსიტეტში, რომლის აღზრდილი მეცნიერებიც დღეს მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყანაში მოღვაწეობენ და მაღალ პოზიციებს იკავებენ; უნივერსიტეტში, რომლის სტუდენტებზეც დღესაც არ წყდება მოთხოვნა განვითარებული ქვეყნების პრესტიჟული უნივერსიტეტებიდან და ფირმებიდან. უნივერსიტეტში ჩატარებული რეფორმა იყო დარტყმა ქართული მეცნიერებისა და განათლების კერაზე, დარტყმა ქართველი ადამიანის სათუთ და საამაყო გრძნობებზე.
დღეისათვის რეფორმატორული ცვლილებები ძირითადად ჩამთავრებულია (თუ არ ჩავთვლით სასკოლო თუ საუნივერსიტეტო შენობების შეღებვა—შეფერადებას). დღეს ამ გაუაზრებელი, დამანგრეველი რეფორმების თვასაჩინო შედეგების ანალიზის დრო დადგა, თუმცა, განათლების სისტემის სპეციფიკიდან გამომდინარე,(სადაც ცვლილებები უფრო გვიან იჩენს ხოლმე თავს), რეფორმატორების ნამოქმედარის საბოლოო შედეგების ხილვა, ჯერ კიდევ წინა გვაქვს. რა მდგომარეობაა თსუ-ს რეფორმირებულ ისტორიის ფაკულტეტზე დღეს?-- ამის თაობაზე, ისტორიულ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი გიორგი ოთხმეზური გვესაუბრება
როგორ ისწავლებოდა საქართველოს ისტორია სკოლასა და უნივერსიტეტში საბჭოთა პერიოდში?
საბჭოთა სკოლაში საქართველოს ისტორია მეტად მცირე დოზით, მხოლოდ ერთ კლასში ისწავლებოდა. არსებობდა მხოლოდ ერთი სახელმძღვანელო. ჩვენი მშობლების თაობის ბრძოლის შედეგად უნივერსიტეტის ყველა ფაკულტეტზე დაიწყო საქართველოს ისტორიის სწავლება. ილია ვეკუას მიერ დიდი საბჭოს სხდომაზე ამის თაობაზე გაკეთებულ განცხადებას მთელი დარბაზი ტაშით შეხვდა.
რა ცვლილებები მოხდა საქართველოს ისტორიის სასკოლო სწავლებაში დამოუკიდებლობის მოპოვების
შემდეგ?
დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ საქართველოს ისტორიის სასკოლო სწავლების კურსის მოცულობა გაიზარდა. შედგნილ იქნა ჯერ მე-8-ე, მე-9-ე კლასების სახელმძღვანელოები მარიკა ლორთქიფანიძის, ნოდარ ასათიანის და სხვათა ავტორობით, შემდეგ კი მე-10-ე, მე-11-ე კლასების სახელმძღვანელოები ვახტანგ გურულისა და მერაბ ვაჩნაძის ავტორობით. საქართველოს ისტორია ისწავლებოდა მეხუთედან მეთერთმეტე კლასის ჩათვლით. მხოლოდ მეექვსე კლასი იყო გამოტოვებული. მეათე კლასის სახემძღვანელოს ავტორები იყვნენ მარიკა ლორთქიფანიძე, როინ მეტრეველი, გივი ჯანბერიძე, ოთარ ჯაფარიძე, ოთარ ლორთქიფანიძე, გიორგი ოთხმეზური.ამ სახელმძღვანელოების ავტორი საქართველოს ისტორიის თითოეული პერიოდის ისტორიის ავტორი იყო - ამ პერიოდის ისტორიის სპეციალისტი. როგორც ხედავთ, ავტორები არიან მეტად მაღალკვალიფიციურნი და კარგი მასწავლებლის დახმარებით ქართველ ბავშვებს სრული შესაძლრებლობა ეძლეოდათ უმაღლეს დონეზე შეესწავლათ მშობლიური ქვეყნის ისტორია.
როგორია რეფორმატორების მიდგომა საქართველოს ისტორიის სწავლებისადმი?
რეფორმატორებმა ძირეულად შესცვალეს საქართველოს ისტორიის სწავლებისადმი მიდგომა. ამ მიდგომით საქართვველოს ისტორია განიხილება არა როგრც ცალკე საგანი და ცალკე შესწავის სფერო, არამედ ის მსოფლიო ისტორის კონტექსტში განიხილება და ისწავლება. მეშვიდე კლასში მოხდა ორი საგნის -- ისტორიისა და გეოგრაფიის ერთ სახელმძღვანელოში გაერთიანება. რა თქმა უნდა, ეს მექანიკური მოვლენაა და მას არავითარი მეცნიერული საფუძველი არ აქვს. ბევრ სკოლაში ერთი სახელმძღვანელოდან ისტორიას ისტორიის მასწავლებელი ასწავლიდა და გეოგრაფიას კი, გეოგრაფიის მასწავლებელი. ასე რომ, სრულ გაუგებრობასთან გვაქვს საქმე.მთავარი სწავლების ამგვარ პრინციპში ის არის, რომ საქართველოს ისტორიის ამ კონტექტსში სწავლებისას, ხდება მისი სრული ჩაკარგვა მსოფლიოს ისტორიაში, თუნდაც სახელმძღვანელოს მოცულობიდან გამომდინარე.
რითი ხსნით რეფორმატორების ასეთ მიდგომას მშობლიური ქვეყნის ისტორიისადმი და რას ისახავენ ისინი
მიზნად?
რეფორმატორების მიზანი არის ის, რომ ქართველ მოზარდს, ანუ მომავალ თაობას არ ჰქონდეს
ეროვნული თვითშეგნებისა და სამშობლოს განცდა.ეს მოვლენა სულაც არ არის შემთხვევითი. ყოველივე ეს შეგნებულად არის გაკეთებული.რეფარმატორების მიდგომით, სახელმძღვანელოებში საქართველოს ისტორიის მოცულობა უნდა იყოს მცირე, არ უნდა იყოს გამოკვეთილი მსოფლიო ისტორიიდან და აქცენტი უნდა კეთდებოდეს ზოგადსაკაცობრიობო პრობლემებზე და ზოგად განითარებაზე, და არა ეროვნულ პრობლემებზე. 2006 წელს გამოცემული მეშვიდე კლასის სახელმძღვანელოს ავტორები არიან ზურაბ კიკნაზე, ვაჟა ნეიძე, ლელი პატარიძე, მზია სურგულაზე, მერაბ ლაოშვილი, თამარ უზუნაშვილი.
