четверг, 31 марта 2011 г.

დალი ქვირია--საქართელო უპირველეს ყოვლისა

საქართველო უპირველეს ყოვლისა
ეროვნულ მოძრაობაში სამეცნიერო ინსტიტუტიდან მოვედი. მინდოდა ჩემი, თუნდაც უმცირესი წვლილი შემეტანა საქართველოს დამოუკიდებლობისათვის ბრძოლაში.1989 წლიდან „საქართველოს ინფორმაციის პირველ დამოუკიდებელ სააგენტო „მაცნეში“ დავიწყე მუშაობა ჟურნალისტად. ზვიად გამსახურდიას მანამდე მხოლოდ დისიდენტური ლიტერატურით ვიცნობდი. როგორც ჟურნალისტს, ყოველდღიურად მიხდებოდა ინფორმაციის მოპოვება საქართველოსა და სხვა რესპუბლილების ოპოზიციურ მოძრაობათა შესახებ. თბილისში მიტინგბი, პიკეტები, პარტიათა კონფერენციები და სხვა აქციები ყოველდღიურად იმართებოდა. მეც ჩემი ჟურნალისტური ჩანთითა და დიქტოფონით შეიარაღბული გავიკვლევდი გზას ორატორისაკენ , ჩავრთავდი დიქტოფონს და ვიწერდი. ასე აქციის ბოლომდე. მასალის დასამუშავებლად მხოლოდ ღამეები მრჩებოდა. ერთხელ თვალში უცხო ნაწილაკი ჩამივარდა (ქუჩაში). ექიმთან შუაღამისას წამიყვანეს, უშველებელი ნემსი გამიკეთეს და მხედველობის დაკარგვის შიშით სახლიდან გამოსვლა ამიკრძალეს.
იმავე საღამოს ახვეული თვალით შვილთან ერთად მიტინგზე აღმოვჩნდი. შვილმა მითხრა,რომ ბატონმა ზვიადმა გაოცებული მზერა რამდენჯერმე მოგაპყროო. მე მგონი, იმ დღეს საბოლოოდ დამაფიქსირა თავის მეხსიერებაში. ასე იყო თუ ისე, 1990 წლის მაისში, როდესაც „მრგვალი მაგიდა“ შეიქმნა, ‘“მაცნეს“ ხელმძღვანელმა ვახტანგ ბახტაძემ გადმომცა--: ბატონი ზვიადი "მრგვალი მაგიდის“ პრეს მდივნობას გთავაზობს და შენ რას იტყვიო. თანხმობას რომ მეკითხებოდა, არ გამკვირვებია, რადგანაც ეს დიდი ნდობის გამოცხადებასთან ერთად დიდ პასუხისმგებლობასაც გულისხმობდა და შეიცავდა კითხვას-შევძლებ? იმ ხანად პოლიტიკურ ინფორმაციაზე მუშაობა საკმაოდ რთული იყო. ეროვნული მოძრაობა არ იყო ერთიანი. კომუნისტები თავიანთ პოსტებზე ისხდნენ. ერთი დაუფიქრებელი, ორაზროვანი სიტყვა კრიტიკის ან უთნხმოების ჩამოგდების მიზეზიც შეიძლება გამხდარიყო. ეს ყოველივე გავიაზრე და გადაწყვეტილება მივიღე-უნდა შევძლო. პირველ შეხვედრაზე აფორიაქებუკი მივედი. შემდეგ ველოდი, რომ ჩემ პირველ ინფორმაციას ბატონი ზვიადი გამოქვეყნებამდე წაიკიხავდა. მაგრამ ასე არ მოხდა.ბატონ ზვიადს მოსწავლის მდგომარეობაში არ ჩავუყენებივარ. არ შეუმოწმებია არც პირველად, არც შემდეგში.
შეხვედრა შეხვედრას მოსდევდა, და ‘მრგვალი მაგიდის“ მატიანეც იწერებოდა (ქვეყნდებოდა). ასე რომ ბატონ ზვიადთან მუშაობა პირველად’მრგვალ მაგიდაში“დავიწყე. ‘მრგვალი მაგიდის“ მუშაობის სპეციფიკიდან გამომდინარე, მასთან თითქმის ყოველდღიური საქმიანი ურთუიერთობა მაკავშირებდა. პირველი შთაბეჭდილება, რომელიც, ალბათ, ყოველ ადამიანს მისი გაცნობისას შეექმნებოდა, ეს იყო ნამდვილად ხაზგასასმელი და სამაგალითო აღზრდა, ადამიანებთან ურთიერთობის კულტურა. შისთვის არ არსებობდა ადამიანების ცენზის მიხედვით დაყოფა.ის პატივს სცემდა ადამიანის ღირსებას, პატივს სცემდა ადამიანს. ამასთნ დაკავშირებით ერთი ფაქტი მაგონდება. არჩევნებისათვის მზადების წინა პერიოდში ეწყობოდა ოპოზიციური პარტიებისა და ხელისუფლების წარმომადგენელთა შეხვედრები საარჩევნო კანონის ამა თუ იმ მუხლზე შეთანხმების მისაღწევად. ერთ-ერთი ასეთი შეხვედრიდან ბატონი ზვიადი საშინლად აღელვებული დაბრუმდა და გვიამბო, რომ ხელსუფლების ერთ-ერთმა წარმომადგენელმა (გვარს არ ვასახელებ) კანონზე საქმიანი საუბრისას საკუთარი დედა ისეთ კონტექსტში მოიხსენია, რომ ‘მე შემრცხვა და შეხვედრა ამივატოვეო" სხვისი უღირსი საქციელისაც კი შერცხვა და მასთან ურთიერთობის გაგრძელება ვერ შეძლო იმ მომენტში.ასეთი იყო ბატონი ზვიადი.დავალების მოცემის ფორმასაც კი, თხოვნის სახე ჰქონდა და არა ბრძანების.ერთხელ მიტინგზე ვიყავით. ბატონმა ზვიადმა რაღაც ინფორმაციის მომზადება მთხოვა(რას ეხებოდა კონკრეტულად,არ მახსოვს). ბატონო ზვიად, დღეს სხვა საქმე მაქვს გასაკეთებელი და მაგას ხვალ გავაკეთებ-მეთქი- ვუპასუხე ჩვეულებრივად. როდესაც ის წავიდა, ‘მრგვალი მაგიდის“ ბიჭები მომიბრუნდნენ, როგორ უთხარი უარი, ხომ უხერხული იყოო.