суббота, 26 июня 2010 г.

სახელმწიფო გამოცდებით ჩარიცხულ ფრანგ სტუდენტებს დედამიწის რადიუსი 10 მმ ჰგონიათ.

სახელმწიფო გამოცდებით ჩარიცხულ ფრანგ სტუდენტებს დედამიწის რადიუსი 10 მმ ჰგონიათ.
საქართველოში 2004 წელს დაწყებული განათლების რეფორმის მიმდინარეობისას გარდა კორუფციის, რეპეტიტორთა ინსტიტუტის მოსპობოსა და ბოლონიის პროცესის დებულებათა მიმართ ერთგულების დაპირებებისა, მუდმივდ ხდებოდა დასავლეთის განვითრებული ქვეყნების სახელებით აპელირება.2008 წელს მეცნიერ მკვლევარების—ლევან გეონჯიანისა და მარინა ლომოურის მიერ ქართული ეროვნული გამოცდების სამწლიანი შედეგების ანალიზმა სასკოლო განათლების კრიზისი დააფიქსირა. Aამასვე მიუთითებს განათლების საერთაშორისო ცენტრის მიერ მსოფლიოს 60 ქვეყანაში ჩატარებული კვლევები, რომელთაც საქართველოს სასკოლო განათლებას ყველაზე ჩამორჩენილ ჯგუფში—ბახრეინის, ლიბანის, მაროკოს, იორდანიისა და სხვათა გვერდით მიუჩინეს ადგილი.(ამის თაობაზე ჩვენ ადრეც გაცნობებდით). უცხოეთში მიღებული განათლებით მუდმივად ამაყი ქართველი რეფორმატორები ან საერთოდ არ გასცნობიან მეოცე საუკუნის მეორე ნახევარში დასავლეთის განვითარებულ ქვეყნებში ჩატარებული სასკოლო განათლების რეფორმების შედეგებს, ან გაეცნენ და მიზანმიმართულად დაანგრიეს ქართული სასკოლო განათლება. Uუფრო სარწმუნო მეორე მოსაზრებაა, მითუმეტეს, თუ გავივალისწინებთ, რომ რეფორმები საქართველოში სწორედ მაშინ დაიწყო, როდესაც დასავლეთში გაუაზრებელი რეფორმების შედეგების გამო განგაში უკვე ატეხილი იყო. Dდღეს ჩვენ პარიზის პიერ და მარიამ კიურების სახ. უნივერსიტეტში მოღვაწე ფიზიკა- მათემატიკურ მეცნიერებათა დოქტორის ვიქტორ დოცენკოს წერილის ნაწილს გაგაცნობთ (наука и жизнь 2004г. N 1). რუსი პროფესორი, გარდა ფრანგულ უნივერსიტეტში მოღვაწეობისას შეხვედრილი კურიოზების აღწერისა, მეტად მნიშვნელოვან პარალელებს ავლებს შორეულ წარსულთან, საიდანაც ნათელია, რომ საქმე მხოლოდ მათემატიკური ცოდნისა და ანალიტიკური აზროვნების დაკარგვა კი არ არის, არამედ ის, რომ ბრძენი და განათლებული ერი შეიძლება სულ მთლად დაქვეითდეს და კატასტროფამდე მივიდეს.
გადავიდეთ წერილის გაცნობაზე. ისტორიკოსები დღემდე ვერ გარკვეულან, როგორ მოხდა, რომ ასეთმა განათლებულმა და ბრძენმა ეგვიპტელებმა ასე სწრაფად დაივიწყეს თავისი დიდებული პირამიდების შენების ცოდნა (ეს მოხდა ქრიტეს შობამდე 26-ე საუკუნეში). Eეს იყო გამაოგნებელი ისტორიული კატასტროფა. ყოველივე ამას საუკუნეობით სწავლობდნენ, აგროვებდნენ ცოდნას და გამოცდილებას, სრულყოფდნენ თავის ოსტატობას და უცებ ყველაფერი დაივიწყეს, დაკარგეს ჩვევები, ელემენტარული საკითხების გაგების უნარი. საოცარია, რომ თითქოს ყოველივე თავისთავად მოხდა, ბარბაროსების შემოსევისა და ომების გარეშე. ყველაფერი, რაც შემდეგ აშენდა, იყო დიდებული პირამიდების საცოდავი მიმსგავსება. დღეს მე უკვე ვიცი, როგორ მოხდა ყოველივე. საქმე ის არის, რომ უკვე მეხუთე წელია ვასწავლი პიერ და მრიამ კიურების სახ. Pპარიზის უნივერსიტეტში (“Pარის ვი”). განათლების დონით არც პარიზია პლანეტაზე ბოლო ადგილზე და არც ჩვენი უნივერსიტეტია უარესთა შორის პარიზში... ჩემ შესაძლებლობებში არ შედის შევადარო რუსული განათლების საშუალო დონე, ფრანგული განათლების საშუალო დონეს. მითუმეტეს, რომ საერთოდ არ მესმის, რას ნიშნავს “განათლების საშუალო დონე”. გიამბობთ მხოლოდ ჩემ პირად გამოცდილებაზე, ანუ ”რასაც ვხედავ, იმას ვმღერი”.
საფრანგეთში დიდი ხანია შემოიღეს ერთიანი სახელმწიფო გამოცდები BAK-ი (სიტყვა ბაკალავრიატიდან). ამგვარი გამოცდების შემოღების მოტივაცია დაახლოებით ისეთივე იყო, როგორიც რუსეთში ყველა მოსწავლის ჩაყენება ერთნაირ პირობებში, კორუფციის მოსპობა და ა, შ. BAK-ი შეიძლება იყოს სამეცნიერო (პრიორიტეტით მათემატიკსა და ფიზიკაში) და ჰუმანიტარული (პრიოპიტეტით ენებში, ფილოსოფიაში, ეკონომიკასა და სხვა). BAK-ის ჩამბარებელი პირი ირიცხება ნებისმიერ უნივერსიტეტში თავისი პროფილით და სწავლობს იქ უფასოდ, თუ არ ჩავთვლით “საკომისიო მოსაკრებელს”(300 ევრო) წლის დასაწყისში. თუ ოჯახის შემოსავალი გარკვეულზე დაბალია, სტუდენტი მიუხედავად მოსწრებისა, იღებს