მე მიმაჩნია, რომ საქართველოს ისტორია უნდა ისწავლებოდეს ცალკე. .მსოფლიოს ისტორია კი ცალკე და მსოფლიო ისტორიის მოცულობის გაზრდა არ უნდა ხდებოდეს საქართველოს ისტორიის ხარჯზე. აბსოლუტურად გაუმართლებლად მიმაჩნია ისტორიისა და გეოგრაფიის ერთი სახელმძღვანელოთი სწავლება. სხვათა შორის, ამ ფაქტს, ჯერ კიდევ ლომაიას დროს პრეზიდენტმაც სისულელე უწოდა.
საქართველოს ისტორიის სწავლებაში რეფორმატორების მიერ გატარებული ცვლილებების პრაქტიკული მიზანი კი იმაში მდგომარეობს, რომ საქართველოს ისტორიის ნიშანი ცალკე არ შევიდეს სასკოლო ატესტატში და შესაბამისად მისი ცალკე ჩაბარება ვერ მოხდეს გამოცდებზე( მსოფლიო ისტორიისაგან დამოუკიდებლად). ყოველივე ამის შედეგად, საქართველოს ისტორიის სწავლის მოტივაცია სკოლაში მაქსიმალურად შემცირებულია და მისი შესწავლა მხოლოდ მეცხრე კლასში-- გ. ანჩაბაძის სახელმძვანელოთი მიმდინარეობს.
რა ხდება ამ თვალსაზრისით ყნივერსიტეტში?
საბჭოთა პერიოდში, ქართულ უნივერსიტეტში, ისევე როგორც ყველა განვითარებული ქვეყნის პრესტიჟულ უნივერსიტეტში, არსებობდა ისტორიის დამოუკიდებელი ფაკულტეტი. რეფორმატორებმა ბევრ სხვა კათედრასთან, ერთად გააუქმეს საქართველოს ისტორის კათედრა, ხოლო ფაკულტეტი სხვა 5 ფაკულტეტთან ერთად, ფილოლოგიის ფაკულტეტთან გააერთიანეს. სხვათაშორის, რექტორი ხუბუა, მოსვლისას გაკეთებულ განცხადებებში ეწინაარღმდეგებოდა ფაკულტეტების გამსხვილებას, თუმცა შემდეგ არაფერი არ გაკეთებულა ამის საწინაარმდეგოდ.საქართველოს ისტორიის კათედრასთან 1997—2004 წლებში ფუნქციონირებდა წყაროთმცოდნეობისა და ისტორიოგრაფიის კვლევითი-სამეცნიერო ლაბორატორია, რომელსაც მე ვხელმძრვანელობდი. ლაბორატორიაში გეგმაზომიერად მიმდინარეობდა ქართული წყაროების შესწავლა და კვლევები `ქართლის ცხოვრების” ტექსტზე. ჩვენი კვლევითი სამეცნიერო ნამუშევარი `ქართლის ცხოვრების’ ტექსტთან დაკავშირებით გადავეცით მეცნიერებათა აკადემიას, `"ქართლის ცხოვრების” ტექსტის დამდგენი კომისიისათვის. საერთოდ, ტექსტის დადგენაზე მუშაობდა ჩვენი ლაბორატორია და მეცნიერებათა აკადემიის შესაბამისი განყოფილება.
გარდა ამისა, ლაბორატორია მუშაობდა ცნობილი ქართველი ისტორიკოსების ბიოგრაფიასა და მემკვიდრეობაზე. გამოიცა კიდევაც ქეთევან ნებიერიძის მონოგრაფია ცნობილ ქართველ ისტორიკოსზე -თედო ჟორდანიაზე.კათედრების დახურვა მთელი უნივერსიტეტის მასშტაბით განხორციელდა, ხოლო საქართველოს ისტორიის სწავლება უნივერსიტეტში მხოლოდ ჰუმანიტარულ ფაკულტეტზე მიმდინარეობს.
კათედრის არსებობის პერიოდში თუ არსებობდა სტუდენტთა ჩართვა სამეცნიერო კვლევებში და რა
მდგომარეობაა ამ მხრივ დღეს?
კათედრასთან ფუნქციონირებდა სტუდენტთა სამეცნიერო წრე, ტარდებოდა სამეცნიერო კონფერენციები და სტუდენტები თავის ნამუშევარზე მუშაობასთან ერთად ეცნობოდნენ სხვა სტუდენტების ნამუშევრებს და შესაბამისად იფართოებდნენ სამეცნიერო თვალსაწიერს. ეს წრე დღესაც არსებობს, მაგრამ ის ახლა მსოფლიო ისტორიის წრედ გადაოქცა.
რეფორმის კიდევ რომელი შედეგებით "გაგვახარებთ”?
რეფორმის შედეგებია რუსეთის ისტორიის და მსოფლიო ისტორიის კაბინეტების, საქართველოს ისტორიის კათედრასთან არსებული "`ქართული სახელმწიფო და სახალხო დიპლომატიის ისტორიის შემსწავლელი სამეცნიერო -კვლევითი ცენტრის”, და “პარტიების ისტორიების შემსწავლელი სამეცნიერო კვლევითი ლაბორატორიის” დახურვა.
როგორც თქვენი ნაამბობიდან ჩანს რეფორმა თსუ --ში ტარდებოდა კათედრების, ლაბორატორიების,
კაბინეტებისა და სამეცნიერო ცენტრების დახურვის ნიშნით. არის თუ არა ისტორიის ფაკულტეტზე დღეს
პირობები კვლევითი—სამეცნიერო მუშაობისათვის? სრულდება თუ არა ბოლონიის პროცესის ერთ-ერთი
ძირითადი დებულება –სწავლებისა და სამეცნიერო კვლევის ერთიანობის შესახებ?
კვლევითი მუშაობა დღეს უნივერსიტეტში მხოლოდ პირად ინიციატივაზეა დამოკიდებული და სამეცნიერო-კვლევითი მუშაობისათვის არავითარი პირობები აღარ არსებობს. როგორც სასწავლო, ისე სამეცნიერო პროცესს დიდი დარტყმა მიაყენა ასევე იმ ფაქტმა, რომ ბევრი პროფესიონალი და ღირსეული სპეციალისტი აღმოჩნდა უნივერსიტეტს გარეთ, რის შედეგებსაც ჩვენ მომავალში მოვიმკით.რეფორმის დამსახურებაა ისიც, რომ სტუდენტთა არასაკმარისი რაოდენობის გამო, ყოველწლიურად კითხვის ნიშნის ქვეშ იდგა მაგისტრატურის ჯგუფის გახსნა, რაც კიდევ ერთხელ მოწმობს საქართველოს ისტორიისადმი ნიჰილისტურ დამოკიდებულებას. წელს მაგისტრატურის ჯგუფი ბოლოსდაბოლოს 7 კაცის რაოდენობით გაიხსნა.