მე გულწრფელკდ გეუბნებით არავითარი უხერხულობა არ მიგრძვნია. ვიცოდი, რომ თუ საჭირო იყო დაწყებული საქმის მიტოვება, ამასაც მეტყოდა და ისიც ვიცოდი, რომ როცა მთლიანად ერთ საკითხზე ხარ კონცენტრირებული, არ არის კარგი სხვა საკითხზე ყურადღების გადატანა. მას არ უყვარდა ადამიანის შეზღუდვა მუშაობის დროს, გადამეტებული ჩაკირკიტება. მისთვის მთავარი იყო, თუ რამდენად პასუხისმგებლობით ეკიდებოდა ადამიანი საქმეს და რამდენად მისაღები იყო შედეგი. მასთან მუშაობა ძალიან ადვილი იყო იმ თვალსაზრისით, რომ ყველაფერი ნახევარი სიტყვიდან ესმოდა. იცოდა ადამიანის მოსმენა, თუმცა ეს მოგვიანებით აღმოვჩინე. მანამდე მასთან საუბრისას სულ ისეთი გრძნობა მქონდა, რომ რაღაც სხვაზე ფიქრობდა. მაგრამ საკმარისი იყო დაზუსტების საჭიროება ეგრძნო საუბარში, რომ იმ მეორე საფიქრალიდან ითიშებოდა და მთლიანად საუბრისაკენ გადმოინაცვლებდა მისი ყურადღება. ასეთი რამ ცხოვრებაში არასოდეს შემხვედრია. მას შეეძლო პარალლურად სმენა და ფიქრი სხვა თემაზე. ბატონი ზვიადი ძალიან უბრალო იყო ადამიანებთან ურთეირთობაში და განსაკუთრებულ ყურადღებას არასოდეს მოითხოვდა. იყო შემთხვევები, როდესაც დასვენების დღეს სახლში ვიყავი. თუ სასწრაფო საქმე გამოჩნდებოდა (ყოველგვარი მდივნის გარეშე) მირეკავდა და დავალებას მაძლევდა. პირველმა ასეთმა ზარმა ისე დამაბნია, რომ კი ვიცანი, მაგრამ არ მოველოდი და ვკითხე- ვინ ბრძანდებით მეთქი,ზვიადი ვარ- მითხრა და საქმეზე დაიწყო ლაპარაკი.
განსაკუთრებით დამამახსოვრდა შენიშვნის მიცემის მისეული ფორმა, რომელიც მოფერებას უფრო წააგავდა. ერთხელ ბატომნმა ზვიადმა პრესცენტრის თანამშრომელი ემზარ გოგუაძე გამოიძახა, ის კი სადღაც გაუჩინარდა და მეორე დილამდე არ გამოჩენილა. დილით ბატონი ზვიადი თვითონ მოვიდა პრეს-ცენტრში -„ასე არ შეიძლება, გენაცვალე, სასწრაფო საქმეა გასაკეთებელიო“ და თან წაიყვანა.
ზვიად გამსახურდია ლიდერი იყო, იდეები ყოველთვის მისგან მოდიოდა და შესაბამისად დავალებაც, მაგრამ მე ცოტა შემხვედრია მისი მსგავსი შრომისმოყვარე და პასუხისმგებლობით აღსასე ადამიანი ,თუმცა გარემოცვა, რომელშიც გავიზარდე ამ თვისებით ღარიბი არ ყოფილა. იგი არასოდეს შეღავათებს არ უკეთებდა თავის თავს. „მრგვალი მაგიდის“ შეხვედრები დღეში ხანდახან რადენჯერმე იმართებოდა.ბატონი ზვიადი შეხვედრაზე არასოდეს იგვიანებდა, მაგრამ ერთხელ ესეც მოხდა. ჩვენ ველოდით, გვიკვირდა და ცოტას ვნერვიულობდით კიდევაც. ბოლოს ის გამოჩნდა და ბოდიში მოგვიხადა- გუშინ ღამე თითქმის გავათენე, ინსტიტუტის ნახევარწლიური ანგარიშის წერაში შემომათენდა და ვეღარ ავდექიო (ის ხომ ლიტერატურის ინსტიტუში მუშაობდა). ამ განცხადებამ ‘მრგვალი მაგიდის“ წევრები ძალიან გაამხიარულა და ერთი ჟრიამული ატყდა. “ბატონო ზვიად, თქვენ კიდევ ანგარიშის საწერად გცალიათო?’ წამოიძახა რომელიღაცამ. .1990 წლის ზაფხული იყო. რუსთაველზე ყოველდღე მიტინგები იმართებოდა, რუსთაველი ერთ დიდ მიტინგად იყო ქცეული, რუსთაველი ბობოქრობდა. ამ დროისათვის ‘მრგვალი მაგიდა“ ყველაზე პოპულარულ პოლიტიკურ გაერთიანებად ითვლებოდა. მისი მუშაობის სტრატეგია და ტაქტიკა ძირითადად სპიკერისაგან მოდიოდა და ასეთ სიტუაციაში ჩვენი სპიკერი ლიტერატურის ინსტიტუტის ანგარიშის წერაში ღამეს ათენებდა. ასეთი რამ მე მგონი, მხოლოდ მას შეეძლო, მას არ შეეძლო თავისი გასაკეთებელი სხვისთვის გადაებარებინა,.“ხომ ჩემი გასაკეთებელი იყო და არ ჯობია დროზე გავაკეთოო:“ გვითხრა მშვიდად.
‘მრგვალი მაგიდის“ შეხვედრები, რომლის შესახებაც ინფორაციებს რეგულარულად ვაქვეყნებდი პრესაში, როგორც სხვა წევრებისგანაც ვიცი, ჩვენი ცხოვრების ძალიან საინტერესო და ბედნიერი პერიოდი იყო. ჩვენ მუშაობის დიდი სკოლა გავიარეთ. ყველას ისეთი შეგრძნება გვქონდა, რომ დიდ და საჭირო საქმეს ვემსახურებოდით. ბატონი ზვიადის გვერდით თავს ძლიერებად და დარწმუნებულებად ვგრძნობდით. მომავალს იმედის თვალით შევყურებდით,, ხოლო აზრის თავისუფლად გამოთქმის თვალსაზრისით და გადაწყვეტილების მიღებისას ერთმანეთის აზრის გაზიარების მხრივ, ჩემი აზრით,‘მრგვალ მაგიდას’ მეტოქე არ მოეძებნებოდა. (არც მაშინ და მით უმეტეს ახლა).ბატონი ზვიადი ყოველთვის ყურადღებით ისმენდა სხვა წევრების არგუმენტებს და კამათისა და მსჯელობის შემდეგ თავდაპირველი აზრის შეცვლის პრობლემაც არ ჰქონია, თუმცა უნდა თქვას, რომ ჩვენი სპიკერის ღრმად გააზრებული, დიდ გამოცდილებასა და განათლებაზე დაფუძნებული წინადადებები ძირითადად ყოველთვის მართალი იყო.
მიუხედავად მისი დიდი მოუცლელობისა ზვიად გამსახურდია იმდენად პატივს სცემდა ქართულ ტრადიციებს, რომ არც ჭირის დროს თანაგრძნობის გაზიარებისათვის იშურებდა დროს და შეძლებისდაგვარად არც ქართულ სუფრაზე ამბობდა უარს. ერთი ბანკეტი მსგონდება, რომელიც ერთ მშვენიერ სახლში გაიმართა დამოუკიდებლობის გამოცხადების აღსანიშნავად. .ერთ-ერთ სუფრასთან მე და ‘მაცნეს’ ფოტოკორესპონდენტი გია კაკაბაძე ვისხედით. ჩვენ პირდაპირ კი ერთი ცნობილი ანსაბლის წევრები ისხდნენ. ისინი სიტუაციიდან მთლიანად ამოვარდნილების შთაბეჭდილებას ტოვებდნენ.. ერთ_ერთი მათგანი მე და გიასათვის ცდილობდა რაღაც გაეგებინებინა, ხმაურის გამო ჩვენ არაფერი არ გვესმოდა, თუმცა ის კი ჩანდა, რომ რაღაცით ჩვენი პრეზიდენტი არ მოსწონდა და მას აკრიტიკებდა..