სტიპენდიას. გარკვეული ქულების მიღებისას ახალგაზრდა ირიცხება”Гранд Эколь”-ის მოსამზადებელ კურსებზე. ”Гранд Эколь”-ი ელიტარული უნივერსიტეტია, და იქ მოსახვედრად მოსამზადებელი კურსების შემდეგ, კიდევ მისაღები გამოცდებია ჩასაბარებელი. როგორც მოსამზადებელ კურსებზე, ისე უნივერსიტეტში, სწავლისას ხდება განთესვა როგორც ზამთრის, ისე საგაზაფხულო სესიებზე, იმ შემთხვევაში, თუ სტუდენტი საკმარისი რაოდენობის ქულებს ვერ დააგროვებს. მიღებულია კურსზე დატოვებაც. ჩემს უნივერსიტეტში ზამთრის სესიებზე 40, ხოლო საგაზაფხულოზე სტუდენტთა 30 %-ი ირიცხება. სწავლების მეორე წლის ბოლოს ჩარიცხულთა ¼-ღა რჩება.(ფაქტობრივად ეს ორ წელიწადზე გაჭიმული მისაღები გამიცდებია).განთესვა ნაკლები ინტენსივობით შენდეგაც ხდება. უნივერსიტეტში სწავლება 2 ან 3 წლის შემდეგ მთავრდება DEA-თი,რომელიც ასპირანტურასთანაა ახლოს და ის მთავრდება დისერტაციის დაცვითა და სამეცნიერო ხარისხის მოპოვებით. ამ დონემდე აღწევენ მხოლოდ სტუდენტები, რომლებიც არიან”ყველაზე- ყველზე” ამ მოსაწყენი შესავლის შემდეგ , ცოტაოდენს ჩემზე გეტყვით--ვასწავლი უნივერსიტეტის პირველკურსელებს ფიზიკასა და მათემატიკას. ვკითხულობ თეორიული ფიზიკის კურსს და ვუტარებ სემინარებს ”ЕкольНормаль Суперьер”-ის ბოლო წლის ასპირანტებს (ანუ იმ სტუდენტებს, რომლებიც არიან არა მარტო ”ყველაზე--ყველაზე”, არამედ კიდევ ”ცყпერ” და ”экстра”. როგორც ხედავთ განათლების სისტემა არცთუ ცუდად არის მოფიქრებული და ამისათვის ფულიც არის. თუმცა ფრანგები გამუდმებით აღნიშნავენ, რომ განათლებისათვის ფული კატასტროფულად არასკმარისი არის... მათ ხომ არ იციან, რას ნიშნავს ნანდვილად არასაკმარისი. მინდა გითხრათ, რომ”გვინდოდა როგორც უკეთესია და გამოვიდა ,როგორც ყოველთვის”--ხდება არა მხოლოდ რუსეთში. ამის მაგალითია ფრანგული განათლება (და მე ვფიქრობ არა მხოლოდ ფრანგული). ჩემი სპეციალობიდან გამომდინარე, ზოგჯერ იძულებული ვარ მივმართო ექსპერტებს, მხედველობაში მაქვს ისინი, ვინც იცის არითმეტიკის ოთხივე მოქმედება, აგრეთვე წილადების შეკრება და გაცნობილია გამრავლების ტაბულას. პირველკურსელბთან მუშაობისას შევაგროვე ასეთი მასალა: 50- კაციანი ჯგუფიდან, რომელსაც მე ვასწავლი, 8 ახალგაზრდა თვლის, რომ 3/6=1/3-ს. ამ ახალგაზრდებმა, ახლახან ჩააბარეს ერთიანი სახელმწიფო გამოცდები ფიზიკისა და მათემატიკის პრიორიტეტით. როდესაც მის შესახებ ვუამბობ ექსპერტებს, რომელთაც უნივერსიტეტში სწავლების პრაქტიკა არ აქვთ, ისინი ჩიხში ექცევიან (ცდილობენ სტუდენტთა ასეთ პასუხებში იპოვონ ლოგიკა, მათემატიკური მსჯელობები, რომლითაც ასეთი პასუხები მიიღება). საქმე კი მეტად მარტივად არის: მოსწავლეებს ასე ასწავლეს სკოლაში და მათ ,როგორც ბეჯითებმა, ასე დაიმახსოვრეს (უნივერსიტეტში ხომ მხოლოდ ბეჯითები ხვდებიან). შემდეგ ლექციაზე, ფუნქციის წარმოებულის ახსნის ნაცვლად იძულებული ვიყავი ამეხსნა სტუდენტებისათვის, რომ 3/6 უდრის 1/2-ს, და არა 1/3-ს, როგორც ზოგიერთს ჰგონია. რეაქცია ასეთი იყო ”ასეა? კარგი”. მათთვის რომ მეთქვა, 3/6 ტოლია 1/10-ისა მეთქი, რეაქცია იგივე იქნებოდა. წინა 2 სასავლო წლის განმავლობაში ჩემი სტუდენტების 1/10 ავლენდა ”არასტანდრტულ მათემატიკურ ცოდნას”. ისინი თვლიდნენ, რომ ყოველი რიცხვი (-1) ხარისხში ნულის ტოლია. ეს იყო არა შემთხვევითი, არამედ კაგად ათვისებული ცოდნა, რომელიც მიუხედავად ჩემი წინაარმდეგობისა, ხშირად მეორდებოდა და თანაც ორმხრივად მოქმედებდა: თუ რიცხვი(-1) ხარისხში იყო ასაყვნი, მას 0-ს უტოლებდნენ და პირიქით, 0-ს აიგივებდნენ რაღაც რიცხვის (-1) ხარისხთან. დასკვნა ასეთია: მათ ასე ასწავლს სკოლაში. რაც ვერ ასწავლეს საწყალ ფრანგ ბავშვებსს, ეს არის წილადებზე მოქმედება. საერთოდ წილადები, მათი შეკრება, გამოკლება, გამრავლება და განსაკუთრებით გაყოფა, ჩემი სტუდენტების მუდმივი თავის ტკივილია. პარიზის უნივერსიტეტში ჩემი მუშაობის პრაქტიკიდან მიღებული დასკვნა ასეთია: წილადებზე დარწმუნებით მოქმედება შეუძლია, ჩემი სტუდენტების არაუმეტეს მეათდისა. უნდა ითქვას, რომ არითმეტიკული ოპერაცია, გაყოფა, არის თანამედროვე ფრანგული საშუალო განათლების ყველაზე რთული და ძნელი თემა. როგორ უნდა ასწავლო ბავშვს გაყოფა. ალბთ ექვსი ვაშლის სამ ბავშვზე თანაბარი განაწილების მაგალითით. ფრანგმა ექსპერტებმა ამიხსნეს, როგორ ასწავლიან ფრანგ ბავშვებს გაყოფას: აძლევენ შარადებს (ჩვენთანაც გვხვდება შარადები სახელმძღვანელოებში დ.