ამდენი დახურვისა და გაუქმების ფონზე, თითქოს რაღაც ძვრებზე არის ლაპარაკი?
ჩემის აზრით,განათლების სამინისტრომ გაანალიზა დაშვებული შეცდომები და არის მათი გამოსწორბის
მცდელობები—შეიქმნა სახელმძღვანელოების ახლებურად შედგენისათვის ჯგუფი. ყოველ შემთხვევაში
ამაზე არის ლაპარაკი.
უნივერსიტეტის გადარჩენის რა გზებს ხედავთ?
უპირველეს ყოვლისა განათლების კანონი უნდა აკმაყოფილებდეს ბოლონიის პროცესის მოთხოვნებს. სახელმწიფო ყოველწლიურად უნდა ზრდიდეს უნივერსიტეტის დაფინანსებას და რაც მთავარია, კანონი უნდა უზრუნველყოფდეს უნივერსიტეტის სრულ ავტონომიას. უნივერსიტეტში უნდა აღდგეს სამეცნიერო სექტორი. რაც შეეხება უნივერსიტეტში ჩარიცხვას, გადამწყვეტი მნიშვნლობა უნდა მიენიჭოს სკოლის ატესტატს. შემდეგ კი ახალგაზრდამ უნდა ჩააბაროს საგანი არჩეულ სპეციალობაში და მე ვთვლი, რომ ყველა ფაკულტეტზე უნდა ბარდებოდეს ქართული ენა და საქართველოს ისტორია.
პ.ს. როგორც ხედავთ, ქართულ უნივერსიტეტში რეფორმა და დახურვა-გაუქმება სინონიმები გახდა. რაც შეეხება სამშობლოს ისტორიას, მე ჩვენ დიდ წინაპარს მოვიშველიებ: `დავიწყება ისტორიისა, თავისის წარსულისა და ყოფილის ცხოვრების აღმოფხვრა ხსოვნისაგან—მომასწავლებელია ერის სულით და ხორცით მოშლისა, დარღვევისა და მთლად წარწყმედისაცა”. ამისაკენ მიისწრაფვით თქვენ, საქართველოს განათლების რეფორმის `"ძვირფასო მამებო!” თქვენ, უცხოეთში `სწავლასა” და გამგზავრებას მოწყურებულო მინისტრებო?
პ.ს. ამ ბოლო დღეებში ტელევიზიით სასკოლო განათლების შესახებ პრეზიდენტის სიტყვების გამხმოვანებლებელთა გამოსვლები დაიწყო. განათლების მინისტრი გვპირდება, რომ ახალ რეფორმაში სპეციალისტებს ჩართავს. მაგრამ ყოველ რეფორმას რომ საკანონმდებლო ბაზა სჭირდება, ამაზე საერთოდ არ ლაპარაკობენ. მეორე: თუ საქმეში ისეთ სპეციალისტებს ჩართავენ, რომლებმაც საუნივერსიტეტო კონკურსებში გამარჯვების შემდეგ სალექციო ცხრილი ვერ შეადგინეს და ამ პრობლემის გადასაჭრელად უნივერსიტეტგარეთ დარჩენილი პროფესორების მოწვევა გახდა საჭირო, ის კრიზისი, რომელიც დღეს ქართულ სკოლაშია, ვერ დაიძლევა. ყოველივე ეს ცალკე საუბრის თემაა და უამრავი არგუმენტი გვარწმუნებს, რომ წამოწყებული კამპანია შორსაა საქმისადმი მეცნიერული მიდგომისაგან, თუმცა ისიც გასათვალისწინებელია, რომ "`რეფორმატორების” მიერ დანგრეული ქართული განათლების ჯერ აღსადგენად და შედეგ წინ წასაწევად უმცირესი შანსიც კი უნდა გამოვიყენოთ.
.
ქართული განათლების რეფორმის მიზანია მომავალ თაობას არ ჰქონდეს ეროვნული თვითშეგნება
და სამშობლოს განცდა.
სამეცნიერო-კვლევითი სექტორი უნივერსიტეტიდან გატანილია.
საქართველოში ჩატარებული განათლებისა და მეცნიერების რეფორმის შესახებ ბევრი დაიწერა და დაინტერესებული საზოგადოებისათვის რეფორმის ყოველი ეტაპის მიმდინარეობა კარგად უნდა იყოს ცნობილი. რეფორმები კორუფციის, რეპეტოტორთა ინსტიტუტის მოსპობისა და ბოლონიის პროცესთან მიერთების ლოზუნგით მიმდინარეობდა. მაგრამ, ფაქტია, რომ საზოგადოებას არც კორუფციის ბრალდებით დასჯილი უნახავს ვინმე, არც რეპეტიტორთა ინსტიტუტი შესუსტებულა(პირიქით მოხდა) და არც ბოლონიის პროცესის ძირითადი დებულებები შესრულებულა. დაისაჯა ივანე ჯავახიშვილისა და მისი თანამებრძოლების მიერ დიდი შრომის ფასად შექმნილი, მრავალჭირნახული და ყოველივე ეროვნულის სათავე და წამომწყები, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი. სტუდენტებს დანაშაულებრივად წაერთვათ უფლება მოესმინათ მსოფლიოში აღიარებული მეცნიერების- თენგიზ სანაძისა და ვანო კიღურაძის, სახელმწიფო პრემიის ლაურეატის, პროფესორ ლერი ქურდაძის, პროფესორების -- ჯემალ მებონიას, ოლეგ ნამიჩეიშვილისა და სხვათა ლექციები; დაიხურა კვლევითი-სამეცნიერო ლაბორატორიები და კაბინეტები; უნივერსიტეტიდან გატანილია კვლევითი--სამეცნიერო სექტორი.
ფიზიკის ფაკულტეტის ბიბლიოთეკის დახურვისას წიგნებს მეოთხე სართულიდან ისროდნენ. და ეს ჩვენს უნივერსიტეტში ხდებოდა. უნივერსიტეტში, რომლის ზღურბლსაც წინა თაობების სტუდენტები მხოლოდ ქუდის მოხდის შემდეგ გადააბიჯებდნენ ხოლმე; უნივერსიტეტში, რომლის აღზრდილი მეცნიერებიც დღეს მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყანაში მოღვაწეობენ და მაღალ პოზიციებს იკავებენ; უნივერსიტეტში, რომლის სტუდენტებზეც დღესაც არ წყდება მოთხოვნა განვითარებული ქვეყნების პრესტიჟული უნივერსიტეტებიდან და ფირმებიდან. უნივერსიტეტში ჩატარებული რეფორმა იყო დარტყმა ქართული მეცნიერებისა და განათლების კერაზე, დარტყმა ქართველი ადამიანის სათუთ და საამაყო გრძნობებზე.