ბატონი ზვიდი თამადა გახლდათ და როდესაც სუფრის სხვა წევრებთან ერთად მანაც მრავალჟამიერი შემოსძახა, ამას ძალიან ლამაზი, პოეზიით გაზავებული სადღეგრძელოები მიაყოლა, შემდე ისევ იმღერა, შემდე მისი სულიერი ძმის მერაბის სადღეგრძელო დალია და.. ამის დამნახავი ჩვენი მომღერლები ლამის გადაგვერივნენ. აი ნამდვილი ქართველი, მაგას ვენაცვალე, ეს რა პრეზიდენტი გვყოლიაო, ლამის გაჰკიოდა ცოტა ხნის წინ უკმაყოფილი ჩვენი მომღერალი და თავადაც მთელი სულითა და გულით უერთდებოდა ქართულ სუფრულ სიმღერებს ამ ახალგაზრდას, მგონი, საქართველოს დამოუკიდებლობა არ გახარებია ისე, (ეს ხუმრობით), როგორც პრეზიდენტის სიმღერა და სადღეგრძელოები გაეხარდა. ქართული სუფრა და მისი ძალაც ეს ყოფილა მეთქი-გავიფიქრე.
მუდამჟამს გრანდიოზულ პრობლემებს შეჭიდებულ ჩვენ პრეზიდენტს ადამინების ყოველდღიური პრობლემები არასოდეს ავიწყდებოდა. სიტყვა „დამავიწყდა“ მისგან არასოდეს გამიგია. ერთხელ ‘მრგვალი მაგიდის ‘ შეხვედრა ჩვეულებრივზე გვიან დამთავრდა. მეტროს უკანასკნელ მატარებელს ძლივს მოვუსწარი. ამის შესახებ შეხვედრის დაწყებამდე მეორე დღეს ბიჭებს ვუამბე. არ ვიცი ვინ გააგებინა, მაგრამ შეხვედრის დამთავრების შემდეგ ბატონმა ზვიადმა გამოაცხადა- ხვალიდან შეხვედები ერთი საათით ადრე დაიწყებაო.
სამშობლოსადმი, ,ქართველი ხალხისადმი, ქართული კულტურისა და სარწმუნოებისადმი სიყვარულით იყო გაცისკროვნებული მთელი მისი ცხოვრება და მოღვაწეობა. დასავლეთის კულტურას ნაზიარები, იგი დაუღალავად თარგმნიდა ევროპულ და ამერიკულ ლიტერატურას, მეგობრობდა სხვადასხვა ეროვნების დისიდეტენტებთან. თხემით ტერფამდე ქართველი იყო, მაგრამ მისთვის ლოზუნგის“საქართელო მხოლოდ ქართველებისათვის“- მიწერა, რა თქმა უნდა სუკ-ის ჭორების გამავრცელებელი განყოფილების უბადრუკი ფანტაზიის ნაყოფია. საქართვერლოში მცხოვრები ეროვნული უმცირესობებისადმი მისი დამოკიდებულება კარგად დადასტურდა ეროვნულ ხელისუფლებაში მოსვლისთანავე მოქალაქეობის კანონის მიღებით, რომელსაც საქართველოში მცხოვრები არც ერთი ერის ადამიანი არ დაუჩაგრავს.
ბატონი ზვიადი ერთნაირად ზრუნავდა ქვეყნის ყველა სატკივარზე. მისთვის არ არსებობდა პატარა და დიდი სატკივარი. მახსოვს, ერთხელ, აღშფოთებულმა გვაცნობა, რომ ერთ-ერთი გაზეთი (მისი რედაქტორი ახლა ძალიან დაფასებულია) მთელ გვერდს უთმობს პორნოგრაფიულ და ლესბოსურ ფოტოებს (ჩემთან ბოდიში მოიხა და რადგანაც“’მრგალ მაგიდაში“ერთადერთი ქალი ვიყავი). ისედაც პატარა ერი ვართ, ქართველი გოგონები ისედაც მორიდებულები არიან და ხომ შეიძლება ასეთმა ფოტოებმა მათზე ცუდი გავლენა მოახდინოსო. სასწრაფოდ გაიგზავნა გაზეთის რედაქციაში რამდენირე კაცი და ყველაფერი მოლაპარაკებით დამთავრდა, თუ არადა აქცია უნდა გამართულიყო.
ბატონი ზვიადის უზომო თავდადება ქართული საქმისადმი მის გარშემო მყოფ ადამიანებშიც იწვევდა პატრიოტულ აღტკინებას. მ ე ვიცნობ რადიომოყვარულებს, რომლებიც საკუთარი ხარჯჯებით გაემგზავრნენ დასავლეთ საქართველოში მიწისძვრის შედეგად მოწყვეტილ სოფლებთან კავშირის დასამყარებლად. მე ვიცნობ ბევრ ინჟინერს, რომელიც უანგაროდ მუშაობდა რაჭაში დანგრეული სახლების აღდგენაზე და მე ვიცნობ ახალგაზრდა კაცს, რომელმაც მითხრა: მე ვიცოდი რომ ქართელი ვიყავი, მაგრმ მე ამას არ ვგრძნობდი, ეს მხოლოდ ზვიად გამსახურდიამ მაგრძნობინაო.
პოლიტიკა ზვიად გამსახურდიას ცხოვრების არსებითი ნაწილი იყო. ამიტომ ძნელია გამოყო ერთმანეთისაგან ზვიად გამსახურდია -პიროვნება და ზვიად გამსახურდია -პოლიტიკოსი. შემიძლია რამდენიმე მომენტის გახსენება ზვიად გამსახურდიას პოლიტიკური მოღვაწეობიდან მისი ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ. მთავრობის ერთ-ერთ სხდომაზე საქართველოში საერთაშორისო ტრასების გაყვანის საკითხი იხილებოდა. ბატონმა ზვიადმა თავისი პოზიცია დააფიქსირა- საქართველოში მიწის ყოველი გოჯი ისტორიის საკუთრებაა. აქ არ შეიძლება ხელაღებით მიწის სამუშაოების დაწყება. საავტომობილი ტრასები ეკონომიკურად ნაკლებად სასურველია. სარკინიზო უფრო სუფთაა. საჭიროა ამ საკითხის საფუძვლიანად შესწავლა და გადაწყვეტილების მხოლოდ ამის შემდეგ მიღება. საქართველოს პირველი პრეზიდენტი ჩვენი სამშობლოს ‘"დერეფნობას" რომ არ აკადრებდა მის მოქალაქეებს და "დერეფანში“ ‘ცხოვრების სიკეთეზე არ დაუწყებდა ლაპარაკს, ცხადია.ბატონი ზვიადის პრობლემის გადაწყვეტის წესი იყო პრობლემის მიზეზის გამორკვევა და მასთან ბრძოლა და არა შედეგთან. მახსოვს ერთ-ერთ სესიაზე მისი განცხადება--ქურდობა არ არის ქართული თვისება. მაგრამ ჩვენი კონსტიტუცია ისეთი იყო, რომ თვითონ უწყობდა ხელს ქურდობას. ჩვენ არ დავიჭერთ იმ საქმოსნებს, რომლებმაც ვერ გაუძლეს ცდუნებას და მოიპარეს, მაგრამ დღეს, როდესაც ჩვენი ქვეყანა დამოუკიდებელია, მათ ქვეყანაზე უნდა იზრუნონ. როდესაც ახალი ხელისუფლების ერთ-ერთ წევრს სულმა წასძლია, შესაბაისად დაისაჯა.