ქ.), რომელშიც სვეტებად განლაგებულია გასაყოფი, გამყოფი და განაყოფი. ზოგიერთი ციფრი გამოტოვებული და ისინი ბვშვებმა უნდა ჩასვან. ბუნებრივია, სწავლების ასეთი მეთოდის გამოყენების შემდეგ, რაც არ უნდა გითხრან 3/6-ს თაობაზე, ყველაფერზე თანახმა იქნები. გარდა სკოლაში მიღებული ”არასტანდარტული ცოდნისა”, ხშირად ძალიან სასაცოლო ფანტაზიებიც გვხვდება. მაგ.: ერთმა სტუდენტმა შემომთავაზა მრიცხველიდან მნიშვნელში რიცხვის გადატანა შეცვლილი ნიშნით. მსგავსი მაგალითების მთელი კოლექცია მაქვს, მაგრამ ამაზე აღარ ვილაპარაკებ. ბოლოსდაბოლოს, ,ახალგაზრდებს რომ ჯერ კიდევ შეუძლიათ იფანტაზიორონ, ეს არც ისე ცუდია. სკოლაში ფიქრს გადააჩვიეს. ვინც ვერ გადააჩვიეს, უნივერსიტეტში გადააჩვევენ. მაშ ასე მაინც გამოავლინონ ტვინის ცხოველმყოფელობა (სანამ ისინი, ტვინი და ცხოველმყოფელობა, კიდევ არსებობენ) დიდხანს მიკვირდა , ცოდნის ასეთი დაბალი დონით როგორ ახერხებდნენ ახალგაზრდები მისაღები გამოცდების ჩაბარებას. ახლა მე უკვე ვიცი ამ კითხვის პასუხი. საქმე ის არის, რომ ВАК-ის ყველა ამოცანის ამოხსნა შესაძლებელია კარგი კალკულატორით, რომლის ხმარებაც ВАК-ის დროს დაშვებულია. თანამედროვე კალკულატორებს ნებისმიერი ალგებრული გარდაქმნის წარმოება შეუძლიათ. რა-რა და, სწრაფად და სწორი თანამიმდევრობით ღილაკებზე დაჭერას თანამედროვე ახალგაზრდები ადვილად სწავლობენ. ერთი კია, თუ სხვა ღილაკს დააჭერ, შერცხვები (ჩემი ძველმოდური გაგებით). ახლებური გაგებით კი, მივიღებთ უბრალოდ შეცდომას. რას იზამ, ხდება ხოლმე. ერთმა ჩემმა სტუდენტმა, მაგალითად ღილაკს არასწორად დააჭირა და დედამიწის რადიუსი 10მმ. ტოლი მიიღო. საუბედუროდ, მას სკოლაში არ ასწავლეს, ან ასწავლეს და ვერ დაიმახსოვრა, რა ზომისაა ჩვენი პლანეტა. მიღებულმა პასუხმა, სტუდენტი არ გააოცა. ჩემი შენიშვნის შემდეგ, მან ღილაკებს სწორად დააჭირა და სწორი პასუხი მიიღო. მთავარი ის არის, რომ მისთვის, როგორც რუსულად იტყვიან ”до лампочки”, როგორი რადიუსი აქვს დედამიწას-10მმ. თუ 6400კმ. რამდენსაც იტყვიან, იმდენი იქნება. საქმე ის არის, რომ კალკულატორის აკრძალვას, ის მოჰყვება, რომ ВАК-ის ვერავინ ჩააბარებს, ბავშვები უნივერსიტეტში ჩარიცხვის ნაცვლად, სამუშაოს ძებნას დაიწყებენ. უმუშევარი დარჩება უნივერსიტეტის პროფესორთა მთელი არმია, ანუ იქნება დიდი სოციალური აფეთქება. ასე რომ, კალკულატორებს ხელი არ უნდა ვახლოთ, მითუმეტეს, რომ უმრავლეს შემთხვევაში მოსწავლეები სწორად აჭერენ ღილაკზე.
პ.ს. წერილის შემდეგ თავებში, რუსი პროფესორი გვიამბობს ფიზიკის სწავლებისას შეხვედრილ კურიოზებზე, უნივერსიტეტის პროფესორთა დონეზე და ასეთი სწავლების შედეგად მიღებულ საზოგადოებაზე. რა სურათია ქართულ სკოლებში, ამის თაობაზე მასწავლებლებმა უნდა გვიამბონ, თუკი გვიამბობენ და თუმცა ქართული სახელმძღვანელოებიც არ არის შარადებით ღარიბი, იმედს ვიტოვებ, რომ ქართველი ბავშვები დედამიწის რადიუსს 10მმ-ს არ გაუტოლებენ. სხვათა შორის მე ერთ მშობელს ვიცნობ (ის მხატვარია), რომელმაც თავის პატარა შვილს კალკულატორი მე-12 სართულიდან გადაუგდო. მისი შვილი შემდეგში ყველა მათემატიკური ოლიმპიადის გამარჯვებული და სინფორმაციო ცენტრ ”მზიურის” ”განსაკუთრებული მათემატიკური ნიჭით დაჯილდოვებულ ბავშვთა ჯგუში” ჩარიცხეს. დღეს ის უკვე მე-12-ე კლასის მოსწავლეა და მას მათემატიკის მასწავლებელი კლასის უპირობო ლიდერად თვლის. მე არ ვფიქრობ, რომ ასეთი შედეგი მხოლოდ კალკულატორის უგულებელყოფით მიიღწევა, მაგრამ დასავლური სკოლის გამოცდილებას თუ გავიზიარებთ, ლოზუნგი ასეთი უნდა იყოს - შორს კალკულატორი ქართული სკოლებიდან. ყური მივუგდოთ თანამედროვეობის უდიდესი მატემატიკოსის, მსოფლიოს ყველა აკადემიების წევრს, ვლადიმერ არნოლდს, რომელიც თვლის, რომ კალკულატორის ხმარებამ დასავლეთის სკოლებში მიგვიყვანა ანალიტური და ლოგიკური აზროვნების დაკარგვამდე.
დალი ქვირია. 95 19 83; 899 388 275.