დღეისათვის რეფორმატორული ცვლილებები ძირითადად ჩამთავრებულია (თუ არ ჩავთვლით სასკოლო თუ საუნივერსიტეტო შენობების შეღებვა—შეფერადებას). დღეს ამ გაუაზრებელი, დამანგრეველი რეფორმების თვასაჩინო შედეგების ანალიზის დრო დადგა, თუმცა, განათლების სისტემის სპეციფიკიდან გამომდინარე,(სადაც ცვლილებები უფრო გვიან იჩენს ხოლმე თავს), რეფორმატორების ნამოქმედარის საბოლოო შედეგების ხილვა, ჯერ კიდევ წინა გვაქვს. რა მდგომარეობაა თსუ-ს რეფორმირებულ ისტორიის ფაკულტეტზე დღეს?-- ამის თაობაზე, ისტორიულ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი გიორგი ოთხმეზური გვესაუბრება
როგორ ისწავლებოდა საქართველოს ისტორია სკოლასა და უნივერსიტეტში საბჭოთა პერიოდში?
საბჭოთა სკოლაში საქართველოს ისტორია მეტად მცირე დოზით, მხოლოდ ერთ კლასში ისწავლებოდა. არსებობდა მხოლოდ ერთი სახელმძღვანელო. ჩვენი მშობლების თაობის ბრძოლის შედეგად უნივერსიტეტის ყველა ფაკულტეტზე დაიწყო საქართველოს ისტორიის სწავლება. ილია ვეკუას მიერ დიდი საბჭოს სხდომაზე ამის თაობაზე გაკეთებულ განცხადებას მთელი დარბაზი ტაშით შეხვდა.
რა ცვლილებები მოხდა საქართველოს ისტორიის სასკოლო სწავლებაში დამოუკიდებლობის მოპოვების
შემდეგ?
დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ საქართველოს ისტორიის სასკოლო სწავლების კურსის მოცულობა გაიზარდა. შედგნილ იქნა ჯერ მე-8-ე, მე-9-ე კლასების სახელმძღვანელოები მარიკა ლორთქიფანიძის, ნოდარ ასათიანის და სხვათა ავტორობით, შემდეგ კი მე-10-ე, მე-11-ე კლასების სახელმძღვანელოები ვახტანგ გურულისა და მერაბ ვაჩნაძის ავტორობით. საქართველოს ისტორია ისწავლებოდა მეხუთედან მეთერთმეტე კლასის ჩათვლით. მხოლოდ მეექვსე კლასი იყო გამოტოვებული. მეათე კლასის სახემძღვანელოს ავტორები იყვნენ მარიკა ლორთქიფანიძე, როინ მეტრეველი, გივი ჯანბერიძე, ოთარ ჯაფარიძე, ოთარ ლორთქიფანიძე, გიორგი ოთხმეზური.ამ სახელმძღვანელოების ავტორი საქართველოს ისტორიის თითოეული პერიოდის ისტორიის ავტორი იყო - ამ პერიოდის ისტორიის სპეციალისტი. როგორც ხედავთ, ავტორები არიან მეტად მაღალკვალიფიციურნი და კარგი მასწავლებლის დახმარებით ქართველ ბავშვებს სრული შესაძლრებლობა ეძლეოდათ უმაღლეს დონეზე შეესწავლათ მშობლიური ქვეყნის ისტორია.
როგორია რეფორმატორების მიდგომა საქართველოს ისტორიის სწავლებისადმი?
რეფორმატორებმა ძირეულად შესცვალეს საქართველოს ისტორიის სწავლებისადმი მიდგომა. ამ მიდგომით საქართვველოს ისტორია განიხილება არა როგრც ცალკე საგანი და ცალკე შესწავის სფერო, არამედ ის მსოფლიო ისტორის კონტექსტში განიხილება და ისწავლება. მეშვიდე კლასში მოხდა ორი საგნის -- ისტორიისა და გეოგრაფიის ერთ სახელმძღვანელოში გაერთიანება. რა თქმა უნდა, ეს მექანიკური მოვლენაა და მას არავითარი მეცნიერული საფუძველი არ აქვს. ბევრ სკოლაში ერთი სახელმძღვანელოდან ისტორიას ისტორიის მასწავლებელი ასწავლიდა და გეოგრაფიას კი, გეოგრაფიის მასწავლებელი. ასე რომ, სრულ გაუგებრობასთან გვაქვს საქმე.მთავარი სწავლების ამგვარ პრინციპში ის არის, რომ საქართველოს ისტორიის ამ კონტექტსში სწავლებისას, ხდება მისი სრული ჩაკარგვა მსოფლიოს ისტორიაში, თუნდაც სახელმძღვანელოს მოცულობიდან გამომდინარე.
რითი ხსნით რეფორმატორების ასეთ მიდგომას მშობლიური ქვეყნის ისტორიისადმი და რას ისახავენ ისინი
მიზნად?
რეფორმატორების მიზანი არის ის, რომ ქართველ მოზარდს, ანუ მომავალ თაობას არ ჰქონდეს
ეროვნული თვითშეგნებისა და სამშობლოს განცდა.ეს მოვლენა სულაც არ არის შემთხვევითი. ყოველივე ეს შეგნებულად არის გაკეთებული.რეფარმატორების მიდგომით, სახელმძღვანელოებში საქართველოს ისტორიის მოცულობა უნდა იყოს მცირე, არ უნდა იყოს გამოკვეთილი მსოფლიო ისტორიიდან და აქცენტი უნდა კეთდებოდეს ზოგადსაკაცობრიობო პრობლემებზე და ზოგად განითარებაზე, და არა ეროვნულ პრობლემებზე. 2006 წელს გამოცემული მეშვიდე კლასის სახელმძღვანელოს ავტორები არიან ზურაბ კიკნაზე, ვაჟა ნეიძე, ლელი პატარიძე, მზია სურგულაზე, მერაბ ლაოშვილი, თამარ უზუნაშვილი.
მე მიმაჩნია, რომ საქართველოს ისტორია უნდა ისწავლებოდეს ცალკე. .მსოფლიოს ისტორია კი ცალკე და მსოფლიო ისტორიის მოცულობის გაზრდა არ უნდა ხდებოდეს საქართველოს ისტორიის ხარჯზე. აბსოლუტურად გაუმართლებლად მიმაჩნია ისტორიისა და გეოგრაფიის ერთი სახელმძღვანელოთი სწავლება. სხვათა შორის, ამ ფაქტს, ჯერ კიდევ ლომაიას დროს პრეზიდენტმაც სისულელე უწოდა.