სასაცილოა იმაზე ლაპარაკი, თითქოს ზვიად გამსახურდია ქვეყნის იზოლაციას უწყობდა ხელს.
ზვიად გამსახურდიას, თავად მეცნიერს, რასაკვირველია, შესანიშნავად ესმოდა ქართული მეცნიერების როლი საქართელოს განვითარებაში. ამასთან დაკავშირებით ერთი შეხვედრა მაგონდება, რომლის შესახებაც ინფორმაციაც მაქვს გამოქვეყნებული .სახლმწიფო უნივერსიტეტში ნ.მუსხელიშვილის იუბილეს აღნიშნავდნენ. იუბილეზე გერმანელი მათემატიკოსებიც იყვნენ ჩამოსულნი. პრეზიდენტმა ისინი თავისთან სპეციალურად მოიწვია. (ამ შეხვედრაზე მეც ვიყავი). ჩვენი პრეზიდენტი უცხოელ მეცნიერებს სთავაზობდა კვლავ განეგრძოთ სამეცნიერო კავშირები ქართველ მათემატიკოსებთან, გაეფართოვებინათ ეს კაცშირები და ხელისუფლების მხრიდან ყოველგვარ მხარდაჭერას აღუთქვამდა. ასევე მოვიგონებ სერთაშორისო სპორტული შეჯიბრების გამართვას ქალაქ ფოთში. ფოთს ჯერ კიდევ ნიკო ნიკოლაძე თვლიდა „საქართველოს კარიბჭედ“. პრეზიდენტის ასეთი ყურადღება ფოთისადმი სხვას რას მოასწავებს, თუ არა. ევროპასთან კავშირების საჭიროების აღიარებას და სურვილს და, რაც მთავარია, ამ კავშირების დასამყარებლად მოქმედებას.
არსებობს აზრი, რომ პოლიტიკა უზნეო საქმიანობაა.. ვიყავი რა ეროვნული მოძრაობის ყველა მნიშვნელოვანი მოვლენის მონაწილე, შემდეგ ეროვნული ხელისუფლების მოღვაწეობის თვითმხილველი და მონაწილე როგორც ჟურნალისტი, დაბეჯითებით შემიძლია ვთქვა, რომ ზვიად გამსახურდიას პოლიტიკა სწორედაც რომ ზედმიწევნით ზნეობრივი პოლიტიკა იყო და სხვანაირად ვერც იქნებოდა. იგი ხომ ისეთ წმინდა მიზნებს ემსახურებოდა, როგორიც ჩვენი სამშობლოს დამოუკიდებლობა, გაძლიერება და გაბრწყინებაა.ამ ზნეობრიობას, უპირველეს ყოვლისა, თვით მისი პიროვნების მაღალი ზნეობრიობა განსაზღვრავდა, მისი პიროვნული თვისებები და მისი დიდი განსწავლულობა საერთაშორისო სამართლის სფეროში. მთელი მისი მოღვაწეობა სამართლებრივი თვალსაზრისით, უმაღლეს სტნდარტებს შეეფარდება და ეს სპეციალისტების მიერ აღიარებული თეზაა.
რამდენად ზრუნავდა ეროვნული ხელისუფლება ეკონომიკის განვითარებაზე-ეს ცალკე საკითხია. მოვიგონოთ, სულ რამდენ ხანს გაგრძელდა ეროვნული ხელისუფლების მოღვაწეობა, მოვიგონოთ როგორ შეუპოვრად და უკომპრომისოდ იბრძოდა ჩვენი პრეზიდენტი საქართველოს გამოგლეჯისათვის სსრკ-ს შემადგენლობიდან სწორედ იმ საზღვრებში, როგორითაც ის სსრკ-ში შედიოდა და ხომ ტრივიალურია. რომ თუ დღეს საქართველო დე ფაქტო თუ არა, დე იურე მაინც ერთიანი ქვეყანაა და მის მთლიანობას მისი მტრებიც კი ვერ უვლიან გვერდს, ეს მხოლოდ ზვიად გამსახურდიას დამსახურებაა. სწორედ ამ მიზნის მისაღწევად უსწრაფეს ტემპში მუშაობდა ჩვენი პირველი პრეზიდენტი. ის ჩქარობდა, მან იცოდა, რომ უნდა მოესწრო, მან იცოდა რომ რევანში გარდუვალი იყო და შეუძლებელი მოასწრო უმცირეს დროში- ჩატარდა მრავალპარტიული არჩევნები, ჩატარდა საქართველოს დამოუკიდებლობის რეფერენდუმი, გამოცხადდა საქართველოს დამოუკიდებლობა და ჩატარდა პირველი პრეზიდენტის არჩევნები. ქართველმა ხალხმა საქართველოს მრავალეროვანმა მოსახლეობამ ხმა მისცა საქართველოს დამოუკიდებლობას, ხმა მისცა ზვიად გამსახურდიას, რაც შეეხება ეკონომიკას ძალიან ბევრი მომენტი მახსოვს, როგორ განიცდიდა ჩვენი პირველი პრეზიდენტი საქართელოს მოსახლეობის ეკონომიკური მდგომარეობის არც თუ მაღალ დონეს. მე ეკონომიკისადმი მისი მიდგომის დამადასტურებელ სიტყვებს გავიხსენებ,რომლითაც ის 1990 წლის 8 დეკემბერს უზენაესი საბჭოს პრესცენტრში გამართულ ბრიფინგზე გამოვიდა: "ეკონომოკური სიახლეების დანერგვა უცბად შეუძლებელია.. ამისათვის საჭიროა დაიდოს საქართველოსათვის მომგებიანი ხელშეკრულებები, რომლებიც საქართველოს ეკონომიკურად გააძლიერებენ“. დიახ, საქართველოს ინტერესები მისთვის ყოველთვის პირველ ადგილზე იდგა და მისთვის იყო “საქართველო, უპირველეს ყოვლისა“--ვიტყოდი მე.
ზვიად გამსახურდიას მიწების პრივატიზაციის შეჩერაბასაც აბრალებდნენ, მაგრამ ვინც აბრალებდა, იმან შესანიშნავად იცოდა, რომ მიწების პრივატიზაცია ინვენტარიზაციის გარეშე შეიძლება მიწების „პრიხვატიზაციად“ გადაქცეულიყო. ცნობილია, რომ ინგლისში პრივატიზაცია ათეული წლები გრძელდებოდა.
ეს მოგონება მინდა ასე დავამთავრო--ზვიად გამსახურდიას სიყვარული საშობლოსადმი იყო რაღაც ხორცშესხმული, ხელშესახები სიყვარული, რაც სამშობლოსათვის შრომასა და გვემაში გამოიხატა და თუ ვინმე თავს მის მიმდევრად თვლის, ეს, ჩემი აზრით, ნიშნავს ყოველი ღონე იხმარო, იმისათვის, რომ იცხოვრო მისი პრინციპებით, თუ პატივს ვცემთ მას, პირველ რიგში პატივი უნდა ვცეთ მის პრინციპებს და მხოლოდ მისი სახელით მანიპულირება და პირადი ამბიციების წინ წამოწევა, სწორედ მისი უპატივცემულობა იქნება და მისი მიმდევრებისათვის ეს აბსოლუტურად უკადრისი საქციელია. 2007წ.აპრილი