пятница, 25 июня 2010 г.

ვიპოვოთ ნამდვილი ეროვნული თანხმობა

1990 წლის ოქტომბრის შემდეგ ქართველებს სამართლიანი არჩევნების ჩატარება სანატრელი გაგვიხდა. მეორე ათეული წელია ყოველი არჩევნების წინ იწყება ლაპარაკი საარჩევნო კანონმდებლობის შეცვლაზე საარჩევნო კომისიაში პარტიათა პარიტეტულ მონაწილეობაზე, საარჩევნო სიებზე, ხმების ობიექტურ დათვლაზე და ა. შ. თვით არჩევნების დღეს კი ცემა-ტყეპა, სიტყვიერი შეურაცხყოფა და ჩხუბი ჩვეულბრივ მოვლენად იქცა.
ამ ფონზე მე (მაშინ ‘’მრგვალი მაგიდის’’ პრესმდივანი ვიყავი და ბევრი საინტერესო მოვლენის მონაწილე და თვითმხილველი გავხდი.) 1990 წლის არჩევნებისავის მზადების წინა პერიოდი ხშირად მახსენდება და ვფიქრობ: რა გვაკლია დღეს, რატომ ვერ ვატარებთ სამართლიან არჩევნებს. ამ კითხვის პასუხს მე ‘’მრგვალი მაგიდის’’ სპიკერის, საქართველოს ეროვნულ- გამათავისუფლებელი მოძრაობის ლიდერის, ბატონ ზვიად გამსახურდიას უზენაესი საბჭოს წინასააეჩევნო სესიაზე წარმოთქმულ სიტყვაში ვპოულობ—“ჩვენ გვჭირდება ნამდვილი ეროვნული თანხმობა”.
მოცემულ მასალაში 1990 წლის 28 ოქტომბრის პირველი მრავალპარტიული არჩევნების წინა პერიოდს გავიხსენებ, მაშინ მოვლენები შემდეგნაირად ვითარდებოდა.
პრესაში მრავალპარტიული არჩევნების (მრავალპარტიულობა
კანონით პირველად იქნა დაშვებული) სამი კანონ-პროექტი გამოქვეყნდა. ქვეყანაში გამართულმა მიტინგებმა, კრებებმა და სხვა სახის შეკრებებმა ცხადჰყო, რომ საქართველოს მოსახლეობა უზენაესი საბჭოს არჩევის ე. წ. მეორე კანონ- პროექტს უჭერდა მხარს. ეს პროექტი პოლიტიკური ორგანიზაცია “დემოკრატიული არჩევნები საქართველოში—დასის” მიერ იყო შემუშავებული. ‘’მრგვალი მაგიდის’’ სხდომებზე მიმდინარეობდა ამ კანონ-პროექტის თითოეული მუხლის განხილვა –კორექტირება. შემდეგ ეწყობოდა ოპოზიციის და ხელისუფლების წარმომადგენელთა შეხვედრები. (მაშინ ხელისუფლებაში კომუნისტები იყვნენ) და პროექტის ცალკეულ მუხლზე შეთანხმების მიღწევა ხდებოდა. ამ შეხვედრებმა მოიტანა ოპოზიციისა და ხელისუფლების შეთანხმება—1990 წლის 17-19 აგვისტოს გამართულ საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს სესიას არჩევნების მეორე კანონ-პროექტი უნდა დაემტკიცებინა.
სესიის მსვლელობის პერიოდში მთავრობის სახლის წინ მრავალრიცხოვანი მიტინგი უწყვეტად მიმდინარეობდა. მიუხედავად ოპოზიციასთან წინასწარ მიღწეული შეთანხმებისა, ხელისუფლებამ სესიაზე განსახილველად დანარჩენი ორი კანონ- პროექტიც გამოიტანა. ორი დეპუტატი, რომელთა გვარების დასახელებას დღეს არავითარი აზრი არ აქვს, სხდომაზე გამოსვლისას გულმხურვალედ იცავდა წინასწარ შეუთანხმებელ სახელისუფლებო კანონ-პროექტებს. მახსოვს, მე და მაია თომაძე ერთად ვიდექით მთავრობის სახლის წინ და როდესაც ამ დეპუტატების გამოსვლები მოვისმინეთ, ერთანეთს ხელი მოვკიდეთ და
უხმოდ ავტირდით. ჩვენს ირგვლივ ყველა ასეთივე მდგომარეობაში ჩავარდა. ასეთი ცინიზმის გამო უმწეობის საშინელი გრძნობა დამეუფლა. ცოტა ხანში, ერთი დეპუტატი (ყოფილი რაიკომის მდივანი) გამოვიდა მომიტინგეებთან სასესიო დარბაზიდან და მომიტინგეებს საუბარი დაუწყო. მე და მაია მოშორებით ვიდექით, მათი ლაპარაკის შინაარსი არ მოგვისმენია. მხოლოდ ის დავინახეთ, რომ კაცებმა დერეფანი გააკეთეს და დეპუტატი მშვიდობიანად უკან გაისტუმრეს. სავარაუდოა, ეს პროვოკაციის მოწყობის მცდელობა იყო. ცოტა ხანში სასესიო დარბაზიდან ხმა მოგვაწვდინეს—გარედან მხარდაჭერაა საჭიროო. მომენტალურად მომიტინგეთა რიგები სასწაულად შემჭიდროვდა და მათი რაოდენობა კი გაიზარდა. (როგორც ჩანს მომიტინგეთა ნაწილი ლოდინის დროს რუსთაველზე სეირნობაში კლავდა.)