საქართველოს ისტორიის სწავლებაში რეფორმატორების მიერ გატარებული ცვლილებების პრაქტიკული მიზანი კი იმაში მდგომარეობს, რომ საქართველოს ისტორიის ნიშანი ცალკე არ შევიდეს სასკოლო ატესტატში და შესაბამისად მისი ცალკე ჩაბარება ვერ მოხდეს გამოცდებზე( მსოფლიო ისტორიისაგან დამოუკიდებლად). ყოველივე ამის შედეგად, საქართველოს ისტორიის სწავლის მოტივაცია სკოლაში მაქსიმალურად შემცირებულია და მისი შესწავლა მხოლოდ მეცხრე კლასში-- გ. ანჩაბაძის სახელმძვანელოთი მიმდინარეობს.
რა ხდება ამ თვალსაზრისით ყნივერსიტეტში?
საბჭოთა პერიოდში, ქართულ უნივერსიტეტში, ისევე როგორც ყველა განვითარებული ქვეყნის პრესტიჟულ უნივერსიტეტში, არსებობდა ისტორიის დამოუკიდებელი ფაკულტეტი. რეფორმატორებმა ბევრ სხვა კათედრასთან, ერთად გააუქმეს საქართველოს ისტორის კათედრა, ხოლო ფაკულტეტი სხვა 5 ფაკულტეტთან ერთად, ფილოლოგიის ფაკულტეტთან გააერთიანეს. სხვათაშორის, რექტორი ხუბუა, მოსვლისას გაკეთებულ განცხადებებში ეწინაარღმდეგებოდა ფაკულტეტების გამსხვილებას, თუმცა შემდეგ არაფერი არ გაკეთებულა ამის საწინაარმდეგოდ.საქართველოს ისტორიის კათედრასთან 1997—2004 წლებში ფუნქციონირებდა წყაროთმცოდნეობისა და ისტორიოგრაფიის კვლევითი-სამეცნიერო ლაბორატორია, რომელსაც მე ვხელმძრვანელობდი. ლაბორატორიაში გეგმაზომიერად მიმდინარეობდა ქართული წყაროების შესწავლა და კვლევები `ქართლის ცხოვრების” ტექსტზე. ჩვენი კვლევითი სამეცნიერო ნამუშევარი `ქართლის ცხოვრების’ ტექსტთან დაკავშირებით გადავეცით მეცნიერებათა აკადემიას, `"ქართლის ცხოვრების” ტექსტის დამდგენი კომისიისათვის. საერთოდ, ტექსტის დადგენაზე მუშაობდა ჩვენი ლაბორატორია და მეცნიერებათა აკადემიის შესაბამისი განყოფილება.
გარდა ამისა, ლაბორატორია მუშაობდა ცნობილი ქართველი ისტორიკოსების ბიოგრაფიასა და მემკვიდრეობაზე. გამოიცა კიდევაც ქეთევან ნებიერიძის მონოგრაფია ცნობილ ქართველ ისტორიკოსზე -თედო ჟორდანიაზე.კათედრების დახურვა მთელი უნივერსიტეტის მასშტაბით განხორციელდა, ხოლო საქართველოს ისტორიის სწავლება უნივერსიტეტში მხოლოდ ჰუმანიტარულ ფაკულტეტზე მიმდინარეობს.
კათედრის არსებობის პერიოდში თუ არსებობდა სტუდენტთა ჩართვა სამეცნიერო კვლევებში და რა
მდგომარეობაა ამ მხრივ დღეს?
კათედრასთან ფუნქციონირებდა სტუდენტთა სამეცნიერო წრე, ტარდებოდა სამეცნიერო კონფერენციები და სტუდენტები თავის ნამუშევარზე მუშაობასთან ერთად ეცნობოდნენ სხვა სტუდენტების ნამუშევრებს და შესაბამისად იფართოებდნენ სამეცნიერო თვალსაწიერს. ეს წრე დღესაც არსებობს, მაგრამ ის ახლა მსოფლიო ისტორიის წრედ გადაოქცა.
რეფორმის კიდევ რომელი შედეგებით "გაგვახარებთ”?
რეფორმის შედეგებია რუსეთის ისტორიის და მსოფლიო ისტორიის კაბინეტების, საქართველოს ისტორიის კათედრასთან არსებული "`ქართული სახელმწიფო და სახალხო დიპლომატიის ისტორიის შემსწავლელი სამეცნიერო -კვლევითი ცენტრის”, და “პარტიების ისტორიების შემსწავლელი სამეცნიერო კვლევითი ლაბორატორიის” დახურვა.
როგორც თქვენი ნაამბობიდან ჩანს რეფორმა თსუ --ში ტარდებოდა კათედრების, ლაბორატორიების,
კაბინეტებისა და სამეცნიერო ცენტრების დახურვის ნიშნით. არის თუ არა ისტორიის ფაკულტეტზე დღეს
პირობები კვლევითი—სამეცნიერო მუშაობისათვის? სრულდება თუ არა ბოლონიის პროცესის ერთ-ერთი
ძირითადი დებულება –სწავლებისა და სამეცნიერო კვლევის ერთიანობის შესახებ?
კვლევითი მუშაობა დღეს უნივერსიტეტში მხოლოდ პირად ინიციატივაზეა დამოკიდებული და სამეცნიერო-კვლევითი მუშაობისათვის არავითარი პირობები აღარ არსებობს. როგორც სასწავლო, ისე სამეცნიერო პროცესს დიდი დარტყმა მიაყენა ასევე იმ ფაქტმა, რომ ბევრი პროფესიონალი და ღირსეული სპეციალისტი აღმოჩნდა უნივერსიტეტს გარეთ, რის შედეგებსაც ჩვენ მომავალში მოვიმკით.რეფორმის დამსახურებაა ისიც, რომ სტუდენტთა არასაკმარისი რაოდენობის გამო, ყოველწლიურად კითხვის ნიშნის ქვეშ იდგა მაგისტრატურის ჯგუფის გახსნა, რაც კიდევ ერთხელ მოწმობს საქართველოს ისტორიისადმი ნიჰილისტურ დამოკიდებულებას. წელს მაგისტრატურის ჯგუფი ბოლოსდაბოლოს 7 კაცის რაოდენობით გაიხსნა.