вторник, 22 марта 2011 г.

ძვირფას მკითხველს

ძვირფასო მკითხველო !ძალიან გთხოვთ ნუ დაგეზარებათ კომენტარების გაკეთება
კომენტარის გაკეთების ინსტრუქია გამოქვეყნებულია 2010 წლის აგვისტოს თვეში .

понедельник, 21 марта 2011 г.

საკანონმდებლო ბაზა განათლებისა და მეცნიერების დასანგრევად?!

ინტერვიუ აკადემიკოს ვანო კიღურაძესთან

მიუხედავად იმისა, რომ მეცნიერებათა აკადემიის რეფორმირების კონცეფცია ქართველმა მეცნიერებმა მთავრობაში 2004 წლის დეკემბერში წარადგინეს, მისი განხილვა არ მომხდარა და აკადემიის რეფორმირება მეცნიერების მონაწილეობის გარეშე დაიწყო. მეცნიერების ინიაციტივით პარლამენტის მეცნიერებისა და განათლების კომიტეტის გაფართოებულ სხდომაზე 2005 წლის 2 დეკემბერს( ერთი წლის შემდეგ), როგორც განათლების სამინისტროს, ისე მეცნიერებათა აკადემიის კონცეფციების განხილვა ჩატარდა. (სხდომას მეც ვესწრებოდი). თუმცა,როგორც შემდეგ გამოირკვა, მთავრობას მეცნიერებათა აკადემიის რეფორმირების თავისი პროექტი ამ სხდომამდე დაახლოებით 2 კვირით ადრე ჰქონდა პარლამენტში წარდგენილი.. სხდომაზე ბატონი ნოდარ გროგალაშვილის წინადადებით შეიქმნა საკონსულტაციო საბჭო, მეცნიერებისა და პარლამენტარების მონაწილეობით, და გადაწყდა საბჭოს გარეშე ამ სფეროში არცერთი გადაწყვეტილება არ მიეღოთ. მიუხედავად ამისა საბჭო არცერთხელ არ შეკრებილა და პარლამენტმა კანონპროექტის ‘ „მეცნიერების, ტექნოლოგიებისა და მათი განვითარების შესახებ“ „ კანონში ცვლილებების შეტანის შესახებ განხილვა მეცნიერების გარეშე დაიწყო.. ამას ახლად შექმნილმა საზოგადოებრივმა ორგანიზაციამ „საქრთველოში მეცნიერებისა და განათლების გადარჩენისათვის“ საპროტესტო აქციით უპასუხა.. აქციის შემდე მეცნიერები და პედაგოგები პარლამენტში პროექტის განხილვაში მონაწილეობის მისაღებად მიიწვიეს..ერთობლივ განხილვას გარკვეული დადებითი ცვლილებები მოჰყვა,, მაგრამ ძირეული შემობრუნება არ მომხდარა და პარლამენტმა მესამე მოსმენით მიიღო კანონი, რომლის ძალითაც მეცნიერებათა აკადემიის ინსტიტუტების ერთიანობა იშლება და ისინი იურიდიული სტატუსის მქონე დაწესებულების სახით განათლების( (გაუნათლებლობის. დ. ქ.) სამინისტროს დაქვემ,დებარებაში გადადიან. ამის შემდეგ მეცნიერებმა და პედაგოგებმა საქართველოს პრეზიდენტს მიმართეს თხოვნით,კანონის შეჩერების თაობაზე, რასაც პასუხი არ მოჰყოლია.
საქართველოს მეცნიერებისა და განათლებს დღევანდელი მდგომარეობისა და მომავალი პერსპექტივების შესახებ, გვესაუბრება მათემატიკის ინსტიტუტის დირექტორი, აკადემიკოსი ვანო კიღურაძე.
დალი ქვირია:--ბატონო ვანო, საზოგადოებრივი მოძრაობა „მეცნიერებისა და განათლების გადარჩენისათვის“ შექმნის ფაქტორი მოწმობს, რომ საქართველოს მეცნიერები და პედაგოგები, მათმ ხარდამჭერებზე რომ არაფერივ თქვათ, თვლიან, რომ მეცნიერება და განათლება საქართველოში გადასარჩენია..საიდან მოდის ხიფათი და რამდენად არის ის გამაგრებული საკანონმდებლო ბაზით?
ვანო კიღურაძე:--ხელისუფლრება რომ ქმნის საკანონმდებლო ბაზას საქართველოში მეცნიერებისა და განათლების სისტემის დასანგრევად, ეს ფაქტი საიდუმლოებას არ წარმოადგენს. მის მიერ მიღებულო კანონების მის მიერვე ვოლუნტარისტული ინტერპრეტაცია კი, ცალკე თემაა.ხშირად ხდება, მიიღებენ კანონს, ,რომელსაც ერთი გარკვეული მიმართულება აქვს, მიხვდებიან რა რომ ის ისე სწრაფად არ ანგრევს მეცნიერებასა და განათლებას, როგორც მათ სურთ და იწყება კანონის ინტერპრირებაში სასურველი შესწორებების შეტანა.
დ.ქ.:-- რეფორმირების შემდეგ როგორია დღეს ივ. ჯავახიშვილის სახელობის უნივერსიტეტის სტატუსი?
ვ.კ:—‘უმაღლესი განათლების შესახებ საქართველოს კანონის“ თანახმად ყველა ჩვენი უმაღლესი სახელმწიფო სასწავლებელი , მათ შორის. ივ, ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივსიტეტი, ფაქტობრივად გადაიქცა კერძო სასწავლებლად, რადგან მათ შეუწყდათ ბაზური დაფინანსება.(თავი 13 მუხლი79 )ეს კანონი ისტორიაში ისეთივე ავადსახსენებელ დოკუმენტად დამკვიდრდება, როგორიცაა საქართვრლოს სსრ სახკომსაბჭოს 1930 წლის 7 ივლისის დადგენილება სახელმწიფო უნივერსიტეტის გაუქმების შესახებ. დადგენილება,
დ, ქ.---განათლების კანონის მიხედვით როგორ არის გადაწყვეტილი უნივერსიტეტის დაფინანსების საკითხი და როგოროია ამ აზრით ევროპულ;ი მაგალითი?
აღნიშნული კანონი უმაღლესი განათლების დაფინანსების ძირითად წყაროდ სწავლების საფასურს აღიარებს..ევროკავშირის ქვეყნების სახელმწიფო უნივერსიტეტებში სწავლა ან უფასოა, ან საწავლების საფასური უნივერსიტეტის ბიუჟეტის მხოლოდ 5 პროცენტს შეადგენს, დანარჩენი 95 პროცენტი კი საბაზი დაფინანსებით იფარება.
დ.ქ-რა პერსპექტივებს უქადის ასეთი დაფინანსება თსუ-ს?
ვ.კ.- ჩვენ უნივრსიტეტში სწავლების მეტნაკლებად ასაწყობად საჭიროა მასზე 20-ჯერ მეტი თანხა მაინც,რაც დღეს იქ სახელმწიფო ან კერძო გრანტების სახით შედის
თუ კანონი არ შეიცვალა და სახელმწიფო უნივერსიტეტებსს არ დაუწესდა მუდმივადმზარდი საბაზო დაფინანსება,, ისინი ვერ შესძლებენ ჩვენი ახალგაზრდობისათვის სრულფასოვანი საუნივერსიტეტო განათლების მიცემას, მათ მიერ გაცემული დიპლომები ფასს საბოლოოდ დაკარგავენ და ევროპულ საგანმანათლებლო სივრცეში ინტეგრირება აუხდენელ ოცნებად დაჩება.
დ.ქ.--როგორ არის გადაწყვეტილი სტუდენტთა დაფინანსების საკითხი სწავლების სხვადასხვა საფეხურზე და და რა პარალელების გავლება შეიძლება დასავლურ უნივერსიტეტებთან?