დარბაზიდან ზვიად გამსახურდიას სიტყვის ტრანსილაცია დაიწყო. (აღსანიშნავია, რომ სესიაზე მიწვეული ოპოზიციის წარმომადგენლები მაშინ დარბაზის ქანდარაზე ისხდნენ.). მე ამ სიტყვის შინაარსს გაგაცნობთ. ის ჩემ არქივში ინახება და პირველად ქვეყნდება.
საქართველოს ეროვნულ-გამათავისუფლებელი მოძრაობის ლიდერი, რომელიც კომუნისტური წყობისა და იდეოლოგიის დაუძინებელი მტერი იყო, სესიის დეპუტატებს-ქართველ კომუნისტებს მეგობრულად მიმართავდა და სამშობლოს ინტერესების პირველ ადგიზე დაყენებისაკენ მოუწოდებდა.
‘’პატივცემულო დეპუტატებო! დღეს ამ დარბაზში წყდება საქართველოს მომავალი, წყდება დემოკრატიული არჩევნების ბედი ჩვენს ქვეყანაში. ამიტომ, ჩემის აზრით თანაბარი პასუხისმგებლობა გვმართებს როგორც ოპოზიციის, ასევე ხელისუფლების წარმომადგენლებს და დეპუტატებს. არ არის საიდუმლო, რომ მდგომარეობა ჩვენს შორის დაძაბულია. არც ის არის საიდუმლო, რომ ჩვენ ვცდილობთ ვიპოვოთ გამოსავალი ამ მდგომარეობიდან, ვიპოვოთ კონსესუსი, ვიპოვოთ ნამდვილი ეროვნული თანხმობა. თითქოს ორივე მხარეს აქვს ამის სურვილი, მაგრამ ამავე დროს ნუ დაივიწყებთ, რომ უწინარეს ყოვლისა ამ გზაზე გასავალისწინებელია ხალხის ნება, ერის ნება, რომელიც მკვეთრად არის გამოხატული აქ წარმოდგენილ კანონ-როექტებთან დაკავშირებით.
ჩვენი თხოვნაა ხელისუფლებისადმი, ნუ დამალავს იმ რეალურ სურათს, რომელიც გამოიკვეთა უკანასკნელ დღეებში კანონ- პროექტებთან დაკავშირებით. ამ სესიაზე აშკარად შეიმჩნევა ტენდენცია რეალური სურათის დამახინჯებისა და პროექტის ყველა ვარიანტის თითქოს თანაბარი სუვერენიტეტულობით განხილვისა. სინამდვილეში ქართველი ერი მხარს უჭერს მეორე კანონ—პროექტს და ეს აშკარა გახდა რესპუბლიკაში უკანასკნელ დღეებში ჩატარებული კრებების, მიტინგების, გამოსვლების და რეზულიციების გათვალისწინებით.
აქ მოვისმინეთ გამოსვლა დეპუტატებისა. ზოგი მათგანი ძალზე საქმიანი, ძალზე არგუმენტირებული დასაბუთება გახლდათ იმისა, რომ ჩვენ მცირერიცხოვან ერს არ სჭირდება ასე გაზრდილი, მრავალრიცხოვანი პარლამენტი. მსოფლიოს არცერთ ქვეყანაში, არცერთ დემოკრატიულ, ცივილიზებულ ქვეყანაში არ არის ასეთი პროპორცია პარლამენტში დეპუტატების რაოდენობასა და ქვეყნის მოსახლეობის რაოდენობას შორის. ამასთან დაკავშირებით, გამოვიკვლიე სპეციალური მონაცემები, რომელიც დავურიგე დღეს დეპუტატებს. აქ ჩამოთვლილია დასავლეთ ევროპისა და ორივე ამერიკის ყველა წამყვანი ქვეყნის პარლამენტებში დეპუტატთა რაოდენობა და არსად არ არის ისეთი პროპორცია, როგორიც გვინდა დავაკანონოთ საქართველოში. თითქმის ყველგან 5 მილიონიანი ნაცია თავის პარლამენტს საზღვრავს 150—200 დეპუტატის რაოდენობით. მოდით, ნუ ვიქნებით გამონაკლისი. გარდა ამისა, პარლამენტის მობილურობა, მისი მოქნილობა, ქმედუნარიანობა მოითხვს სწორედ ასეთ ციფრს. ქვორუმის შეკრების აუცილებლობა და სხვა მომენტები, რომელიც აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ. ამასთან ჩვენი ეკონომიკის მდგომარეობაც გასათვალისწინებელია. როგორც ცნობილია, ეს იქნება უფრო პროფესიული პარლამენტი, რომელსაც, გარკვეული თვალსაზრისით, უნდა გაეზარდოს ანაზღაურება. და 100 ზედმეტი ადგილისათვის ანაზრაურება გარკვეულად დააწვება ქვეყნის ბიუჯეტს. მრავალი სხვა მოსაზრება გამოითქვა აქ ამასთან დაკავშირებით., მე ვთხოვ დეპუტატებს, ვთხოვ ხელისუფლების წარმომადგენლებს ნუ გააღრმავებენ იმ წინააღმდეგობას, რომელიც არსებობს ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის, მე ვიტყოდი ხელისუფლებასა და ხალხს შორის. და ამაში არ არის გადაჭარბება და არ არის ერთგვარი თვითრეკლამა