ამდენი დახურვისა და გაუქმების ფონზე, თითქოს რაღაც ძვრებზე არის ლაპარაკი?
ჩემის აზრით,განათლების სამინისტრომ გაანალიზა დაშვებული შეცდომები და არის მათი გამოსწორბის
მცდელობები—შეიქმნა სახელმძღვანელოების ახლებურად შედგენისათვის ჯგუფი. ყოველ შემთხვევაში
ამაზე არის ლაპარაკი.
უნივერსიტეტის გადარჩენის რა გზებს ხედავთ?
უპირველეს ყოვლისა განათლების კანონი უნდა აკმაყოფილებდეს ბოლონიის პროცესის მოთხოვნებს. სახელმწიფო ყოველწლიურად უნდა ზრდიდეს უნივერსიტეტის დაფინანსებას და რაც მთავარია, კანონი უნდა უზრუნველყოფდეს უნივერსიტეტის სრულ ავტონომიას. უნივერსიტეტში უნდა აღდგეს სამეცნიერო სექტორი. რაც შეეხება უნივერსიტეტში ჩარიცხვას, გადამწყვეტი მნიშვნლობა უნდა მიენიჭოს სკოლის ატესტატს. შემდეგ კი ახალგაზრდამ უნდა ჩააბაროს საგანი არჩეულ სპეციალობაში და მე ვთვლი, რომ ყველა ფაკულტეტზე უნდა ბარდებოდეს ქართული ენა და საქართველოს ისტორია.
პ.ს. როგორც ხედავთ, ქართულ უნივერსიტეტში რეფორმა და დახურვა-გაუქმება სინონიმები გახდა. რაც შეეხება სამშობლოს ისტორიას, მე ჩვენ დიდ წინაპარს მოვიშველიებ: `დავიწყება ისტორიისა, თავისის წარსულისა და ყოფილის ცხოვრების აღმოფხვრა ხსოვნისაგან—მომასწავლებელია ერის სულით და ხორცით მოშლისა, დარღვევისა და მთლად წარწყმედისაცა”. ამისაკენ მიისწრაფვით თქვენ, საქართველოს განათლების რეფორმის `"ძვირფასო მამებო!” თქვენ, უცხოეთში `სწავლასა” და გამგზავრებას მოწყურებულო მინისტრებო?
პ.ს. ამ ბოლო დღეებში ტელევიზიით სასკოლო განათლების შესახებ პრეზიდენტის სიტყვების გამხმოვანებლებელთა გამოსვლები დაიწყო. განათლების მინისტრი გვპირდება, რომ ახალ რეფორმაში სპეციალისტებს ჩართავს. მაგრამ ყოველ რეფორმას რომ საკანონმდებლო ბაზა სჭირდება, ამაზე საერთოდ არ ლაპარაკობენ. მეორე: თუ საქმეში ისეთ სპეციალისტებს ჩართავენ, რომლებმაც საუნივერსიტეტო კონკურსებში გამარჯვების შემდეგ სალექციო ცხრილი ვერ შეადგინეს და ამ პრობლემის გადასაჭრელად უნივერსიტეტგარეთ დარჩენილი პროფესორების მოწვევა გახდა საჭირო, ის კრიზისი, რომელიც დღეს ქართულ სკოლაშია, ვერ დაიძლევა. ყოველივე ეს ცალკე საუბრის თემაა და უამრავი არგუმენტი გვარწმუნებს, რომ წამოწყებული კამპანია შორსაა საქმისადმი მეცნიერული მიდგომისაგან, თუმცა ისიც გასათვალისწინებელია, რომ "`რეფორმატორების” მიერ დანგრეული ქართული განათლების ჯერ აღსადგენად და შედეგ წინ წასაწევად უმცირესი შანსიც კი უნდა გამოვიყენოთ.
.
понедельник, 16 августа 2010 г.
ხუბუამ საქართველოს პატრიარქისადმი მიცემული დაპირება არ შეასრულა
დალი ქვირია. გაზეთი „საქართველოს რესპუბლიკა“ 2006 წლის 6 ივლისი.
27 ივლისს საქართველოს კათოლიკოს-პატრირქი, უწმინდესი და უნეტარესი ილია მეორე თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორის მოვალეობის შემსრულებელს გიორგი ხუბუას შეხვდა. პატრიარქი თვლის, რომ კონკურსები უნივერსიტეტში უნდა გამოცხადდეს თვისუფალ ადგილებზე, ანუ იმ ადგილებზე, რომლებზედაც პროფესორებს უკვე გაუვიდათ ვადა და არა იმ ადგილებზე, რომელიც პროფესორებს კანონიერი კონკურსით აქვთ დაკავებული და კონკურსის ვადა ჯერ არ არის გასული. გიორგი ხუბუა ღიმილით დაეთანხმა პატრიარქს, მაგრამ მოგვიანებით გამოირკვა ამ ღიმილში რაოდენი ფარისევლობა იყო--კონკრეტულად კი 28 ივნისს, უნივერსიტეტში,განცხადებებისათვის განკუთვნილ დაფებზე გიორგი ხუბუას №25-ე განცხადება გამოაკრეს. განცხადება 26 ივნისით არის დათარიღებული ,ანუ პატრიარქის შეხვედრამდ გამოიცა. რექტორის მოვალეობის შემსრულებლის ბრძანება გვაუწყებს, რომ უნივერსიტეტის ჰუმანიტარულ, საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა, ეკონომიკისა და ბიზნესის და მედიცინის ფაკულტეტების აკადემიური პერსონალის ასარჩევად 2006 წლის 19 მაისს გამოცხადებული კონკურსის შედეგებისს შესაბამისი ადმინისტრაციული აქტის გამოქვენებისთანავე გაუქმდეს ყველა არსებული საშტატო ერთეული: აკადემიური, მასწავლებელთა და სასწავლო დამხმარე პერსონალისა.. ეს კი ნიშნავს, რომ უნივერსიტეტის ის თანამშრომელი, რომელიც ვერ გაიმარჯვებს კონკურსში, ან რომელსაც განცხადება არ ჰქონია შეტანილი, განთავისუფლებული იქნება სამსახურიდან. ამ ბრძანებაში, როგორც რექტორის ყველა სხვა ბრძანებაში მითითება არის „უმღლესი განათლების შესახებს კანონის“ 89-ე მუხლის მე-11-ე პუნქტზე, რომლის შესრულებასაც დაჟინებით მოითხოვს უნივერსიტეტის სამეცნიერო საბჭო და, რომელსაც ადმინისტრაცია რეგულარულად არღვევს და მისი მოხსენიენბის მიზანი ბრძანებაში, საზოგადოების შეცდომაში შეყვანაა--აქაოდა,,“ განათლების კანონის““მიხედვით ხდება ყველაფერიო.