ვ.კ.-კანონის თანახმად სტუდენტებს სტიპენდია არ მიეცემათ., ხოლო სასწავლო სახელმწიფო გრანტი განკუთვნილია საგანმანათლებლო პროგრამის პირველი საფეხურის (ბაკალავრიატი) დასაფინანსებლად. მაშასადამე ნიჭიერი, მაგრამ ხელმოკლე ახალგაზრდობა ბედის ანაბარაა მიტოვებული. მათ ფაქტობრივად ჩაკეტილი აქვთ მაგისტრატურისა და დოქტურანტურის კარები. ასეთი რამ ევროპაში არ ხდება. იქ ყველა სახელმწიფო უნივერსიტეტში სტიპენდიების გაცემის კარგად მოფიქრებული სისტემა მუშაობს და საგანმანათლებლო სისტემის სამივე საფეხურს სახელმწიფო აფინანსებს..მაგალითად, ლიტვა, რომელსაც ჩვენი განათლების სამინისტროს მესვეურები მისაბაძ მაგალითად სახავენ,, და მართლაც მისაბაძია, კერძო უმაღლეს სასწავლებლებშიც კი აფინანსებს დოქტურანტურას
დ.ქ.-რას იტყვით პროფესორ-მასწავლებლების ანაზღაურების საკითხზე?
ვ.კ.-სადავო არ უნდა იყოს, რომ უმაღლეს სასწავლებლებში სასწავლო პროცესის ნორმალური ფუნქციონირების ერთ-ერთი წინა პირობაა პროფესორ მასწავლებელთა ნორმალური შრომითი ანაზღაურების დაწესება.სწორედ ამ საკითხის მოწესრიგებას ისახავდა მიზნად საქრთველოს პარლამენტის მიერ 2003 წლის ივლისში ერთსულოვნად მიღებული კანონი’ „მეცნიერთ სოციალური უზრუნველყოფის გარანტიების შესახებ“,.რომლის მიხედვითაც პროფესორის თანამდებობრივი სარგო 10 მინიმალური ხელფასის ოდენობით იყო განსაზღვრული. კანონის მიღებას აქტიურად დაუჭირა მხარი მაშინდელმა ორმა ოპოზიციურმა პარტიამ, რომელთაც დღეს პარლამენტში უმრავლესობა ჰყავთ.. სამწუხაროდ, სწორედ ამ უმრავლესობამ მეცნიერებს ცინიკურად გაუუქმა სოციალური უზრუნველყოფის გარანტიები და გასული წლის მიწურულში ეს კანონი ძალადაკარგულად გამოაცხადდა.. დღეს საქართველოში მაღალი თანამდებობის პირების ხელფასი 3000 ლარს აღემატება,, პროფესორებს კი ჰპირდებიან, თუ სამსახურში დაგტოვეთ,,ხელფასს 300 ლარამდე გაგიზრდითო..მსგავსი დისპროპორცია ზემოთხსენებული ორი კატეგორიის პირთა ხელფასებს შორის არ არსებობს არცერთ ცივილიზებულ ქვეყანაში.
დ.ქ.-მეცნიერებთა აკადემიის რეფიორმირების ძირითადი მომენტი რაში მდგომარეობს?
„მეცნიერების, ტექნოლოგიებისა და მათი განვითარების შესახებ“ კანონში ცვლილებების შეტანით საქართველოს პარლამენტმა რეალობად აქცია ხელისუფლების აკვიატებული იდეა საქართელოს მეცნიერებათა აკადემიის, როგორც კვლევითი ინსტიტუტების სისტემის დაშლის შესახებ. აკადემიის სისტემიდან გამოყვანილი ინსტიტუტების რეორგანიზაცია განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს დაეკისრა. ასე რომ ,დიდი სამეცნიერო ტრადიციებისა და მაღალი საერთაშორისო რეიტინგის მქონე, სამეცნიერო დაწესებულებების ბედი სამინისტროს არაკომპენტენტურმა ჩინოვნიკებმა უნდა გადაწყვიტონ..
დ.ქ.-ადმინისტრაციული მართვის როგორი სისტემის განხორციელება ხდება უმაღლეს სასწავლებლებში და სამეცნიერო ინსტიტუტებში?
‘‘უმაღლესი განათლების შესახებ“ კანონი და „ მეცნიერების, ტექნოლოგიებისა და მათი განვითარების შესახებ“’კანონში ცვლილებები გარდამავალ პერიოდში რომლის ხანგრძლივობა სათანადოდ,ორი და ერთი წლით განისაზვრება , აუქმებს ყველა სასწავლო და სამეცნიერო დაწესებულების ავტონომიას და მათ ერთპიროვნულ მართვას საქართველოს პრეზიდენტისა და პრემიერ მინისტრის მიერ დანიშნულ რექტორისა და დირექტორის მოვალეობის შემსრულებელს აკისრებს.ეს სხვა არაფერია, თუ არ ინტელექტუალური მოღვაწეობის ამ უაღრესად ფაქიზ სფეროში პოლიტიკურ კომისართა ინსტიტუტის რეანიმაციის მცდელობა. სწორედ ამ კომისრებს ეკისრებათ დააკომპლექტონ უმაღლესი სასწავლებლების პროფესურა და კვლევითი დსწესებულებების სამეცნიერო კოლექტივები. მსგავსი რამ 21 საუკუნის არცერთ ცივილიზებულ ქვეყანაში არ მომხდარა.
დ.ქ.-ასეთი რეორგანიზაციების შემდეგ რა ბედი ელით საქრთველოს მეცნიერებსა და პედაგოგებს?
ბ.კ.--ძნელი მისახვედრი არ არის, სახელმწიფო უმაღლესი სასწავლებლებისა და კვლევითი დაწესებულებების რეორგნიზაციის მოტივით.ხელისუფლრებას დგეგმილი აქვს უმაღლესი სასწავლებლების პედაგოგთა და მეცნიერთა დიდი ნაწილის სამსახურიდან დათხოვნა. ამ პირთათვის ‘სახელმწიფო კომპენსაციისა და სახელმწიფო აკადემიური სტიპენდიის შესახებ“კანონი ითვალისწინებს ფრიად მოკრძალებული სახელმწიფო აკადემიური სტიპენდიის დაწესებას და ისიც მხოლოდ ხუთი აკადემიური წლის განმავლობაში. რა ბედი ელის ჩვენ ღვაწლმოსილ პედაგოგებსა და მეცნიერებს ხუთი წლის შემდეგ , როგორც ჩანს, ჩვენ ხელისუფლებას ნაკლებად აინტერესებს, . ყველა დაინტერესებულ პირს მე ვურჩევდი, გაეცნოს ზემოთ ნახსენებ კანონს, , რათა, რათა სრული წარმოდგენა შეექმნას ხელსუფლების დამოკიდებულებაზე მეცნიერებისადმი .
დ..ქ.-თქვენი საუბრიდან ჩანს, რომ ანალოგიური რეფორმები მსოფლიოს არცერთ ქვეყანაში არ ტარდება. რა ხდება ამ აზრით პოსტსაბჭოთა სივრცეში?
ვ.კ.-აშკარაა რომ განათლებისა დ ამეცნიერების სამინისტრო რეფორმების მოტივით მიზანმიმართულად ანგრევს საქართველოს განათლებასა და მეცნიერებას, მაშასადამე ჩვენი ქვეყნის მომავალს. ანალოგიური რეფორმების ჩატარებას რუსეთში აქტიურად აღუდგნენ რუსი მეცნიერები. მათ საჯაროდ განაცხდეს, რომ „მსგავსი რეფორმა თავისი შედეგებით დიდ სამამულო ომსა და 30-იანი წლების ტერორზე უფრო საშინელი იქნება.,რადგანაც ქვეყანას საბოლოოდ გამოათაყვანებსო’“ ჩვენი რუსი კოლეგების აზრი ხელისუფლებამ არსებითად გაითვალისწინა . რაც შეეხება ქართულ საზოგადოებას , ყოველივე ,რაზეც მე ვსაუბრობდი,, არ არის მხოლოდ მეცნიერებისა და უმაღლესი და საშულო სკოლების მასწავლებელთა ტკივილი. ეს არის ტკივილი ჩვენი საზოგადოებისა. საქმე ეხება საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მომავალს და მაშასადამე საქარველოს მომავალს. სანამ გვიან,არ არის, საქართველოს ხელისუფლებამაც უნდა გაითვალისწინოს ეს.
დალი ქვირია „საქართველოს რესპუბლიკა 08 02 06 წ.