მოდით, ვიფიქროთ ამ უფსკრულის ამოვსებაზე, ნუ გავაღრმავებთ ამ წინაარმდეგობას და ნუ დავუპირისპირდებით ხალხის ნებას, ვინაიდან ხალხის ნება ესოდენ მკვეთრად არის გამოხატული. დავთანხმდეთ 201 კაციან პარლამენტზე და ამით კიდევ ერთი ნაბიჯი გადავდგათ ხალხისაკენ, ერისაკენ. მე შეგახსენებთ იმას, რომ ყოველი დეპუტატი, ხვალ როდესაც წარსდგება ამომრჩევლის წინაშე, აუცილებლად მოიშველიებს თავის მიერ გადადგმულ ამ ნაბიჯს და ეს იქნება მისი არჩევნებში გამარჯვების საწინდარი. ხალხის ნების საწინააღმდეგოდ სვლა რის მომტანიც არის, მე მგონი, ეს დაინახა ხელისუფლებამ მრავალწლიანი გამოცდილების საფუძველზე. მოდით ამჯერად მაინც ნუ წავალთ ხალხის ნების წინააღმდეგ. აი ეს არის არა მხოლოდ ჩემი, არამედ ოპოზიციის წარმომადგენლების, რომლებიც აქ არიან, სათხოვარი.
ჩვენ მოვითხოვთ ამას არა მხოლოდ ოპოზიციის სახელით, არამედ ქართველი ერის სახელით.
აი ეს არის ჩემი სათქმელი, მეგობრებო! პაექრობას იმ პირებთან, რომლებიც შეურაცხყოფილად იხსენებდნენ აქ ეროვნულ მოძრაობას, გადაკვრით, მის ცალკეულ ლიდერებს., არ დავიწყებ.. ჩვენ აქ არ ვართ იმისათვის, რომ ანგარიშსწორება დავიწყოთ ვინმესთან სიტყვიერი. პირიქით.
ამჟამად, მოდით ვიფიქროთ უფრო თანხმობაზე, უფრო კეთილგომიერებაზე, დაგადავდგათ ნაბიჯი ერთურთისაკენ!””
ზვიად გამსახურდიას გამოსვლის შემდეგ მომიტინგეების შეძახილებმა “მეორე!”, “მეორე!” აპოგეუმს მიარწია. ხალხი გულისფანცქალით ელოდა კენჭისყრის შედეგებს.
კომუნისტური უზენაესი საბჭოს დეპუტატებმა მეორე კანონ—პროექტი დაამტკიცეს. მომიტინგეებმა შვებით ამოისუნთქეს. (კანონ-პროექტი მცირე კომპრომისით იქნა მიღებული.)
ყველას გასაოცრად, სწორედ ის დეპუტატები, რომლებიც პირველად სახელისუფლებო კანონს უჭერდნენ მხარს, სასესიო დარბაზიდან პირველები გამოვიდნენ და მომიტინგეებს გამარჯვება მიულოცეს. მომიტინგეებმა მიიღეს მათი მილოცვა, მათ პირველ ადგიზე გამარჯვება დააყენეს. ბატონი ზვიადი კი არ ჩანდა. მე და მაიამ ის შორიდან დავინახეთ, ახლოს მივედით. “როგორ გამოვჩნდე ხალხთან, დანაპირები რომ ვერ შევუსრულეო”—ეუბნებოდა ის მის ირგვლივ შემოკრებილ ‘’მრგვალი მაგიდის” წევრებს. (ის მცირე კომპრომისს გულისხმობდა, საარჩევნო კანონთან დაკავშირებით.)
მომიტინგეთა შეძახილებისა და სკანდირების სემდეგ ბატონი ზვიადი ხალხთან გამოვიდა და მომიტინგეებს დიდი მადლობა გადაუხადა ერთად დგომის, გამძლეობისა და სამშობლოს ინტერესების ერთგულებისათვის.
ასე იქნა მიღებული ის საარჩევნო კანონი, რომლითაც 1990 წლის 28 ოქტომბერს საქართველოში ჩატარდა უზენაესი საბჭოს პირველი მრავალპარტიული და სამართლიანი არჩევნები. ამ არჩევნებზე “მრგვალმა მაგიდამ” გადამწყვეტი გამარჯვება მოიპოვა კომუნისტებზე, რასაც შემდგომ ეროვნული ხელისუფლების შექმნა მოჰყვა.
პ.ს. როგორც მკითხველი ხედავს, მასალაში ძირითადად ზვიად გამსახურდიას გამოსვლაზეა ლაპარაკი. იგი--დისიდენტი და შემდეგ დამოუკიდებელი საქართველოს პირველი პრეზიდენტი, მთელი თავისი სიცოცხლის განმავლობაში დაუღალავად ებრძოდა კომუნისტურ წყობას, სისტემას, მაგრამ არა ადამიანებს, თუნდაც ისინი კომუნისტები ყოფილიყვნენ. მისი სიტყვის თაობაზე მე ვერც კომენტარს გავაკეთებ და არც შეფასების უფლებას მივცემ თავს, მხოლოდ მკითხველისათვის ბოდიშის მოხდით, ჩემთვის გულისამაჩუყებელ ერთ პატარა ფაქტზე გიამბობთ. ვინაიდან ჩემი კომპიუტერი დროებით არ მუშაობს, მასალის აკრეფა ჩემ 17 წლის შვილისშვილს ვთხოვე. ჩემი თხოვნის შესრულების შემდეგ ის მომიბრუნდა და მითხრა: ძალიან გთხოვ, ამ მასალას არავითარი კომენტარი არ გაუკეთოო. რა ბედნიერებაა!—გავიფიქრე მე.