№25- ბრძანებით რექტორის მოვალეობის შემსრულებელი ავალებს უნივერსიტეტის ადამიანური რესურსების მართვის სამსახურსა და შესაბამისი ფაკულტეტების დეკანის მოვალეობის შემრულებლებს, 10 დღის განმავლობაში უზრუნველჰყონ:1.-თანამშრომელთა გაფრთხილება, 2.-ბრძანების წარდგენა პროფკავშირში შესათანხმებლად.. ბრძანება უკვე გამოცემულია, და პროფკავშირთან რაღა უნდა შეთანხმდეს,, გაუგებარია. მსგასი ალოგიკურობით დღეს სავსეა უნივესიტეტის ცხოვრება..
ყველაზე ამაზრზენი და ძნელად დსააჯერებელი კი ის ფაქტია, რომ როდესაც ივანე ჯავახისვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორის მოვალეობის შემსრულებელი გიორგი ხუბუა საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს, უწმინდესსა და უნეტარესს, ილია მეორეს ღიმილით უსმენდა და ეთანხმებოდა ,მას ეს ბრძანება უკვე დაწერილი ჰქონდა. (ბრძანება 26-ში გამოიცა, შეხვედრა კი 27_ში შესდგა)).ამ ფაქტმა ჩემი ჟურნალისტური საქმიანობის პრაქტიკიდან ერთი რამ მომაგონა-- როდესაც პარლამენტში საკომიტეტო მოსმენაზე მოწვეულ მეცნიერებს განათლების მინისტრი ალ. ლომაია აკადემიის გარდაქმნის თავისეულ კონცეფციას აცნობდა, და მეცნიერების კონცეფციისა და თავისი კონცეფციის შეჯერებაზე საუბრობდა,როგორც მოგვიანებით გაირკვა,, მას პარლამენტში აკადემიის დაშლის კანონ-პროექტი უკვე შეტანილი ჰქონდა. როგორც ჩანს, ხელისუფლების ერთგული მოხელეებისათვის მსგავსი მეთოდები ტიპიურია.როდესაც საქართველოს პატრიარქის წინაშე ფარისევლობა დაშვებულია და ამას უნივერსიტეტის რექტორი სჩადის, ეტყობა დროა დაისვას კითხვა-- საით მივყევართ ამ ადამიანებს არა მარტო განათლებისა და ნეცნიერების სფეროში, არამედ საერთოდ? რა ელის აქართველოს, როცა მისი გაძლიერების ფუნდამენტურ საფუძველს.,ქართულ განათლებასა და მეცნიერებას, მსოფლიო მასშტაბით აღიარებულსა და დაფასებულს, ასე ხელაღებით, ასე მიზანმიმართულად ანგრევენ. ,რატომ ხდება ეს და ვის სჭირდება ეს. ვის სჭირდება, რომ მსოფლიო ოლიმპიადაში გამარჯვერბული ქართველი მოსწავლეები, მათდამი განათლებს სამინისტროს აბსოლუტური დაუინტერესობლობისა დ და გულგრილობის გამო ,დღეს მოსკოვის უნივერსიტეტის სტიპენდიანტი სტუდენტები არიან?
ვის სჭირდება,,რომ უნიჭიერესი ქათველი მეცნუიერები მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყანაში მოღვაწეიბენ, და არ აქვთ იმის შესაძლებლობა, რომ სამშობლოს მოახმარონ თავიანთი ნიჭი და ცოდნა? ვის სჭირდება ეს? გვიპასუხეთ პატივცემულო ჩინოვნიკებო!
ამის პაუხს მაიმც ვერ მივიღებთ და ისღა დაგვრჩენია, ქუჩებში, ტრანსპორტში და
ყველგგან გამოვაკრათ პლაკატები პროესორ გრივერ ფარულვას ფორმულით „კანონი კი არ არის ძალა,, ძალა არის კანონი.“
суббота, 14 августа 2010 г.
დალი ქვირია - ინტირვიუ აკადემიკოს ვანო კიღურაძესთან.
„საქართველოში მეცნიერება დახვრიტეს, საკონტროლო გასროლაღა დარჩათ“—„ხვალ შეიძლება ვიღაცამ გვითხრას, შენობა დატოვეთო“-- ეს სიტჯვები ერთი წლის წინ,. 2009 წლის აგვისტოში ჩემთვის მოცემული ინტერვიუდან არის ამოღებული და ისინი საქართველოს ეროვნული მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსს,რაზმაძის სახელობის მათემატიკის ინსტიტუტის ერთ-ერთ განყოფილების გამგეს, ბატონ ვანო კიღურაძეს ეკუთვნის სამწუხაროდ, დიდი მეცნიერის ამ წინასწარმეტყველების შესრულებას უკვე შეუდგნენ და მათემატიკის ინსტიტუტს პირველი და მესამე სართულების დაცლას თხოვენ. გავეცნოთ ერთი წლის წინ აღებულ ამ ინტერვიუს.
--ბატონო ვანო, რას იტყვითს საქართველოში ჩატარებული მეცნიერების რეფორმაზე?
დღეს უკვე ნათელია,რომ „ვარდების რევოლუციით“ მოსული ხელისუფლების მიზანი მეცნიერების ამოძირკვა და თავისუფაილი აზრის მქონე პიროვნებების განადგურებაა. მათი ძირითადი სამიზნე ეროვნული კულტურის ორი უმნიშვნელოვანესი კერა-მეცნიერებათა აკადემია და სახელმწიფო უნივერსიტეტი გახდა.
ზურაბ ნოღაიდელის მთავრობის მიერ 2005 წლის 31 ოქტომბერს პარლამენტში შეტანილი კანონპროექტი-„მაცნიერების, ტექნოლოგიების და მათი განვითარების შესახებ საქართველოს კანონში ცვლილებებისა და დამატებების შესახებ“,რომლის შემოქმედნიც არიან ქართული მეცნიერების ჯალათი ალექსანდრე ლომაია და მისი დამქაშები--გიგი თევაძე და სხვები, ითვალისწინებდა მეცნიერებათა აკადემიის, როგორც კვლევითი დაწესებულებების ერთიანი სისტემის დაშლას და კლევითი ინსტიტუტების განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს დაქვემდებარებაში გადასვლას,ინსტიტუტებიდან 65 წელზე უფროსი ასაკის მეცნიერების გაძევებას, საბაზო დაფინანსების შეწყვეტას, რაც ერთად აღებული ნიშნავდა სამეცნიერო კვლევითი ცენტრების ლიკვიდაციისათვის საფუძვლის მომზადებას
--რა შედეგი მოიტანა მეცნიერთა ბრძოლამ ამ რეფორმის წინააღმდე?.