воскресенье, 20 марта 2011 г.

ამონარიდები ზვიად გამსახურდიას მიმართვიდან

მიმართვა რუსეთის რესპუბლიკის სახალხო დეპუტატთა მესამე საგანგებო ყრილობას
ამონარდები

მოვლენებში, რომლებიც 1990 -91 წლებში გაიშალა ქართველი ხალხის ისტორიულ სამშობლოში-შიდა ქართლში, რომელიც ბოლშევიკებმა 1922 წელს ეგრეთ წოდებულ სამხრეთ ოსეთის ავტონომიურ ოლქად გადააქციეს მორალისა და სამართლის ყველა ნორმის დარღვევით, ბრალი მიუძღვით ოს ექსტერემისტებს, რომლებსაც მორალურადაც და მატერიალურადაც, უახლეს სახეობათა იარაღის ჩათვლით, მხარს უჭერენ რეაქციული ძალები, სულ უფრო რომ მომძვლავრდნენ საკავშირო მთავრობაში.
ეგრეთ წოდებული სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქი წითელი არმიის აშკარა შეიარაღებული ინტრვენციის, საქრთველოს ოკუპაციისა და და ფაქტობრივი ანექსიის
შედეგია., რკპ(ბ) და რუსეთის სფსრ მთავღობამ რომ განახორციელეს და ამით უხეშად დაარღვიეს რუსეთის სფსრ-სა და ასაქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას შორის 1920 წლის 7 მაისს დადებული ხელშეკრულება. რკპ(ბ)-მ არაერთგზის გამოიყენა შიდა ქართლის ოსი მოსახლეობა 1918-20 წლებში საქართველოს რესპუბლიკის კანონიერად არჩეული მთავრობის წინააღმდეგ საბრძოლველად, რესპუბლიკისა, რომელმაც მოიშორა რუსეთის იმპერიის უღელი და დაადგა ნამდვილი დემოკრატიული განვითარების გზას,. უკუაგდო პროლეტარიატის დიქტატურის იდეა. ამრიგად 1920-იან წლებში რკპ(ბ)-ის მიერ ჩადებული ნაღმი ჩვენ დრეებში ამუშადა.
ზვიად გამხახურდია 1991 წლის 2 აპრილი

четверг, 3 марта 2011 г.