gazeTi "versia" 2010
 

ღმერთმა ნუ გაგვითენოს ისეთი 22 დეკემბერი

(2004 წლის 22 დეკემბერს 13 წელი  შესრულდა მას შე მდეგ,რაც თბილისში, მთავრობის სახლის წინ ქართველებმა ერთმანეთს ესროლეს.)

 შემოდგომიდან დაწყებული  დაძაბულობა დედაქალაქში ყოველდღიურად მატულობდა.საქართველოს პირველი პრეზიდენტი უკანონო შეიარაღებულ დაჯგუფებებს იარაღის დაყრას სთხოვდა. მიმდინარეობდა მოლაპარაკებები, მაგრამ შედეგები არ მოჰყოლია.

იმხანად პრეზიდენტის პრესსამსახურში პრესასთან ურთიერთობის რეფერენტად ვმუშაობდი.

გადატრიალების წინა ეეში პრეს სამსახურში ტელეფონი ერთი წუთითაც არ ჩერდებოდა .რეკავდნენ უცხოეთის სააგენტოები და შეწუხებული ქართველი ემიგრანტები, გვეკითხებოდნენ--რუსთაველზე მართლა თუ შეოვიდნენ ტანკებიო ..პრესამსახურის თანამშრომლები მთელი დღის განმავლობაში გადავცემდით შინაგან საქმეთა სამინი\სტროს პრეს ცენტრის ინფორმაციებუცხოეთშ. საამოობით კი მთავრობის სახლის წინ გამართულ მიტინგებზე ჩავდიოდით.სახლშ ყოველღე მეუბნებოდნენ, რომ ქალაქი შეიარაღებული ადამიანებით არის სავ.ეს ყველაფერი მეც ხომ ვიცოდი, მაგრ ვინაიდან სამსახურში მეტროთი დავდიოდი, და "თავისუფლების მოედანზე" ჩამოვდიოდი, ბოლო დღეებში რუსთაველზე რა ხდებოდა, თვალით არ მენახა,  21 დეკემბერს დილით გადავყვიტე მეტროთი მხოლოდ სადგურ რუსთაველამდე მემგზავრა, შემდეგ გზა ფეხით  გამეგრძელებინა სამსახურამდე და საკუთარი თვალით მენახა, რა ხდებოდა რუსთაველზე. ასეც მოვიქეცი. პროსპექტზე მანქანები თითქმის არ მოძრაობდნენ. რუსთაველი  ბტრ--ებითა და შეიარაღებული ხალხით იყო სავსე. ავტომატიანი მამაკაცები ან ჯგუფებად იდგნენ ან შუა ქუჩაშაში მიდიმოდიოდნენ. მხოლოდ მათი დანახვისას შევიგრძენი მთელი სიძლიერით სიტუაციის მთელი სირთულე და საშინელება.წინა დღეებში ოპოზიცია მთავრობის სახლის წინ მშვიდობიანი მიტინგის ჩატარებას მოითხოვდა(მთავრობის სახლის წინ მთელი სივრცე  დიდი მანქანებით იყო ჩახერგილი) მშვიდობიან მიტინგს ბტრ-ები და ავტომატები რად სჭირდება-მეთქი, გავიფიქრე, ყოველდღე იარაღებულ დაჯგუფებებზე იყო ლაპარაკი, ყოველდღე ამ ინფორმაციას გადავცემდი და მაინც თითქოს არ მჯეროდა.მაგრამ საკუთარი თვალით დავინახე ყველაფერი....

ერთი პატარა ეპიზოდის შესახებ მინდა გიამბოთ, რომელიც არ მავიწყდება მარტო მივაბიჯებდი, საშინლად აფორიაქებული ვიყავი. ერთ ხესთან, მთავრობის სახლის მახლობლად ახალგაზრდა, მაღალი და ძალიან ლამაზი ბიჭი იდგა.მხარზე ავტომატი ჰქონდა გადაკიდებული. ბიჭთან მივედი, მივესალმე და ვკითხე: ეს ავტომატი რად გინდა, ვის უნდა ესროლო -მეთი. აი იმათო-მიპასუხა და ხელი მთავრობის სახლისაკენ გაიშვირა--იქ მე ვუშაობ, ყოველდღ დავდივარ და ვმუშაობ, ჟურნალისტი ვარ.იქ ძალიან ბევრი ჩემისთანა ქალი და კაცი მუშაობს. რა დაგიშავე, რატომ უნდა მესროლო, რატომ? შენ  ხომ    შვილად მეკუთვნი. იმათ რად უნდა ესროლო, რა დაგიშავეს? რად გინდა იარაღი? იქ  ხომ შენისთანა ბიჭებიც არიან...მე უკვე ვეღარ ვჩერდებოდი. ბიჭი მისმენდა, ხმას არ იღებდა.შემდეგ თავი ჩაღუნა და ნელი ნაბიჟით გამშორდა. მეც სანსახურში-მთავრობის სახლში შევედი.