-- მეცნიერთა მოძრაობის „მეცნიერების გადარჩენისათვის“ და მისი მხარდამჭერი პოლიტიკური ძალების(„მემარჯვენეები“) ბრძოლით, პროექტიდან საბაზო დაფინანსების შეწყვეტისა და მეცნიერთა ასაკობრივი დისკრიმინაციის შესახებ პუნქტები ამოიღეს. ამ სამარცხვინო დადგენილებას (2006 წლიი 16 მარტი) ხელს აწერს ახლანდელი ოპოზიციონერი ზურაბ ნოღაიდელი. დადგენილებით აკადემიის ინსტიტუტებს ჩამოერთვათ უძრავი ქონება (რომელიც ადრე აკადემიისათვის უზურფრუქტის წესით იყო გადაცემული) და დარჩათ მხოლოდ მოძრავი ქონება. ასე რომ, ხვალ, შესალოა ,ვიღცამ მოგთხოვოს , შენობა დატოვეთო და ჩვენ თავდაცვის იურიდიული საფუძველი არ გვექნება .დადგენილების ტექსტი ისე იყო შედგენილი,თითქოს მანამდე არარსებული, ახალი ინსტიტუტები იქმნებოდა. მაგალითად, ხელნაწერთა ინსტიტუტს ხელნაწერთა ცენტრი დაერქვა და მისი სახელწოდებიდან გაქრა ცნობილი მეცნიერისა და ეროვნული მოღვაწის, კორნელი კეკელიძის სახელი, რომელმაც დიდ სამეცნიერო სკოლა შექმნა და ფასდაუდებელი ღვაწლი დასდო მრავალსაუკუნოვანი ქართული ლიტერატურის შესწავლას. ბოლშევიკებმა მას შვილი დაუხვრიტეს, ნეობოლშევიკებს კი მისი სახელის ამოგლეჯა სურთ მეცნიერებიდან.
---რა მდგომარეობაში არიან დღეს სამეცნიერო -კვლევითი ინსტიტუტები?
მეცნიერება დახვრიტეს და საკომტროლო გასროლაღა დარჩათ.
სამეცნიერო დაწესებულებების თანამშრო\მელთა ხელფასი საარსებო მინიმუმზე ნაკლებია. ხელისუფლებამ ინსტიტუტების მომავლის საკითხი მიანდო კომისიას, როელსაც ხელმძღვანრლობს აკადემიი ერთ-ერთი გამანგრეველი ფრიდონ თოდუა
კომისიის წევრი კი ამ ნგრევის ერთ-ერთი იდეოლოგი გიგი თევზაძეა. თუ დღეს საქართველოში მეცნიერება არსებობს, ეს რომანტიკოსი ქართველი მეცნიერების დამსახურებაა.
--მათემატიკის ინსტიტუტის მუშაობაზე ხომ არაფერს იტყოდით?
მათემატიკის ინსტიტუტს სამეცნიერო პოზიციები არ დაუთმია. ინსტიტუტის 9 განყოფილებაში ინტენსიური კვლევები მიმდინარეობს.
--უცხოელ კოლეგებთან თუ გაქვთ კავშირი?
ინსტიტუტის თანამშრომელთა სამეცნიერო სტატიები და მონოგრაფიები იბეჭდება დასავლეთის ცნობილ სამეცნიერო ჟურნალებსა და გამომცემლობებში. ინსტიტუტში გამოდის სამი სამეცნიერო ჟურნალი, სამივე ინგლისურენოვანია, იბეჭდება მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყნის მეცნიერთა შრომები. ძნელია იმ ქვეყნის დასახელება, რომელთანაც არ გვაქვს სამეცნიერო ურთიერთობა. განსაკუთრებით აქტიურად ვთანამშრომლობთ ამერიკელ და ევროპელ მეცნიერებთან, რაც გამოიხატება ერთობლივი სამეცნიერო კვლევების შესრულებაში,სალექცო კურსების მიწვევით წაკითხვაში,ს ამეცნიერო ფორუმებში ძირითადი მომხსნებლის რანგით მონაწილეობაში.
--მოხდა თუ არა „ტვინების გადინება ‘ ‘ თქვენი სფეროდან?
თაობა ,რომელმაც უმაღლესი სასწავლებელი 2004 წლის შემდეგ დაამთავრა, დაკარგული თაობაა . სამეცნიერო კვლევით ინსტიტუტებს წაერთვათ ახალგაზრდა სამეცნიერო კადრების მომზადების ფუნქცია. ასპირანტურა გაუქმდა, დოქტურანტურა ფასიანია და არ დგას სათანადო დონეზე. ამის გამო ახალგაზრდობის ნაწილმა თავს უცხოეთში წასვლით უშველა, ნაწილი კი ჩამოორდა მეცნიერებას. თუ ასე გაგრძელდა ,საქართველოი მეცნიერების ყველა დარგი ჩაკვდება..
--იქნებ დაგვისახელოთ უცხოეთში მოღვაწე ქართველი მეცნიერები.
უცხოეთში მოღვაწე ქართველ მეცნიერებს, იშვიათი გამონაკლისის გარდა, თბილისისსახელმწიფო უნივერსიტეტი აქვთ დამთავრებული და სამეცნიერო ხარისხებიც აქ აქვთ მოპოვებული. აშშ-ში მოღვაწეობენ: იოსებ გუბელაძე,არჩილ გულისავილი,, ტარიელ კიღურაძე, გია კვერნაძე. ევროპულ უნივრსიტეტებში მოღვაწეობენ პროფესორები როსტომ გეწაძე, ალექსანდრე ლომთათიძე, თეიმურაზ ფირაშვილი,, ევგენი შავგოროდსკი და თეო შარია.. ახალ ზელანდიაში-ესტატე ხმალაძე,, სამხეათ აფრიკაში-გიორგი ჯანელიძე.
---როგორ გესახებათ ქართული მეცნიერების განვითარების მომავალი?
მ.ჯერა,რომ არცთუ შორეულ მომავალში ხელისუფლებაში ჯანსაღი პოლიტიკური ძალები მოვლენ, რომლებიც მეცნიერესთან მჭიდრო თანამშრომლობით შეძლებენ ქართული მეცნიერებისა და განათლების დღევანდელი მდგომარეობიდან გამოყვანას.
დალი ქვირია.
2009 წლის აგვისტო გაზეთი“ყველა სიახლე“
Подписаться на:
Сообщения (Atom)