დალი ქვირია -----როგორ არის მოწყობილი ევროპის ქვეყნების მეცნიერებათა აკადემიები

ვანო კიღურაძე: „ როგორც ჩანს ყველა რევოლუცია ემტერება მეცნიერებას“ „

განათლების სამინისტროს მიერ დაწყებული მეცნიერებათა აკადემიის რეფორმა აკადემიიდან სამეცნიერო ინსტიტუტების გამოსვლას, ანუ მათთვის საბიუჯეტო დაფინანსების მოხსანას გულისხმობს. სამინისტროს ხელმძღვანელობამ ტელევიზიით არაერთხელ გვაუწყა--ჩვენ ვქმნით კლასიკურ ევროპულ აკადემიასო.
მეცნიერებათა აკადემიის მართვის სისტემების ინსტიტუტში მეცნიერ მუშაკად თითქმის 30 წელიწადი ვმუშაობდი, ამდენად, ეს სისტემა ჩემთვის უცხო არ არის და, რასაკვირველია, იმის შემყურე, თუ რა ცვლილებების გატარებას აპირებს საქართველოს განათლების სამინისტრო., მისი ასეთი განცხადება ჩემში ეჭვს იწვევს.
რას ნიშნავს კლასიკური ევროპული აკადემია--ამ კითხვით მათემატიკის ინსტიტუტის დირექტორს, აკადემიკოს ვანო კიღურაძეს მივმართე. ბატონი ვანო სულ ცოტა ხანია,რაც ამერიკიდან ჩამოვიდა, სადაც მოხსენების წასაკითხად იყო მიწვეული. შემდეგ კი ორი თვის განმავლობაში ამერიკელ მეცნიერებთან ერთად ერთობლივ სამეცნიერო კვლევებს აწარმოებდა. ვანო კიღურაძე მოფლიოს მრავალი სამეცნიერო ჟურნალის საერთაშორისო რედკოლეგიებისა და უცხოური აკადემიების სამეცნიერო კვლევითი ინსტიტუტების საერთაშორისო საატესტაციო კომისიების წევრია. (არა მგონია ლომაიამ და ძმათა მისმა, უკეთ იცოდნენ, რას ნიშნავს კლასიკური ევროპული აკადემია.. დ. ქ.)
დალი ქვირია: -- როგორია მეცნიერებათა აკადემიების მოწყობა წამყვან ევროპულ ქვეყნებში?
ვანო კიღურეძე: ---მაგალითად, საფრანგეთში ცალკე არსემბობს სამეცნიერო -კვლევითი ნსტიტუტების ერთობლიობა--ფუნდამენტურ მეცნიერებათა ეროვნული ცენტრი. ის სამინისტროს არ ემორჩილება და პირდაპირ ხელისუფლებაზე გადის. ცენტრი დემოკრატიული პრინციპებით იმართება. აკადემია ცალკე არსებობს და მას საფრანგეთის ინსტიტუტი ჰქვია. ის ხუთ აკადემიას მოიცავს. ესენია: საფრანგეთის აკადემია, მეცნიერებათა, წარწერებისა და კაზმური მწერლობის, ნატიფ ხელოვნებათა და მორლურ და სოციალურ მეცნიერებათა აკადემიები. მათში აკადემიის წევრები და წევრ-- კორესპონდენტები არიან გაერთიანებულნი. ისინი ანაზღაურებას არ იღებენ, მაგრამ კადემიის წევრობა იმდენად პრესტიჟულია, რომ მათ ქვეყნის ნებისმიერი პრესტიჟული უნივერსიტეტისა თუ სამეცნიერო ცენტრის მაღალი პოზიცია შეუძლიათ დაიკავონ.. ეს პოზიციები კი მაღალანაზრაურებადია. საფრანგეთის აკადემიის, რომელსაც უკვდავთა აკადემიასაც უწოდებენ, მიზანია ფრანგული ენის ლექსიკონების გამოცემა. აკადემიის წევრობა ძალიან უნდოდა ბალზაკს, მაგრამ ის რატომღაც არ აირჩიეს,რაზეც ის ძალიან გულდაწყვეტილი იყო. აკადემიის წევრად ჰიუგო აირჩიეს. მისი გარდაცვალების შემდეგ კი ანატოლ ფრანსი. საფრნგეთის რევოლუციის შემდეგ, 1793 წელს ყველა ეს აკადემია კონვენტმა გააუქმა.ორი წლის შემდეგ კი დირექტორიამ ისინი აღადინა. როგორც ჩანს ყველა რევოლუცია ემტერება მეცნიერებას.
საფრანგეთის ფუნდამეტურ მეცნიერებათა ეროვნულ ცენტრს სახელმწიფო აფინანსებს, მას ეს 2 მილიარდ ევროზე მეტი უჯდება. ეს ციფრი საქართველოს ბიუჯეტზე მეტია .
გერმანიაში კვლევითი სამეცნიერო ინსტიტუტები გაერთიანებულნი არიან მაქს პლანკის საზოგადოებაში. გარდა ამისა, არსებობს ჰუმბოლტის საზოგადოება თავისი ინსტიტუტებით. მათ სახელმწიფო აფინანსებს და ორივეს დაფინანსება 2 მილიარდი ევროს ფარგლებშია.
დ.ქ.: ჩვენთვის განსაკუთრებით საინტერესო აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების აკადემიების მოწყობაა.
ვ. კ.:--იქ მეორე მსოფლიო ომამდე აკადემიები არ არსებობდა და მას შემდეგ შეიქმნა, რაც ისინი სახალხო-დემოკრატიულ ქვეყნებად ჩამოყალიბდნენ. მათ გარკვეულწილად ისარგებლეს აკადემიის საბჭოთა მოდელით, თუმცა საბჭოთა მოდელი სულაც არ არის შექმნილი კომუნისტების მიერ. ის კაიზერ ვილჰელმის საზოგადოების მოდელისაგან, ანუ გერმანული მოდელისაგან არის გადმოღებული.
სსრკ-ს უღლისაგან გათავისუფლების შემდეგ უნგრეთში, ჩეხეთში პოლონეთში, რუმინეთში, ბულგარეთში დაისვა აკადემიების შექმნის საკითხი. ამ ქვეყნებმა ჩათვალეს, რომ აკადემია ეროვნული მონაპოვარია და მისი დანგრევა ფასდაუდებელ ზარალს მიაყენებს ქვეყანას. აკადემიის ინსტიტუტებში ჩატარდა ატესტაციები. ჩეხეთის მეცნიერებათა აკადემიის მათემატიკის ინსტიტუტის საერთაშორისო საატესტაციო კომისიის წევრად მეც მიმიწვიეს. ამ ქვეყნევში აკადემიებისათვის სახელიც კი არ შეუცვლიათ, რადგანაც ყველა დაწესებულება, როგორც წესი, უფრთხილდება თავის საფირმო ნიშანს, რომლითაც მას საერთაშორისო სამეცნიერო საზოგადოება იცნობს. დასახელებული ქვეყნებიდან, როგორც ვიცით, უნგრეთი, ჩეხეთი, და პოლონეთი ევროკვშირის წევრები არიან.
დ.ქ.:--კონკრეტულად როგორი სტრუქტურა აქვს მეცნიერებათა აკადემიას, თუნდაც, უნგრეთში?
ვ. კ.:--უნრეთის მეცნიერებათა აკადემიის მართვის უმაღლესი ორგანო ასამბლეაა. ასამბლეის ნახევარს წარმოადგენენ აკადემიკოსები, ნახევარს კი სამეცნიერო კვლევითი ინსტიტუტებიდან არჩეული მეცნიერები. ასამბლეა აკადემიის პრეზიდენტს ირჩევს. აკადემია სახელმწიფოს პრინციპზეა აგებული. მისი წევრთა კორპუსი სენატის უფლებებით სარგებლობს, როგორც, მაგალითად, ინგლისის ლორდთა პალატა. წევრები სიცოცხლის ბოლომდე ინარჩუნებენ ამ ადგილს. მართვა ძალიან გამჭვირვალე და დემოკრატიულია. აკადემიკოსს ჯერ სამეცნიერო ინსტიტუტი ასახელებს, შემდეგ მისი სპეციალობის შესაბამისი აკადემიის განყოფილება ირჩევს და ბოლოს ასამბლეა ამტკიცებს.
დ.ქ.:--ყველა ამ ქვეყანაში აკადემიის სტრუქტურა ერთნაირია?
ვ.კ.:--გასხვავებულია ჩეხეთში, სადაც არ არსებობს აკადემიკოსთა კორპუსი. სხვა მხრივ ,მართვა ისეთივეა, როგორიც უნგრეთში.
დ.ქ.:--ჩეხეთის აკადემიის ასეთი თავისებურება რითი აიხსნება?
ვ.კ.:--ჩეხეთის მეცნიერებმა ჩათვალეს, რომ აკადემიის ხელმძღვანელობამ 1968 წლის ამბეში მათთვის მიუღებელი როლი ითამაშა. ამასთან დაკავშირებით უარი თქვეს აკადემიკოსთა კორპუსზე.
დ.ქ.:--როგორია დაფინანსების საკითხი ამ ქვეყნების აკადემიებში?
ვ. კ.:--დაფინანსება არის სახელმწიფო და ამაზე ლაპარაკიც არ არის. იქ არ ხდება რაღაცის დანგრევა მხოლოდ იმიტომ, რომ საბჭოთა პერიოდში აშენდა. იარლიყის მიკერება სისუსტისა და არგუმენტაციის უქონლობის ნიშანია. საბჭოთა წნეხისაგან, თუ ყველა იმ უბედურებისაგან , რაც ამ სისტემას ახასიათებდა, არც ადამიანი იყო თავისუფალი, და არც დაწესებულება. მაგრამ რაც უკვე მიღწეულია დიდი შრომით, იმას ვერ დავანგრევინებთ მხოლოდ იმიტომ, რომ ვიღაცას არ მოსწონს, ან იმიტომ, რომ ვიღაცას სიბნელე და გაუნათლებლობა უფრო აწყობს.
აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებთან დაკავშირებით განსაკუთრებით მინდა ხაზი გავუსვა იმას, რომ უნგრეთს, პოლონეთსა და ჩეხეთს საბჭოთა ფენომენის სიძულვილს ჩვენ ვერ ვასწავლით. ჩვენ 80-იანი წლების ბოლომდე ისეთი ძალითა და მასშტაბით არ გამოგვიხატავს ეს სიძულვილი., როგორც ეს 1956 წელს უნგრეთმა და 1968 წელს ჩეხეთმა გამოხატა და როგორც ამას მუდმივად გამოხატავდა პოლონეთი. ასე რომ, თუ ევროპულ აკადემიას ვაშენებთ, (რის შესახებაც, სამინისტროს ხელმძღვანელობამ ტელევიზით არაერთხელ გავაუწყა--ჩვენ ვქმნით კლასიკურ ევროპულ აკადემიასო. დ. ქ. ) ამ მაგალითებიდან რომელიმე რატომ არ არის გათვალისწინებული?
გაზეთი“ ‘რეზონანსი“ 16 ნოემბერი 2005 წელი
ეს მასალა რეფორმების დასაწყისშია გაკეთებული და შესაბამისად გამოხატავს ქართველი აკადემიკოსის აზრს იმის თაობაზე, რომ ქართული საზოგადოება არ დაუშვებს ქართული განათლებისა და მეცნიერების დანგრევას.