ეს დღე არასოდეს დამავიწყდება, ის ბიჭი არ დამავიწყდება..გაისროლა თუ არა, არ ვიცი.ეს დღე 21 დეკემბერი იყო.სახლიდან ბევრჯერ დამირეკეს--ფრთხილად იყავიო(როგორ? )) პრეზიდენტმა წინა დღეებში ქალები გავაფრთხილა--აღარ მოხვიდეთო. მე ბოლო დღემდე, სროლის დაწყებამდე , დავდიოდი.საღამოს მიტინგზე ჩავედი. სამაჩაბლოდან 20 ბიჭი ჩამოსულიყო.ისეთი ლამაზები იყვნენ, ისეთი კაგები.. მიტინგზე რამდენიმე მათგანი სიტყვით გამოვიდ ხალხნო, შევრიგდეთ! .იცოდეთ, როდესაც თქვენ აქ ერთმანეთს ეჩხუბებით,, მაშნი ჩვენ სამაჩაბლოში ძალიან გვიჭირს.. ჩვენ სპეციალურად ჩამოვედით.. დავტოვეთ დედები, დები,  მოხუცები., შვილები. მთელი სოფლის ბიჭები ჩამოვედით.შევრიგდეთ,! რად გინდათ იარაღი -ეს სიტყვებიც კარგად მახსოვს და ისიც მახსოვს ოპოზიციის ერთ- ერთმა ლიდერმა სამაჩაბლოელთა გამოსვლას პროვოკაცია რომ უწოდა..ჰმ....ამაზე რა უნდა თქვას ადამიანმა..ღამის პირველ საათზე მე და ლეილა მირიანაშვილი(ეროვნული მოძრაობის აქტიური მონაწილე) მანქანით წამოგვიყვანეს..მეორე დილას, 22 დეკემბერს სროლა დაიწყო. მე სახლში დავრჩი.იმ ბიჭზე ვფიქრობდი, ნეტავ თუ გაისროლა, ნეტავ რას აკეთებს-მეთქი.ახლაც ძალიან აფორიაქებული ვარ, როდესაც ამას ვწერ .21 დეკემბრის რუსთაველი არასოდეს დამავიწყდება.

ეროვნულ მოძრაობაში 1988 წლიდან ჩავები. აკადემიის სამეცნიერო ინსტიტუტიდან მოვედი."საქართველოს ინფორმაციის დამოუკიდებელ სააგენტო მაცნეში"((საქართველოში პირველი დამოუკიდებელი სააგენტო) კორესპოდენტად დავიწყე მუშაობა და არც ერთ მიტინგს,პარტიის კონფერენციასა თუ შეკრებას, აქციასა თუ მსვლელობას არ ვაცდენდი. პრეს-რელიზს გამოვცემდით და ყოველდღიური ინფორმაცია უნდა მქონოდა იმის შესახებ,თუ რა ხდებოდა დედაქალაქში და საერთოდ საქართველოში. .ბევრი სიხარულით და ბევრი ცრემლით სავსე დღე მახსოვს . ბევრი დღე, მიუხედავად თავისი მნიშვნელობისა,საერთოდ ამომივარდა მეხსიერებიდან (ეს ცრემლიან დღეებს ეხება). ალბათ იმიტომ, რომ ადამიანი ასეა მოწყობილი. ძალიან  მძიმე მოსაგონარს თავიდან განაგდებს. მაგრამ 21 დეკემბერი და ის ლამაზი ბიჭი არასოდეს მავიწყდება . ნეტა დედა არ ჰყავდა? დედამ რატომ არ დააგდებინა ავტომატი. თბილისის ზღვასთან დაბანაკებული გვარდიიდან ხომ წამოიყვანეს დედებმა თავისი შვილები. ის მაღალი, ლამაზი ბიჭი ეგებ არც არის ცოცხალი, ეგებ ცოცხალია და არც გაუსვრია. მაგრამ თუ გაისროლა,ის არ არის დამნაშავე მან ისიც კი არ იცოდა ვისთვის უნდა ესროლა და რისთვის.. ეს იმათ,  ვინც მას იარაღი მისცა ,ძალიან კარგად იცოდნენ, რასაც აკეთებდნე. ისინი არიან დამნაშავეები, ისინი, ვინც ამ ომის იდეოლოგი იყო. ეს ჩემი ვერდიქტია. რამდენი დაიღუპა, რამდენი გახდა მკვლელი--ძმის,მეზობლის, ამხანაგის, თანამოქალაქის, ბიძის, ნათესავის--ქართველის მკვლელი .მკვლელად ცხოვრება ხომ უმძიმესი ტვირთია.

როდესაც 21 დეკემბერი ახლოვდება აღწერილი ეპიზოდი ამოტივტივდება ხოლმე ჩემს მეხსიერებაში. არ ესროლოთ ერთმანეთს , არ ესროლოთ!   მერთმა არ გაგვითენოს კიდევ ისეთი უბედური დღე. ღმერთმა არ გაგვითენოს ისეთი 22 დეკემბერი, როგორიც 13 წლის წინ იყო.  დალი ქვირია.,

გაზეთი „რეზონანსი“. 2004წ.